Noord-Holland

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Hoofdstad Haarlem
Grootste stad Amsterdam
Oppervlakte 4.092 km²
Inwonertal 2.877.909
Lengte snelwegennet 258,2 km
Eerste snelweg 1938
Afkorting NH

Deze pagina behandelt de algemene gegevens en het wegennet in de provincie Noord-Holland. Voor de pagina over het overheidsorgaan Noord-Holland, de wegbeheerder van de provinciale wegen in de provincie zie Noord-Holland (wegbeheerder).

Noord-Holland is een provincie in het noordwesten van Nederland. Deze is ontstaan na de afsplitsing met Zuid-Holland in 1814. De provinciehoofdstad is Haarlem, waar tevens de Gedeputeerde Staten, Provinciale Staten en de verscheidene diensten van de provincie gezeteld zijn. De provincie heeft een oppervlakte van 4.091 km², en is daarmee de 6e provincie van Nederland. De provincie telt bijna 2,9 miljoen inwoners en is daarmee qua inwonertal de 2e provincie van Nederland. In totaal beheert de provincie Noord-Holland circa 600 km aan wegen.

Inleiding

Noord-Holland ligt in het noordwesten van Nederland. De provincie ligt ingeklemd tussen de Noordzee in het westen, de Waddenzee in het noorden en het IJsselmeer in het oosten. De provincie grenst aan de provincies Zuid-Holland en Utrecht via land, Flevoland via dijken en bruggen en Friesland via de Afsluitdijk. De grootste rivieren zijn de Amstel en het Spaarne en de grootste kanalen het Noordzeekanaal, het Noord-Hollands Kanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal. Het grootste gedeelte van de provincie is vrij vlak en meerdere delen hiervan liggen onder NAP, met wat heuvelachtige gebieden in het zuidoosten en langs de kust.

Noord-Holland is een economisch bloeiende provincie en ligt gedeeltelijk in de Randstad. Het zuidelijke deel van de provincie valt hier grofweg onder. Dit deel wordt wel de Noordvleugel van de Randstad of zelfs Metropoolregio Amsterdam genoemd. In Noord-Holland liggen economisch belangrijke centra zoals nationale hoofdstad Amsterdam met de beurs en de haven, Noord-Hollandse hoofdstad Haarlem met de provinciegebouwen, Haarlemmermeer met Schiphol als nationale luchthaven, Aalsmeer met zijn bloemenveiling. Daarnaast bevindt zich staalindustrie in Velsen/Beverwijk, de media zijn gevestigd in Hilversum en Den Helder geldt als werkgever voor de marine. Populaire toeristische bestemmingen zijn Amsterdam, Zandvoort, Bergen, oude binnensteden als Haarlem, Alkmaar, Hoorn en Enkhuizen en het eiland Texel.

De provincie kan opgedeeld worden in twee delen, een noordelijk deel en zuidelijk deel. Als grens fungeerde vroeger het IJ en later het Noordzeekanaal. Ten noorden van het Noordzeekanaal vinden we vooral droogmakerijen, uitgestrekte polders en het eiland Texel die indrukwekkende vergezichten geven. Droogmakerijen in het noorden van Noord-Holland zijn de Zijpe (1597), Wieringerwaard (1610), De Beemster (1612), Purmer (1622), Wijde Wormer (1626), Heerhugowaard (1631), Schermer (1635), Starnmeer (1643), Anna Paulownapolder (1846) en de Wieringermeer (1930). Het landschap wordt afgewisseld met middelgrote steden en dorpen op geregelde afstand, die vooral noord-zuid gesitueerd zijn aan de duinrand en oost-west gesitueerd in West-Friesland. Belangrijke plaatsen zijn Beverwijk (Tata Steel), Alkmaar, dat onderdeel uitmaakt van de regio Heerhugowaard-Alkmaar-Langedijk (HAL), Schagen (marktstad), Den Helder (marinestad), Zaanstad, Purmerend, Hoorn en Enkhuizen.

Ten zuiden van het Noordzeekanaal bevinden zich de meeste inwoners en de provincie is hier het dichtstbevolkt. Hier is dan ook de meeste economische activiteit te vinden zoals de eerder genoemde Bloemenveiling van Aalsmeer, Amsterdam en Schiphol. Kenmerkend aan het landschap is de bebouwing op de oude strandwal tussen Alkmaar en Leiden, waarop de gemeentes Velsen, Haarlem, Heemstede en Bloemendaal liggen. In het midden ligt de droogmakerij Haarlemmermeer die in 1852 is drooggelegd waar nu plaatsen als Badhoevedorp, Hoofddorp, Nieuw-Vennep liggen. In het noordoostelijke gedeelte ligt Amsterdam en in het zuidoosten het heuvelachtiger Gooi met de steden Hilversum en Bussum. Belangrijke steden zijn Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Amstelveen en Hilversum.

Grote gemeenten

Naam Inwonertal per 1 januari 2020
Amsterdam 872.779
Haarlem 162.961
Zaanstad 156.711
Haarlemmermeer 156.039
Alkmaar 108.926

Het wegennet

Noord-Holland heeft veel regionaal verkeer en veel forenzenverkeer. Door het ruimtelijke beleid van de overheid in de jaren 1970 en 1980 zijn van oorsprong bescheiden provinciestadjes en dorpen elk met tienduizenden inwoners gegroeid. Voorbeelden hiervan zijn Alkmaar, Heerhugowaard, Hoorn en Purmerend. De ontwikkelingen van woongebieden gaat in die regio's in afgezwakte vorm nog steeds door. De werklocaties zijn vooral gesitueerd in het zuiden van de provincie, waardoor de grote pendelstromen zijn ontstaan. Langzaamaan komt men tot inzicht dat deze ontwikkeling er toe leidt dat er hoge kosten benodigd zijn voor de uitbreiding van openbaar vervoer en wegen op deze pendelstromen, waardoor nu mondjesmaat bedrijventerreinen worden ontwikkeld bij de woonlocaties (vb Boekelermeer, De Baanstee en West-Frisia).

Het verkeer is van oudsher noord-zuid georiënteerd, mede door de situering van de bebouwing over de provincie. Hier liggen dan ook belangrijke autosnelwegen als de A9 en de A7. Boven het kanaal missen vooral de oost-westverbindingen kwaliteit hoewel dit onder het kanaal ook steeds meer een probleem wordt. Onder het kanaal ligt een redelijk uitgebreid wegennet met autosnelwegen als de A1, A2, A4, A5, A10 en belangrijke provinciale wegen als de N201, N205 en N208.

Autosnelwegen

In Noord-Holland liggen 13 autosnelwegen. Dit zijn de bekende autosnelwegen van het Rijk, die door Rijkswaterstaat worden beheerd. De volgende autosnelwegen liggen geheel of gedeelteijk in de provincie:

Drukste autosnelwegen

De drukste autosnelweg in Noord-Holland is de A1 ter hoogte van Muiden met 195.000 voertuigen per etmaal. Vlak daarna volgt de A4 met 190.000 voertuigen in Amsterdam en 185.000 voertuigen ter hoogte van Hoofddorp. Ook bijzonder druk is de A10-zuid met 180.000 voertuigen. De intensiteiten worden vooral bepaald door het gebrek aan capaciteit, op bijna alle snelwegen in Noord-Holland, met uitzondering van de A7 ten noorden van Hoorn, zitten de snelwegen aan hun maximale capaciteit.

Niet-autosnelwegen

Naast de autosnelwegen liggen er in de provincie nog een groot aantal niet-autosnelwegen. Deze variëren van enkelbaans zone-60 tot aan dubbelbaans 100 km/h-wegen. Rijkswaterstaat beheert hier een klein deel van, te weten de N9 tussen Alkmaar en Den Helder, de N99 tussen Den Oever en Den Helder en de N200 tussen Halfweg en Amsterdam.

De provincie Noord-Holland beheert circa 600 km van de N-wegen. Zij heeft circa 50 niet-autosnelwegen in beheer en onderhoud. Zie voor de in beheer zijnde wegen van de provincie Noord-Holland de pagina Noord-Holland (wegbeheerder).

De rest van de N-wegen is in beheer en onderhoud bij gemeenten. Voor zover bekend zijn er geen waterschappen die N-wegen in beheer of onderhoud hebben.

Drukste niet-autosnelwegen

Intensiteiten zijn werkdagjaargemiddelden uit 2018. Bron: Provincie Noord-Holland, Servicepunt B&U

Weg Locatie Intensiteit
N242 N508 (Nollenweg) - N244/N243 Omval 67.000
N201 Hoofddorpdreef (nabij aansluiting met A4) 65.000
N516 Zaandstad-Zuid - aansluiting met A8 59.000

Geschiedenis

De bouw van autosnelwegen in Noord-Holland kwam nog niet zo snel als in Zuid-Holland, en de enige snelwegopenstelling voor de Tweede Wereldoorlog was de A4 en A44 tussen Amsterdam en Sassenheim welke in 1938 opende. Dit tracé is tussen Amsterdam en Hoofddorp in de periode van 1966 tot 1972 vervangen door het huidige tracé met daarbij tevens het inmiddels vervangen klaverblad bij Badhoevedorp. Na de Tweede Wereldoorlog werd verder gebouwd aan de interstedelijke snelwegen. In Noord-Holland werd in 1954 de A2 opengesteld vanuit Amsterdam richting Utrecht. In 1957 volgde de opening van de Velsertunnel, de eerste snelwegtunnel van Nederland. De rijksweg 9 liep er destijds doorheen. De bouw van de A1 ten oosten van Amsterdam liet relatief lang op zich wachten. Vervolgens werd de weg nogal gefragmenteerd aangelegd. In 1958 opende het eerste deel tussen Muiderslot en Naarden-West, maar pas in 1973 was de snelweg over significante delen voltooid. Het laatste deel opende pas in 1989 in Diemen.

De A7 is in Noord-Holland in eerste instantie met één rijbaan aangelegd, dit gebeurde al vanaf 1933. Sprake van een autosnelweg was er voor het eerst in 1970 toen het deel tussen Zaandam en Purmerend werd opengesteld. In 1985 was het laatste deel van de rijksweg 7 in Noord-Holland naar autosnelweg verdubbeld. De bouw van de andere noord-zuidas door Noord-Holland, de A9, begon eind jaren 50. In 1961 was het deel tussen Beverwijk en Alkmaar voltooid. Tussen 1967 en 1974 werd het gros van de A9 rond Amsterdam aangelegd, behalve de Gaasperdammerweg, die in 1982 opengesteld werd. In 1996 opende de Wijkertunnel en werd rijksweg 9 verplaatst van de Velsertunnel naar de Wijkertunnel. De Velsertunnel kreeg toen het nummer A22.

Het grootste stedelijke project in Noord-Holland was de bouw van de A10, de ringweg van Amsterdam. De geschiedenis bestrijkt een behoorlijke periode. Als eerste werd in 1966 de Coentunnel opengesteld waarna kilometer voor kilometer de ringweg werd opengesteld. In 1975 was de ring west voltooid en in 1981 de ring zuid. Doorgaand verkeer vanaf dat moment over autosnelwegen Amsterdam passeren. De oost- en noordring volgden stukken later. Tussen 1988 en 1990 zijn deze delen opengesteld.

Afgezien van de A10 is er vanaf circa 1980 weinig snelweg meer bijgekomen in Noord-Holland. Wel is de A5 in twee delen tussen 2003 en 2013 opengesteld. Tevens zijn tussen 1980 en circa 2005 weinig capaciteitsuitbreidingen geweest. Wel zijn her en der spitsstroken aangelegd, met name in de tweede helft van de jaren 2000, en dan met name op de A9. Ook is de A2 tussen het knooppunt Holendrecht en Utrecht naar 2x5 rijstroken verbreed, maar vrijwel het gehele project ligt in de provincie Utrecht.

Belangrijk is de opening van de Tweede Coentunnel en de daarmee samenhangende Westrandweg, de A5 tussen het knooppunt Raasdorp en de Tweede Coentunnel. Ook is hierbij de A8 verbreed. In 2014 werd het project voltooid. Tussen 2013 en 2017 is de A9 rond Badhoevedorp omgelegd. In dezelfde periode is tevens de A1 tussen Amsterdam en knooppunt Muiderberg deels verlegd en verbreed.

Toekomst

Om het gebrek aan investeringen en uitbreidingen van het snelwegennet in de periode 1980 - 2010 te compenseren wordt er sinds 2007 fors geïnvesteerd in het Noord-Hollandse wegennet. Hiervoor zijn een aantal grote plannen, waarbij het project Schiphol-Amsterdam-Almere duidelijk het grootste is, zelfs het grootste investeringspakket voor autosnelwegen in Nederland ooit. Meer dan 60 kilometer snelweg wordt verbreed, met een kostprijs van € 4,5 miljard. Het is een project van superlatieven, met brede landtunnels, en een mega-aquaduct, het Aquaduct Vechtzicht. Noord-Holland en niet in de laatste plaats ook Flevoland krijgen daarmee de broodnodige capaciteitsuitbreidingen. Het project is een gevolg van het afschieten van de A6-A9-verbinding tussen het knooppunt Muiderberg en het knooppunt Holendrecht, dat op korte afstand van het Naardermeer in een tunnel zou lopen. Daarom is in 2006 gekozen voor het zogenaamde stroomlijnalternatief, waarbij de bestaande snelwegen aangepast en uitgebreid worden. Het project omvat de A1, A2, A6, A9 en A10. De meeste delen, zoals verbredingen van de A10 oost, de A1 en A6 alsmede de aanleg van de Gaasperdammertunnel, zijn inmiddels voltooid. Het belangrijkste resterende onderdeel dat onderdeel uitmaakt van het project Schiphol-Amsterdam-Almere betreft de verbreding van de A9 tussen knooppunt Holendrecht en knooppunt Badhoevedorp.

Een andere groot project dat mogelijk nog uitgevoerd zal worden is het zogenoemde Zuidasdok. Onderdeel van dit plan is de verbreding en ondertunneling van de A10 zuid ter hoogte van de zuid-as. Vanwege onder meer de hoge kosten is de besluitvorming over de uitvoering van het project een aantal keer uitgesteld. Mogelijk zal dit project in fases worden aangelegd in de periode 2025 tot 2036.

Referenties


Genummerde wegen in de provincie Noord-Holland

Autosnelwegen: A1A2A3A4A5A6A7A8A9A10A22A27A44A80A200A205A208

Niet-autosnelwegen: N8N9N23N99N194N196N197N200N201N202N203N205N206N207N208N231N232N235N236N239N240N241N242N243N244N245N246N247N248N249N250N307

N403N415N417N501N502N503N504N505N506N507N508N509N510N511N512N513N514N515N516N517N518N519N520N521N522N523N524N525N526N527

Stadsroutes: AmsterdamZaanstad


Provincies van Nederland

DrentheFlevolandFrieslandGelderlandGroningenLimburgNoord-BrabantNoord-HollandOverijsselUtrechtZeelandZuid-Holland