Oekraïne

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Україна - Ukrayina
Hoofdstad Kyiv
Oppervlakte 603.628 km²
Inwonertal 42.418.000
Lengte wegennet 169.477 km
Lengte snelwegennet 195 km[1]
Eerste snelweg 1972
Benaming snelweg Avtoshljach
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode UA

Oekraïne (Oekraïens: Україна, Ukrayina) is een groot land in Oost-Europa. De hoofdstad is Kyiv (Kiev) en het land telt 42,4 miljoen inwoners. De oppervlakte is 603.628 vierkante kilometer, wat het tot het op één na grootste land in Europa maakt na Rusland. Het land is 14 keer zo groot als Nederland.

Inleiding

Geografie

Oekraïne is het grootste land dat geheel in Europa ligt. Het is gelegen aan de Zwarte Zee en de Zee van Azov en grenst aan Rusland, Belarus, Polen, Slowakije, Hongarije, Roemenië en Moldavië. Het land meet maximaal 1.320 kilometer van west naar oost en 900 kilometer van noord naar zuid. Het overgrote deel van Oekraïne bestaat uit vlakke gecultiveerde steppe. Het noordwesten is laaggelegen en dichtbebost, het zuidwesten wordt gedomineerd door de Karpaten, een gebergte met de Hoverla op 2.061 meter als hoogste punt. In het zuiden steekt het door Rusland geannexeerde schiereiland Krim de Zwarte Zee in. Het zuiden van de Krim is ook bergachtig, met de 1.545 meter hoge Roman-Kosh als hoogste punt.

Diverse grote rivieren stromen door Oekraïne. De Dnieper is hiervan het belangrijkste en is grotendeels ingedamd met grote stuwmeren. De grootste stuwmeren zijn die van Kremenchuk en Khakovsk. De tweede rivier is de Dniester, die deels door Moldavië stroomt. In het zuidwesten van Oekraïne wordt de grens met Roemenië gevormd door de Donau. In het oosten stroomt de Siverskyi Donets.

Oekraïne heeft overwegend een landklimaat, met behoorlijk warme zomers en koude winters. In Kiev is de gemiddelde maximumtemperatuur in de zomer 26 °C en de gemiddelde minimumtemperatuur -6 °C in de winter. Het zuiden, met name de Krim, heeft een subtropisch klimaat. In de Karpaten zijn skigebieden. De neerslag in Oekraïne neemt naar het oosten af, en varieert van 1200 mm in de Karpaten tot 400 mm in het oosten.

Economie

Ten tijde van de Sovjetunie was de Oekraïense economie de tweede van het land. In 1991 ging het land abrupt over op een markteconomie, waarna een groot deel van de bevolking in armoede kwam. De overgang was lastiger en het herstel langduriger dan de communistische landen in Centraal-Europa. In 1999 bedroeg het BNP nog maar 40% van dat in 1991. Het land moet nog herstellen van de vrije val van de economie in de jaren '90. De economie van Oekraïne wordt geplaagd door wijdverbreide corruptie en politieke instabiliteit.

Het oosten van Oekraïne is sterk geïndustrialiseerd, met name gericht op mijnbouw en zware industrie in de regio Donbass, met name rond Donetsk, Luhansk en Mariupol, maar ook de Kryvbas rond de stad Kryvyi Rih, wat het belangrijkste centrum van de staalindustrie in Europa is. De zware industrie in Oekraïne is echter ernstig verouderd en vervuilend. Het westen van Oekraïne is meer afhankelijk van landbouw en is economisch minder sterk ontwikkeld. De hoofdstad Kyiv is beter ontwikkeld. De economie is gebaseerd op zware industrie en maakindustrie. De landbouw is tevens een belangrijke sector, Oekraïne is één van 's werelds belangrijkste producenten van graan. In Oekraïne betaalt men met de hryvnia (UAH).

Demografie

stad cyrillisch inwonertal[2]
Kyiv Київ 2.951.000
Kharkiv Харків 1.446.000
Odesa Одеса 1.013.000
Dnipro Дніпро 998.000
Donetsk Донецьк 913.000
Zaporizhia Запоріжжя 739.000
L'viv Львів 724.000
Kryvyi Rih Кривий Ріг 625.000

Oekraïne is een land met diverse etniciteiten. Ongeveer 78% van de inwoners is Oekraïens en 17% is Russisch. Andere groepen vormen minder dan 1% elk. De officiële taal van het land is het Oekraïens, dat in het cyrillisch geschreven wordt. Het Russisch wordt wijdverbreid gesproken in het oosten en zuiden van het land. Het aandeel Russischtaligen ligt bijna twee keer zo hoog als het aandeel Russen in Oekraïne, een gevolg van russificatie tijdens de Sovjetunie. Het inwonertal krimpt sterk sinds de onafhankelijkheid in 1991. Het land kromp van 52 miljoen inwoners in 1993 naar 42 miljoen in 2018.

Oekraïne heeft veel grote steden. De hoofdstad Kyiv is duidelijk de grootste, maar er zijn nog 3 steden met meer dan 1 miljoen inwoners; Kharkiv, Odessa en Dnipro. In totaal zijn er 16 steden met meer dan 300.000 inwoners. In 2016 zijn veel plaatsnamen die een communistische achtergrond hebben vernoemd, de grootste aanpassing was de stad Dnipropetrovsk die is hernoemd naar Dnipro.[3] Oorspronkelijk hadden Oekraïense steden nog meer communistische namen, zo stond Donetsk voor 1961 bekend als Stalino. Een aantal steden zijn drie of meer keren van naam gewijzigd.

De Oekraïense regering probeert de Oekraïense taal te promoten om de russificatie van het land ten tijde van de Sovjetunie ongedaan te maken. Voor veel plaatsnamen zijn daardoor meerdere spellingsvarianten, waarbij het Russisch en Oekraïens qua schrijfwijze ook in het Cyrillisch enigszins verschillen. Het Oekraïens wordt in de romanisatie vaak enigszins versimpeld, bijvoorbeeld door het weglaten van de apostrof (ь) en dubbele letters in plaatsnamen. Zo wordt Запоріжжя vaak vereenvoudigd naar Zaporizhia in plaats van Zaporizhzhia.

Geschiedenis

De oorsprong van Oekraïne ligt in de middeleeuwen, toen de federatie van Kievan Rus' ontstond. Dit was een groot rijk dat uiteindelijk van de Baltische Zee tot de Zwarte Zee reikte. In de 10e en 11e eeuw was dit het machtigste gebied van Europa. Vanaf de 14e eeuw kwam het grootste deel van het moderne Oekraïne onder de invloed van het Litouwse Vorstendom te staan en vanaf de 16e eeuw onder de Pools-Litouwse Gemenebest. Het zuiden van Oekraïne werd gedomineerd door het khanaat Krim en het zuidwesten door de Ottomanen. In de 18e eeuw werd dit gebied door het Russische Rijk veroverd, uiteindelijk kwam de gehele regio onder Russisch bestuur te staan. Oekraïners migreerden destijds in grote getale naar andere delen van het Russische Rijk, waaronder Siberië en Centraal-Azië.

Na het einde van de Eerste Wereldoorlog brak de Russische Burgeroorlog uit, waarna in de periode 1917-1920 diverse kortdurende Oekraïense staten ontstonden. Het westen van het moderne Oekraïne behoorde na de Eerste Wereldoorlog tot Polen, de rest tot de Sovjetunie vanaf 1922. Oekraïne lag destijds in puin vanwege de Russische burgeroorlog en de oorlog met Polen. Er volgde een hongersnood in 1921. Daarna werd Oekraïne een meer liberaal gebied en werd de Oekraïense identiteit sterker tot Stalin hier een eind aan maakte. Hij creëerde een hongersnood begin jaren '30 waar miljoenen mensen bij omkwamen. Dit wordt een genocide genoemd, naar schatting vonden 10 miljoen Oekraïners de dood in 1932-1933.

In 1939 bezette de Sovjetunie het oosten van Polen, waarna Nazi-Duitsland in 1941 de Sovjetunie binnenviel. Oekraïne had zwaar te lijden tijdens de Tweede Wereldoorlog, de economie en infrastructuur werd vrijwel volledig verwoest. Tussen 5 en 8 miljoen Oekraïeners kwamen om tijdens die oorlog. Na 1945 werd Oekraïne weer onderdeel van de Sovjetunie, het omvatte ook de gebieden die daarvoor tot Polen behoorden, waaronder het westen van het moderne Oekraïne. Tevens werd het uiterste oosten van Tsjechoslowakije door de Sovjetunie geannexeerd en bij Oekraïne gevoegd. Vlak na de Tweede Wereldoorlog werden honderdduizenden Duitsers en Tataren uit Oekraïne gedeporteerd.

In de naoorlogse periode zette de Sovjetunie fors in op de herbouw van Oekraïne, met name de industrie en landbouw. Reeds in 1950 werd het niveau van voor de oorlog bereikt. Destijds ging bijna 20% van het budget van de Sovjetunie op aan de herbouw van Oekraïne. Het land werd van belang als centrum van de wapenindustrie in de Sovjetunie. In 1986 vond de nucleaire ramp in Chernobyl plaats, wat lange tijd een impact op de Oekraïense en Wit-Russische economie had.

In 1991 werd Oekraïne onafhankelijk van de Sovjetunie. Het werd daarmee het grootste land dat geheel in Europa ligt. Het land wist economisch minder goed te herstellen dan de westelijke buurlanden, de economie werd gedomineerd door oligarchen en wijdverbreide corruptie. De politiek is weinig stabiel, met revoluties in 2005 en 2014. In 2014 scheidde de Krim zich af van Oekraïne en is vervolgens geannexeerd door Rusland. Tevens was er vanaf 2014 een pro-Russische opstand in het uiterste oosten van het land, hoofdzakelijk in de oblasten Donetsk en Luhansk. In 2022 mondde dit uit tot een grootschalige Russische invasie van het noorden, oosten en zuiden van Oekraïne. Op 30 september 2022 annexeerde Rusland vier oblasten van Oekraïne, namelijk Kherson, Zaporizhia, Donetsk en Luhansk, alhoewel op dat moment deze oblasten slechts deels onder Russische controle stonden.[4]

Wegennet

Het hoofdwegennet (M) van Oekraïne.

Oekraïne heeft een vrij uitgebreid wegennet van grote hoofdwegen, de kwaliteit hiervan varieert sterk, van goede moderne wegen tot hoofdwegen tussen grote steden die zich in catastrofale toestand bevinden. Oekraïne heeft het slechtst onderhouden wegennet van Europa, op veel wegen is decennia geen onderhoud gepleegd. De industriële centra worden via hoofdroutes verbonden, maar het aantal autosnelwegen is zeer beperkt. De exacte hoeveelheid autosnelwegen is lastig te zeggen, omdat Oekraïne redelijk wat wegen kent met 2x2 rijstroken en grotendeels ongelijkvloerse kruisingen, maar die vaak nog wel enkele linksaffers hebben en vluchtstroken missen. De meeste steden hebben brede boulevards, tot wel 4 of 5 rijstroken per richting.

De kwaliteit van het wegdek varieert van weg tot weg, maar de belangrijkste wegen hebben een redelijk wegdek. Slecht wegdek kan overal voorkomen, zelfs op sommige belangrijke hoofdwegen tussen grote steden is het wegdek soms in ronduit catastrofale toestand. Op sommige wegen is op stukken de asfaltverharding helemaal verdwenen en rijdt men over wat feitelijk een onverharde weg is, vaak met enorme gaten en kuilen. Verder komt slecht wegdek vooral in de Karpaten veel voor en in de steden, met name in het westen van Oekraïne. Ook op het platteland zijn de meeste wegen van slechte kwaliteit. Het wegennet van Oekraïne is in aanzienlijk slechtere staat dan Belarus of Rusland, in 2013 werd vastgesteld dat 97% van de Oekraïense wegen in slechte conditie is. In de Global Competitiveness Index 2017-2018 van het World Economic Forum stond de Oekraïense wegkwaliteit op plaats 130 van 137 landen, nog achter veel Afrikaanse en Aziatische landen.[5]

Oekraïne had ambitieuze plannen om voor het Euro 2012-voetbalevenement 4.500 kilometer snelweg te bouwen. Dit plan was niet realistisch en is bij lange niet gehaald. Alleen de M06 is flink opgewaardeerd, andere routes zijn vanwege gebrek aan geld opgeschort. Voor Euro 2012 is uiteindelijk geen enkele nieuwe autosnelweg aangelegd, ook in de jaren daarna is het wegennet amper verder ontwikkeld.

Vanwege de abominabele staat van het wegennet is in het project 'Велике будівництво' (Velyke budivnytstvo, grote werkzaamheden) uitgevoerd.[6] Onder dit programma is tot het jaar 2021 6.500 kilometer weg gerenoveerd. Kenmerkend was dat onder dit programma de renovaties onder grotere contracten zijn uitgevoerd dan voorheen, waardoor langere trajecten verbeterd werden in plaats van slechts korte segmenten zoals in het verleden.

In 2020 werd aangekondigd om 6 wegen met een totale lengte van 1.500 kilometer als een PPS project te moderniseren.[7][8] In 2021 werd de M30 geïntroduceerd, met 1392 kilometer lengte de langste weg van Oekraïne, geïntroduceerd ter viering van 30 jaar onafhankelijkheid.[9]

Vanwege de lagere ontwerpeisen van wegen in de tijde van de Sovjetunie was de gewichtslimiet voor vrachtwagens in het algemeen 38 ton. In 2022 is dit verhoogd naar 40 ton voor reguliere vrachtwagens en 44 ton voor vrachtwagens met twee achterassen. In die periode is de handhaving van overbelading ook flink uitgebreid met Weigh-in-Motion systemen.

Hoofdwegen

Zie ook Avtoshlyakh.

De belangrijkste hoofdwegen, de M-wegen, worden ook wel een Автошлях of Avtoshlyakh genoemd. Deze naam is afwijkend van de gangbare Russische naam voor dit type wegen, waar het exact vandaan komt is niet bekend, maar het woord шлях wordt ook wel gebruikt als "weg". Andere namen als Avtoban en shvydkisnykh shose (швидкісних шосе) worden ook gebruikt voor 2x2 wegen. Een andere naam is Автомобільна дорога - Avtomobil'na Doroga, wat ook vertaald kan worden als "autoweg". Ook het woord Автомагістраль - avtomagistral' wordt gebruikt. Er lijkt geen eenduidige naam te zijn voor hoofdwegen in Oekraïne. De formele naam is internationale hoofdweg (міжнародні автомобільні дороги), waar de prefix М vandaan komt. Dit netwerk was in 2013 8.080 kilometer lang. In 2013 zijn ook de nummers M24 t/m M29 toegewezen binnen het wegennet van Oekraïne.

De nationale wegen (національні автомобільні дороги) hebben de prefix Н (N) en vormen een aanvulling op de M-wegen. Deze wegklasse is in 2007 geïntroduceerd. Ze zijn genummerd van N01 t/m N33 en het netwerk is 7.175 kilometer lang. De nummering van het systeem is in 2013 en 2016 licht gewijzigd en in 2019 fors uitgebreid van 4.830 naar 7.175 kilometer. Toen zijn de nummers N24 t/m N33 aan het netwerk toegevoegd, hoofdzakelijk in Oost-Oekraïne. De wegnummers van de N-wegen werden in de praktijk vrijwel nergens aangegeven, maar met de introductie van nieuwe bewegwijzering in 2020 wordt dit wegnummer met en rood schild aangegeven, vergelijkbaar met de M-wegen.

Autowegen in Oekraïne


Lijst van M-wegen

# No. traject lengte
M01 Kiev - Chernihiv - grens Belarus 206 km
M02 Kipti - Hlukiv - grens Rusland 243 km
M03 Kiev - Poltava - Kharkiv - Slovyansk - Krasnyi Luch - grens Rusland 844 km
M04 Znamianka - Dnipro - Donetsk - Luhansk - grens Rusland 567 km
M05 Kiev - Odessa 453 km
M06 Kiev - Zhytomir - Rivne - L'viv - Uzhhorod - Chop - grens Hongarije 822 km
M07 Kiev - Korosten - Kovel - grens Polen 487 km
M08 Uzhhorod - grens Slowakije 14 km
M09 L'viv - Rava-Ruska - grens Polen 63 km
M10 L'viv - Krakovets - grens Polen 65 km
M11 L'viv - grens Polen 72 km
M12 Stryj - Ternopil - Khmelnitsky - Vinnytsia - Uman - Kropyvnytskyi - Znamianka 747 km
M13 Kropyvnytskyi - grens Moldavië 254 km
M14 Odessa - Mykolaiv - Kherson - Mariupol - grens Rusland 624 km
M15 Odessa - Izmail - Reni 282 km
M16 Odessa - grens Moldavië 59 km
M17 Kherson - Feodosia - Kerch 424 km
M18 Kharkiv - Zaporizhia - Melitopol - Simferopol - Yalta 723 km
M19 grens Belarus - Kovel - Lutsk - Ternopil - Chernivtsy - grens Roemenië 504 km
M20 Kharkiv - grens Rusland 29 km
M21 Zhytomyr - Vinnytsia - grens Moldavië 221 km
M22 Poltava - Kremenchuk - Oleksandria 187 km
M23 Berehove - Veliky Bytchkov 50 km
M24 Mukacheve - grens Hongarije 33 km
M25 Solomonovo - Chop - Yanoshi 60 km
M26 grens Hongarije - Vylok - grens Roemenië 21 km
M27 Odessa - Chornomorsk 14 km
M28 Odessa - Yuzhne 49 km
M29 Kharkiv - Dnipro 181 km
M30 Stryj - Vinnytsia - Dnipro - Donetsk - Izvaryne - grens Rusland 1392 km

Lijst van N-wegen

# No. traject lengte
N01 Kiev - Znamianka 266 km
N02 L'viv - Ternopil 112 km
N03 Zhytomyr - Khmelnytskyi - Chernivtsi 325 km
N04 Odessa - Chernomorsk 14 km
N05 Krasnoperekopsk - Simferopol 115 km
N06 Simferopol - Sevastopol 66 km
N07 Kiev - Sumy - grens Rusland 335 km
N08 Kiev - Kremenchuk - Dnipro - Zaporizhia 430 km
N09 L'viv - Ivano-Frankivsk - Mukacheve 422 km
N10 Stryi - Ivano-Frankivsk - Chernivtsi - grens Moldavië 273 km
N11 Dnipro - Kryvyi Rih - Mykolaiv 240 km
N12 Sumy - Poltava 154 km
N13 L'viv - Uzhhorod 228 km
N14 Oleksandrivka - Kropyvnytskyi - Mykolaiv 239 km
N15 Zaporizhia - Donetsk 209 km
N16 Zolotonosha - Cherkasy - Uman 197 km
N17 L'viv - Lutsk 131 km
N18 Ivano-Frankivsk - Ternopil 107 km
N19 Yalta - Sevastopol 81 km
N20 Slovyansk - Donetsk - Mariupol 191 km
N21 Starobilsk - Luhansk - Krasnyi Luch - Donetsk 207 km
N22 grens Polen - Lutsk - Rivne 156 km
N23 Kropyvnytskyi - Kryvyi Rih - Zaporizhia 245 km
N24 Blahovishchenske - Pervomaisk - Yuzhnoukrainsk - Mykolaiv 229 km
N25 Horodyshche - Sarny - Rivne - Starokostiantyniv 292 km
N26 Chuguiv - Starobilsk - Milove - grens Rusland 298 km
N27 Chernihiv - Mena - Sosnytsia - Gremyach - grens Rusland 204 km
N28 Chernihiv - Hrodna - Senkivka - grens Rusland/Belarus 71 km
N30 Vasylivka - Tokmak - Berdyansk 136 km
N31 Dnipro - Tsarychanka - Kobeliaky - Reshetylivka 158 km
N32 Pokrovsk - Bakhmut - Mykhailivka 137 km
N33 Odesa - Bilhorod-Dnistrovskyy - Monashi 97 km

Regionale wegen

Zie ook regionale autoweg.

Oekraïne heeft een netwerk van regionale wegen (регіональна автомобільна дорога) met de prefix Р (R). De nummering hiervan is per 1 januari 2013 gewijzigd. De nummers lopen van de Р01 t/m Р79. Het netwerk is 10.068 kilometer lang.

regionale autowegen in Oekraïne


Secundaire wegen

De secundaire wegen in Oekraïne worden gevormd door de territoriale wegen (територіальні автомобільні дороги), met een prefix T. Deze zijn per oblast genummerd met en 4-cijferig nummer. De eerste twee cijfers zijn het nummer van het oblast, gevolgd door het nummer van de weg zelf, bijvoorbeeld de T-10-05 is weg nummer 5 in het oblast Kiev.

De nummering van de oblasten is als volgt;

# oblast/stad weglengte (km) # oblast/stad weglengte (km) # oblast/stad weglengte (km)
01 Krim 6605 10 Kiev 8490 20 Ternopil 5063
02 Vinnytsia 9519 12 Kirovohrad 6545 21 Kharkiv 9551
03 Volyn 6199 13 Luhansk 5810 22 Kherson 4950
04 Dnipropetrovsk 9182 14 L'viv 8334 23 Khmelnytsky 7136
05 Donetsk 8052 15 Mykolayiv 4831 24 Cherkasy 6118
06 Zhytomyr 8513 16 Odessa 8232 25 Chernihiv 7680
07 Zakarpatia 3330 17 Poltava 8836 26 Chernivtsi 2869
08 Zaporizhia 6974 18 Rivne 5056 27 Sevastopol 352
09 Ivano-Frankivsk 4160 19 Sumy 7281

Geschiedenis

In de geschiedenis van het wegennet van Oekraïne is een duidelijk onderscheid te maken naar de voorgeschiedenis in de 19e eeuw. Het westen van Oekraïne behoorde voorheen tot Oostenrijk-Hongarije en Polen. Het zuidwesten was onderdeel van Oostenrijk-Hongarije tot 1918, het noordwesten tot de Poolse streek Volhynië tot 1939. Het wegennet was in deze delen aanzienlijk beter ontwikkeld dan het deel dat tot het Russische Rijk behoorde.

Voor de Tweede Wereldoorlog bestond al een relatief ontwikkeld wegennet in West-Oekraïne maar was er in Oost-Oekraïne bijna helemaal geen verbeterd wegennet, dat hier vooral uit zandwegen en karresporen bestond, zelfs tussen grotere steden. Slechts een zeer klein aantal wegen was in het oosten, midden en zuiden van Oekraïne al geasfalteerd voor de Tweede Wereldoorlog. Het transport was in die tijd grotendeels per spoor of per schip over de Dnieper. Er waren feitelijk maar twee langere verharde wegen, namelijk de M01 van Kiev naar Gomel en de Sovjet-M2 (thans M18 en M20) als noord-zuidroute van Kharkiv naar Dnipro en Zaporizhia, en later naar Simferopol.

Het wegennet van Oekraïne is ten tijde van de Sovjetunie aanzienlijk beter ontwikkeld, met name na 1960, toen de meeste hoofdwegen werden geasfalteerd of als geheel nieuwe verbindingen werden aangelegd, zoals het geval was met de M03, M05 en M14. Vrij veel M-wegen zijn als volledig nieuwe wegen aangelegd, behalve in West-Oekraïne, waar ze al verbeterde wegverbindingen uit de 19e en begin 20e eeuw volgden.

Vanaf de jaren '70 werden een aantal wegen verbreed naar 2x2 rijstroken. Dit waren echter geen volwaardige autosnelwegen, omdat er talloze gelijkvloerse kruispunten waren. Lang niet alle plaatsen kregen een bypass. In 1965 werd gestart met de verdubbeling van de toen nog maar net nieuw aangelegde M05 tussen Kiev en Odessa. Deze weg was tegen de jaren '90 grotendeels en sinds 2002 volledig verbreed naar 2x2 rijstroken. De eerste en lange tijd enige volwaardige autosnelweg van Oekraïne was een kort stuk van de M03 tussen Kiev en de luchthaven dat in 1972 is opengesteld. In de jaren '80 is al gestart met de bouw van de autosnelweg van Kharkiv naar Dnipro, maar werd pas in 2008 voltooid. Ten tijde van de Sovjetunie werd ook gewerkt aan de infrastructuur in Kiev en de verdubbeling van de M06 van Kiev naar het westen, maar is in de Sovjettijd niet voltooid tot aan L'viv. In Oost-Oekraïne was de ontwikkeling van het wegennet beperkter. Kenmerkend was de bouw van stuwmeren in de Dnieper, waarvan de meesten ook een wegverbinding hebben. Echter grote industriële steden zoals Dnipro, Kryvyi Rih en Donetsk kregen maar beperkt verbeterde wegen. Zo waren er in Oost-Oekraïne veel minder wegen met 2x2 rijstroken ondanks de aanwezigheid van grote steden.

Nadat Oekraïne in 1991 onafhankelijk werd kreeg het een groot en verwaarloosd wegennet in beheer. De jaren '90 waren economisch rampzalig in Oekraïne, met een enorme economische krimp. Het wegennet verslechterde in die periode significant. Veel projecten waar eind jaren '80 gestart werd kwamen stil te liggen. Sommigen lagen bijna 10 jaar stil. Pas na 2000 herstelde de Oekraïense economie enigszins en konden weer investeringen in het wegennet gedaan worden. In de periode 2000-2010 verslechterde het wegennet echter sneller dan dat er nieuwe wegen werden aangelegd. Belangrijke doorgaande wegen raakten ernstig in verval, op sommige wegen tussen grote steden was de asfaltverharding bijna volledig verdwenen op bepaalde punten, met name in het oosten en zuiden van het land.

In 2008 opende de eerste lange-afstandssnelweg van Oekraïne, tussen Kharkiv en Dnipro, de 181 kilometer lange M29. In aanloop naar het EK van 2012 in Oekraïne zijn veel wegen gerenoveerd, met name de M06 tussen L'viv en Kiev is gemoderniseerd, verbreed en deels ongelijkvloers gemaakt. Een volwaardige autosnelweg is het echter niet. Veel gewenste projecten voor het EK 2012 zijn echter niet uitgevoerd vanwege gebrek aan geld. De situatie begon na 2018 wat te verbeteren door grote investeringsprogramma's van de Oekraïense overheid onder het programma 'grote werken'. De aanpak van wegonderhoud is in de periode 2018-2020 geprofessionaliseerd en verbeterd, met grootschalig onderhoud en modernisatie van weg en wegmeubilair, in plaats van alleen kleine asfaltvervangingen.[10]

Annexatie van de Krim

In februari-maart 2014 werd het schiereiland de Krim geannexeerd door Rusland. De Krim behoorde al vanaf de 18e eeuw tot Rusland maar werd ten tijde van de Sovjetunie in 1954 overgedragen van de Russische SFSR naar de Oekraïense SSR. Omdat dit binnen één land gebeurde had dit feitelijk weinig complicaties, maar vanaf 1991 kwam de Krim onder Oekraïens bestuur. De Krim was van oudsher het belangrijkste toeristengebied van Oekraïne en ten tijde van de Sovjetunie had Sevastopol één van de belangrijkste marinehavens.

Na de annexatie van de Krim had de Oekraïense regering de-facto geen bestuur meer over de regio en het wegbeheer kwam ook bij Rusland te liggen. De Russische regering heeft grootschalig geïnvesteerd in de weginfrastructuur op de Krim, met de openstelling van de Krimbrug in 2018 en de bouw van de 251 kilometer lange autosnelweg 'Tavrida' van Sevastopol tot Kerch (A291). Tevens is rond Simferopol een nieuwe ringweg aangelegd en een nieuwe invalsweg als autosnelweg vanaf Yevpatoriya. Hiermee had de Krim meer kilometers autosnelweg dan de rest van Oekraïne bij elkaar.

Op de twee invalswegen van de Krim naar de rest van Oekraïne zijn grensposten opgericht, die van de M18 is daarvan het meest uitgebreid, maar ook de N05 heeft een grenspost gekregen. Om de integraliteit van de Krim tot de rest van Rusland te benadrukken zijn geen grensposten gebouwd rond de Krimbrug bij Kerch.

Conflict in de Donbas

In maart 2014 brak een conflict in de oostelijke regio Donbas uit. Hierbij wisten pro-Russische separatisten grote gebieden te veroveren in de oblasten Donetsk en Luhansk, die nadien als zelfverklaarde volksrepublieken bestonden. Tegen augustus 2014 had het Oekraïense leger een groot deel van het gebied heroverd, maar het conflict had nadien tot 2022 weinig territoriale veranderingen meer gezien. De grote steden Donetsk en Luhansk staan onder bestuur van de separatisten.

Tijdens de gevechten zijn veel wegen beschadigd geraakt, met name tussen maart en augustus 2014. De schade bestaat grotendeels uit opgeblazen of beschadigde bruggen over spoorwegen en in knooppunten en loopgraven en barrières die door of over de wegen zijn aangelegd. Met name rond Donetsk is de schade groot. Het Oekraïense leger heeft checkpoints ingericht aan de conflictgrenzen. De-facto was doorgaand verkeer tussen beide gebieden bijna onmogelijk.

Russische invasie in 2022

Op 24 februari 2022 lanceerde Rusland een grote militaire invasie in Oekraïne. In de eerste dagen van het conflict werden tal van bruggen opgeblazen om de Russische opmars te vertragen, met name in de omgeving van Kyiv. Op 26 februari waren alle bruggen vanaf de M-06 tot aan de Dnipro in een boog rond Kyiv opgeblazen, evenals diverse bruggen in het noordoosten van het land. Ook ontstond op 24 en 25 februari 2022 een enorme exodus van de bevolking vanuit Kyiv, met een 140 kilometer lange file op de M-06 tussen Kyiv en Zhytomyr en gigantische files aan de grens met Polen. Op 26 februari 2022 begon wegbeheerder Ukravtodor met het verwijderen van alle bewegwijzering om de invasie te bemoeilijken.

Na een maand waren veel bruggen in het noordoosten en oosten van Oekraïne opgeblazen, vooral over kleinere rivieren zoals de Desna, Irpin, Seym en de Siverskyi Donets. De Russen trokken zich eind maart en begin april helemaal terug uit het noorden en noordoosten van het land, met een spoor van vernieling van bruggen en kapotgereden wegen. Het Russische offensief concentreerde zich daarna in een boog van Kharkiv via de Donbas tot Kherson en Mykolaiv, door het oosten en zuidoosten van Oekraïne. In september 2022 heroverde Oekraïne Kharkiv Oblast. In november 2022 verkreeg Oekraïne weer de controle over al het gebied ten westen van de Dnipro, waarbij alle bruggen in Kherson Oblast waren opgeblazen.

Europese wegen

Europese wegen in Oekraïne

E38E40E50E58E81E85E87E95E97E101E105E372E373E391E471E573E581E583E584


Tol

Het Oekraïense wegennet is tolvrij. Het is één van de weinige landen in Europa waar in het geheel geen tolheffing is voor vrachtverkeer of personenverkeer. Tolwegen zijn in het verleden wel meermaals aangekondigd. De M03 was oorspronkelijk gepland als tolweg tussen Yahotyn en Lubny maar uiteindelijk is deze weg zonder tolheffing verdubbeld naar 2x2 rijstroken. Er zijn echter wel plannen om wegen onder concessie te brengen, waarbij tolheffing wordt geïntroduceerd.[11]

Er is wel een lokale tol op de R24 langs het kasteel in Kamianets-Podilskyi.[12]

Wegbeheer

De nationale wegbeheerder van Oekraïne is Ukravtodor, (Oekraïens: Державне агентство автомобільних доріг України (Укравтодор)), in het Engels de State Agency of Automobile Roads of Ukraine.[13] Ukravtodor is verantwoordelijk voor alle nationale wegen, dit omvatten de M-wegen, N-wegen, R-wegen en T-wegen, die tezamen een netwerk van 46.600 kilometer beslaan.

Het huidige Ukravtodor is in 1994 opgericht. In januari 2023 werd het agentschap hernoemd naar Державне агентство відновлення та розвитку інфраструктури України (Агентство відновлення) in het Engels de State Agency for Reconstruction and Development of Infrastructure of Ukraine, om Oekraïne te reconstrueren vanwege de grootschalige vernietiging van infrastructuur tijdens de Russische invasie vanaf 2022.[14]

Bewegwijzering

Zie ook Bewegwijzering in Oekraïne.

De bewegwijzering is naar West-Europese maatstaven matig. De wegwijzers hebben blauwe borden met witte letters, alhoewel er ook groene borden met witte letters waargenomen zijn langs de snelweg Kharkov - Dnipropetrovsk. Belangrijke doelen zijn zowel in het Cyrillische als in het Latijnse schrift weergegeven, maar niet langs kleinere wegen. Markering wil ook vaak ontbreken, zeker in steden waar het weggesleten is. Bushaltes komen langs grote wegen voor zonder stophaven. M- en E-nummers staan aangegeven, maar voornamelijk als een trailblazer. Sinds 2020 wordt er een modernere vorm van bewegwijzering toegepast.

Wegnummering

Oekraïne kent diverse lagen van de wegnummering. De E-nummers verlopen over diverse hoofdwegen. De internationale wegen vormen de belangrijkste wegen van Oekraïne. Ze zijn afgekort met de prefix 'M', wat een afkorting is voor міжнародних автомобільних доріг (internationale autowegen). De nationale wegen vullen dit netwerk aan, met de prefix 'N' (Cyrillisch: Н), wat staat voor найменування автомобільної дороги (nationale autowegen). De term 'autoweg' moet hier in Oost-Europese context gezien worden, dit betekent een belangrijke hoofdweg maar houdt verder geen specifieke ontwerpeisen in.

De R-wegen zijn regionale wegen die worden weergegeven met een Cyrillische Р. Daarnaast is er nog een laag met wegnummers, namelijk de T-wegen die bestaan uit twee cijfers, gevolgd door een koppelstreepje en dan weer twee cijfers, bijvoorbeeld "T16-02". De "T" staat voor територіальної дороги - Teritorialnoy Dorogi - territoriale wegen. Ze zijn per oblast genummerd maar de nummers kunnen de oblastgrens wel overschrijden. De wegnummering van de M-wegen is wel eens gewijzigd zodat kaarten de oude nummering mogelijk hebben. De N-wegen staan op veel kaarten sowieso niet aangegeven omdat dit een nieuwe wegklasse is. In principe zijn alle wegnummers uniek, maar de T-wegen zijn per oblast genummerd. Daarmee is de nummering van M-, N- en R-wegen landelijk.

Maximumsnelheid

wegtype Vmax

In 2018 werd de maximumsnelheid binnen de bebouwde kom verlaagd van 60 km/h naar 50 km/h.[15] 60 km/h was decennialang de norm door heel Oost-Europa, maar na 2000 hebben de meeste landen de maximumsnelheid verlaagd van 60 naar 50 km/h.

In Oekraïne kent men het concept van de autoweg niet. Buiten de bebouwde kom geldt normaal 90 km/h, maar 110 km/h als de weg van gescheiden rijbanen is voorzien, behalve als het specifiek de status van autosnelweg heeft, dan geldt 130 km/h, maar is slechts op een klein deel van de wegen van toepassing.[16]

Verkeersveiligheid

De verkeersveiligheid in Oekraïne stond jarenlang zeer slecht aangeschreven, ook tegenwoordig heeft Oekraïne nog één van de hoogste aantallen verkeersdoden per 1 miljoen inwoners in Europa. In 1990 vielen 9616 verkeersdoden, in 2013 was dit teruggedrongen naar 4833 verkeersdoden.[17] De cijfers vanaf 2014 zijn niet vergelijkbaar met voorgaande jaren vanwege de annexatie van de Krim en delen van de Donbass waar de Oekraïense regering de-facto geen bestuur meer heeft. In 2017 vielen 3432 verkeersdoden.

Referenties

Wegen van Europa

AlbaniëAndorraArmeniëAzerbeidzjanBelarusBelgiëBosnië-HerzegovinaBulgarijeCyprusDenemarkenDuitslandEstlandFinlandFrankrijkGeorgiëGriekenlandHongarijeIerlandIJslandItaliëKazachstanKosovoKroatiëLetlandLiechtensteinLitouwenLuxemburgNoord-MacedoniëMaltaMoldaviëMonacoMontenegroNederlandNoorwegenOekraïneOostenrijkPolenPortugalRoemeniëRuslandSan MarinoServiëSloveniëSlowakijeSpanjeTsjechiëTurkijeVaticaanstadVerenigd KoninkrijkZwedenZwitserland

in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden