Oost-Timor

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Timor-Leste
Hoofdstad Dili
Oppervlakte 14.874 km²
Inwonertal 1.340.000
Lengte wegennet 6.040 km
Lengte snelwegennet 30 km
Eerste snelweg 2018
Benaming snelweg auto estrada
Verkeer rijdt links
Nummerplaatcode TL

Oost-Timor of Timor-Leste is een land in Zuidoost-Azië. Het land is ter grootte van de helft van Nederland en telt zo'n 1,3 miljoen inwoners. De hoofdstad is Dili.

Inleiding

Naam

Timur betekent in het Malay en Indonesisch "oost". Oost-Timor betekent dus feitelijk "Oost-oost". Het eiland heet 'oost' en het land is het oosten van dit eiland. 'Leste' betekent in het Portugees ook 'oost'. De naam komt voort omdat Timor het oostelijkste grote eiland van de Kleine Sunda-eilanden is.

Geografie

Oost-Timor omvat het oostelijke deel van het eiland Timor of Timur, evenals de vrij grote exclave Oecusse in het westen van dat eiland. Het land heeft landsgrenzen met Indonesië en ligt 650 kilometer ten noordwesten van Darwin in Australië. Naar het zuiden ligt de Timorzee, naar het oosten de Arafurazee en naar het noorden de Bandazee. Het eiland is bergachtig en bedekt met tropisch regenwoud, dat deels ontbost is. De Tatamailau is met 2.963 meter het hoogste punt van Oost-Timor.

Oost-Timor heeft een tropisch klimaat, het is het hele jaar door rond 31°C. Oost-Timor is echter relatief droog vergeleken met veel andere delen van het West-Pacifische gebied. Er is sprake van een nat en droog seizoen, in totaal valt er circa 900 mm regen per jaar, maar van juli tot oktober valt amper neerslag.

Demografie

Het inwonertal van Oost-Timor groeide van rond 500.000 in de jaren '60 naar 1 miljoen in 2007 en 1,3 miljoen in 2021. Het land heeft een snelgroeiende jonge bevolking. De hoofdstad Dili ligt aan de noordkust en telt 250.000 inwoners. Andere plaatsen zijn veel kleiner. De meeste plaatsen van enige betekenis liggen aan of bij de kust.

Het land heeft een complexe etnische structuur, de bevolkingsgroepen worden opgedeeld in Papua's en Austronesiërs, die een groot aantal verschillende talen spreken. De officiële talen van Oost-Timor zijn het Portugees en Tetum. Het Engels en Indonesisch zijn daarnaast officiële werktalen. Het Tetum wordt echter maar door zo'n 30% van de bevolking als moedertaal gesproken. Andere talen zijn kleiner. Het Portugees wordt door ongeveer de helft van de bevolking in bepaalde mate gesproken.

Economie

Oost-Timor is één van de armste landen in Azië, zowel op het platteland als in de steden is wijdverspreide armoede. Ongeveer twee derde van de bevolking werkt in de landbouw voor de eigen voedselvoorziening. Maar een kwart van de beroepsbevolking werkt in de formele economie. Het nominale BBP per inwoner bedraagt slechts $ 1.400.

Oost-Timor is een olieproducerend land, waar de regering het grootste deel van zijn inkomsten aan te danken heeft. De regering heeft ook een nationaal oliefonds opgericht om op de lange termijn uitgaven van te kunnen doen. Naast olie produceert het land ook koffie. De beperkte infrastructuur en het lage opleidingsniveau van de bevolking zijn grote drempels voor verdere economische groei.

Geschiedenis

Er wonen al tienduizenden jaren mensen op Timor. Het eiland kwam in de 17e eeuw meer onder Portugese invloed te staan. In 1769 werd de stad Dili gesticht. In 1914 werd de grens tussen het Nederlandse en het Portugese deel van Timor vastgesteld, waarmee Nederland en Portugal indirect een landsgrens hadden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Dili in 1941 bezet door de geallieerden en in 1942 door de Japanners. In de bergen in het binnenland van het eiland woedde een guerilla-oorlog tegen de Japanse bezetting. De Portugezen verkregen weer de controle over Oost-Timor na de overwinning op Japan in 1945. In de Portugese koloniale periode werd maar beperkt geïnvesteerd in Oost-Timor, met name in Dili en omgeving, maar de infrastructuur werd maar beperkt ontwikkeld. Na de Portugese revolutie van 1974 werd Oost-Timor feitelijk achtergelaten door Portugal.

In 1975 verklaarde Oost-Timor zich onafhankelijk, waarna Indonesië militair ingreep uit angst voor een communistisch bewind in Oost-Timor. In 1976 werd Oost-Timor een Indonesische provincie verklaard. Vervolgens was het bezet door Indonesië tot 1999. De onafhankelijkheidsbeweging werd in de jaren '90 sterker en in 1999 kwam het gebied onder VN-bestuur te staan. In 2002 werd Oost-Timor opnieuw onafhankelijk. Er was daarna nog een periode van onrust waarbij de Verenigde Naties een vredesmissie uitvoerde, deze werd in 2012 beëindigd. Sindsdien is meer geïnvesteerd in het land dat infrastructureel begon op te krabbelen na decennia verwaarlozing. Het blijft echter één van de armste gebieden van Azië.

Wegennet

De Ponte CPLP in Dili, opengesteld in 2013.

Het wegennet van Oost-Timor beslaat 6.040 kilometer, onderverdeeld in 1.426 kilometer estradas nacionais, 869 kilometer estradas municipais en 3.025 kilometer estradas rurais. Het nationale wegennet omvat 317 bruggen.[1]

Oost-Timor beschikt over een netwerk van nationale wegen (estradas nacionais) die veelal in acceptabele staat zijn. Er is een kustweg om het eiland, die deels onverhard is. Grote delen van Oost-Timor zijn ontbost, wat gronderosie veroorzaakt, en veel wegen zijn door landverschuivingen onberijdbaar. Doordat er buiten Dili geen steden van enige omvang zijn, is het interstedelijke verkeer zeer beperkt. Grote delen van de bevolking leven op het platteland.

Dili

De enige stad van betekenis in Oost-Timor is de hoofdstad Dili. De belangrijkste weg in Dili is de Avenida Nicolau Lobato, een 5 kilometer lange oost-westverbinding tussen de luchthaven en het centrum die grotendeels 2x3 rijstroken telt. Deze weg gaat nog 7 kilometer verder naar het westen door als 2x2-weg tot de containerhaven van Dili.

Een andere oost-westroute in de stad, Avenida Hudi-Laran, telt ook deels 2x2 rijstroken. Andere wegen in Dili zijn enkelbaans en gaan buiten de stad over in kronkelige bergwegen. In Dili zijn kruispunten met verkeerslichten en diverse rotondes. De voornaamste bruggen in Dili liggen over de seizoensrivier Ribeira Comoro, waaronder de enigszins markante Ponte CPLP, een kleine tuibrug in de Avenida Nicolau Lobato.

Autosnelwegen

Er is één autosnelweg in Oost-Timor, de Suai - Beaço Expressway, waarvan 30 kilometer in gebruik is tussen Suai en Zumalai aan de zuidkust van Oost-Timor. Dit is een moderne autosnelweg, een groot contrast met de vaak smalle en kronkelige wegen elders in het land. Het economisch nut van deze autosnelweg is beperkt, de zuidkust heeft geen grotere plaatsen, maar is wel het gebied waar de meeste olie en gas gewonnen wordt.

Geschiedenis

Het wegennet van Oost-Timor verkeerde na onafhankelijkheid in dramatische staat. Veel bruggen waren door overstromingen en conflict onbruikbaar geworden, waardoor landtransport erg moeilijk was. In 2008 werd maar 8% van het primaire wegennet beoordeeld als zijnde in goede conditie, en 22% in slechte staat en 70% in zeer slechte staat.[2] Na 2010 is het wegennet van Oost-Timor op grote schaal gerenoveerd met steun van de Asian Development Bank en de World Bank.[3][4] Tegen 2020 was een groot deel van de nationale wegen gerehabiliteerd. Tussen 2011 en 2021 is circa 1.000 kilometer weg heraangelegd.[5]

Met steun van China is de bouw van de 155 kilometer lange Suai - Beaço Expressway langs de zuidkust gestart. In eerste instantie is 30 kilometer bij Suai aangelegd, dat op 17 november 2018 opende als de eerste snelweg van Oost-Timor.[6]

Wegnummering

Er is een wegnummering van A-wegen vastgesteld in Oost-Timor, verlopend van de A01 t/m A19.[7][8]

Lijst van nationale wegen

No. Route Lengte
A01 Dili - Com 204 km
A02 Dili - Suai 176 km
A03 Dili - Mota Ain 118 km
A04 Tibar - Ermera 47 km
A05 Aitotu - Betano 56 km
A06 Baucau - Viqueque 65 km
A07 Viqueque - Natarbora 46 km
A08 Lautem - Viqueque 122 km
A09 Manatuto - Natarbora 80 km
A10 Ermera - Hauba 67 km
A11 Maliana - Ermera 65 km
A12 Zumalai - Maliana 53 km
A13 Cassa - Aiassa 25 km
A14 Betano - Natarbora 48 km
A15 Suai - Uemassa 28 km
A16 Uele'o - Tilomar 33 km
A17 Pante Macassar - Oesilo 25 km
A18 Pante Macassar - Citrana 45 km
A19 Pante Macassar - Sacato 15 km

Bewegwijzering

Er is weinig bekend over de bewegwijzering in Oost-Timor, maar aangenomen mag worden dat deze sporadisch tot vrijwel non-existent is. De bewegwijzering bestaat uit groene borden met witte letters in het Portugees.[9] De nieuwe autosnelweg naar Suai heeft Indonesische stijl bewegwijzering met afritnummering.

Maximumsnelheid

wegtype Vmax

De maximumsnelheid is vastgesteld in de Código da Estrada.[10] De maximumsnelheid voor personenauto's bedraagt 50 km/h in de bebouwde kom, 90 km/h buiten de bebouwde kom, 100 km/h op wegen gereserveerd voor motorvoertuigen en 120 km/h op autosnelwegen.

Referenties

Wegen van Azië

AfghanistanArmeniëAzerbeidzjanBahrainBangladeshBhutanBruneiCambodjaChinaCyprusFilippijnenGeorgiëIndiaIndonesiëIrakIranIsraëlJapanJemenJordaniëKazachstanKoeweitKyrgyzstanLaosLibanonMaleisiëMaledivenMongoliëMyanmarNepalNoord-KoreaOmanOost-TimorPakistanPalestijnse gebiedenQatarRuslandSaudi-ArabiëSingaporeSri LankaSyriëTaiwanTadzjikistanThailandTurkijeTurkmenistanUzbekistanVerenigde Arabische EmiratenVietnamZuid-Korea