Panama

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Panamá
Hoofdstad Panamá
Oppervlakte 75.517 km²
Inwonertal 4.338.000
Lengte wegennet 16.336 km
Lengte snelwegennet 111 km
Eerste snelweg 1980
Benaming snelweg Autopista
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode PA

Panama (Spaans: República de Panamá) is een land in Noord-Amerika. Het land vormt het zuidelijkste land van dit continent en telt 4,3 miljoen inwoners. Het land is 2 keer zo groot als Nederland en de hoofdstad is Panamá, ook wel Panama City genoemd.

Inleiding

Geografie

Panama vormt een landbrug tussen de continenten Zuid-Amerika en Noord-Amerika. Het land is daarbij oost-west georiënteerd, in tegenstelling tot de aangrenzende landmassa's, die meer noord-zuid georiënteerd zijn. Panama grenst in het westen aan Costa Rica en in het oosten aan Colombia. Het land meet maximaal circa 600 kilometer van oost naar west en circa 200 kilometer van noord naar zuid, maar is op veel plekken smaller. Naar het noorden ligt de Caribische Zee, naar het zuiden de Pacifische Oceaan. Het Panamakanaal doorsnijdt het land, hier is ook de hoofdstad Panamá (Panama City) gelegen. Het Panamakanaal verloopt door het Lago Gatun, tevens het grootste meer van het land. Panama heeft slechts kleine rivieren die snel naar zee afwateren.

Een groot deel van Panama is heuvelachtig tot bergachtig en grote delen zijn dichtbebost met tropisch regenwoud. Enkele bergruggen zijn oost-west georiënteerd, met de hoogste bergen in het grensgebied met Costa Rica. De 3.475 meter hoge Volcán Barú is het hoogste punt van Panama. De meeste bergen zijn echter lang niet zo hoog, met slechts enkele toppen van meer dan 2.000 meter. Het zuidelijk schiereiland van Panama is lager gelegen en meer gecultiveerd, met minder bebossing.

Panama heeft een tropisch klimaat met een hoge luchtvochtigheid met weinig variatie in temperatuur. De gemiddelde maximumtemperatuur in Panama City is het hele jaar door 33-34 °C. In de hogere bergen liggen de temperaturen lager. De bergen zijn niet hoog genoeg voor een alpien klimaat, maar de hoogste toppen liggen boven de boomgrens.

Demografie

Panama kent een gestage bevolkingsgroei, het inwonertal verviervoudigde van 1 tot 4 miljoen tussen 1960 en 2010. De bevolking is sterk geconcentreerd in en rond de hoofdstad Ciudad de Panamá (Panama City). Van de 10 grootste steden in Panama zijn er naast de hoofdstad Panama City, 7 gelegen als suburbs van Panama City. Hier liggen ook alle steden met meer dan 100.000 inwoners. De grootste stad van het land buiten de regio Panama City is David in het westen van Panama.

De bevolking van Panama bestaat voor twee derde uit Mestizo's, dat zijn gemixte Indo-Amerikanen en Europeanen. Ruim 12% is inheems, 9% Afrikaans en 7% blank. Het Spaans is met afstand de meest gesproken taal in Panama, bijna de volledige bevolking spreekt het. Het Engels wordt ook relatief veel gesproken vanwege de status van Panama als een centrum in de wereldhandel.

Economie

Panama is het meest ontwikkelde land in Centraal-Amerika. Het BNP per hoofd van de bevolking op koopkrachtniveau lag op ruim $ 40.000 in 2023, aanzienlijk hoger dan de meeste Latijns-Amerikaanse landen. De economische tegenstellingen zijn echter vrij groot, met een hoog welvaartsniveau in en rond Panama City, maar een achter gebleven platteland. De economie van Panama wordt gedomineerd door het Panamakanaal, de dienstensector is daarom dominant in het land. Het kanaal is een belangrijke bron voor werkgelegenheid en inkomsten uit tolgelden. Het land geldt ook als een internationaal financieel centrum, maar staat ook bekend als belastingparadijs. In Panama wordt het meest betaald met de Amerikaanse dollar, alhoewel het ook een eigen munt heeft, de balboa, die echter al sinds 1903 gekoppeld is aan de Amerikaanse dollar.

Geschiedenis

De Spanjaard Rodrigo de Bastidas was in 1501 de eerste Europeaan die Panama bezocht. Columbus arriveerde een jaar later. In 1513 was Vasco Núñez de Balboa de eerste Europeaan die de Pacifische Oceaan bereikte na een trektocht door Panama. Daarna werd Panama een belangrijk kruispunt van de noordelijke en zuidelijke delen van het Spaanse Rijk in de Amerika's. Begin 19e eeuw raasden de onafhankelijkheidsoorlogen over het Amerikaanse continent. Panama werd echter vreedzaam onafhankelijk van Spanje in 1821, alhoewel het daarna een onderdeel van Gran Colombia was. In 1903 scheidde Panama zich af van Colombia en werd toen een soeverein land. Een bepaling in de onafhankelijkheidsverklaring gaf de Verenigde Staten het recht om een stuk land van 16 kilometer breed en 50 kilometer lang te exploiteren "tot in de eeuwigheid". Hierin werd het Panamakanaal aangelegd, dat in 1914 voltooid werd. Dit was één van de belangrijkste publieke werken in de wereld. Tot 1979 was de Panama Canal Zone een territorium van de Verenigde Staten.

Gedurende de 20e eeuw kon Panama profiteren van zijn strategische ligging tussen beide oceanen. Zoals vaak het geval was in Latijns-Amerika, was de politieke situatie ook in Panama periodiek instabiel. Tussen 1983 en 1989 was Manuel Noriega de de-facto leider. Noriega onderhield nauwe banden met Amerikaanse inlichtingendiensten en was een belangrijke schakel in Amerikaanse operaties tegen rebellen en de War on Drugs in Latijns-Amerika. Het regime van Noriega werd echter gekenmerkt door criminele activiteiten zoals afpersing, drugshandel en witwassen. Noriega werd uiteindelijk in 1989 afgezet door een Amerikaanse invasie in Panama. Het land keerde snel terug naar civiel bestuur en het bestuur van het Panamakanaal werd uiteindelijk op 31 december 1999 overgedragen aan Panama.

Wegennet

De Corredor Sur in Panamá.

Panama had per 31 december 2016 een wegennet van 16.336 kilometer. Hiervan is 6.944 kilometer verhard, 4.566 kilometer een gravelweg of met een coating. 4.856 kilometer bestaat uit zandwegen.[1]

Het wegennet van Panama is niet bijzonder uitgebreid, met drie hoofdassen, de weg van Panamá naar de grens met Costa Rica, de weg van Panamá naar de noordelijke havenstad Colón en de weg van Panamá naar Yaviza. Vanwege de ondoordringbare jungles van de Darién Gap zijn er geen verbindingen met Colombia en is de Carretera Panamericana hier ook onderbroken. In recente jaren is het autosnelwegennet van Panama uitgebreid, dat nu uit 4 autosnelwegen bestaat, een snelweg van Panama naar La Chorrera, een snelweg door het centrum van Panama naar de luchthaven, een noordelijke bypass van Panama en een nieuwe snelweg van Panama naar Colón. Het snelwegennet is in totaal 111 kilometer lang. Het onderliggend wegennet is niet erg uitgebreid buiten de regio Panamá. Alleen op het zuidelijke schiereiland Azuero bestaat een groter wegennet, maar de overige wegen zijn aftakkingen van de Carretera Panamericana.

De hoogste weg van Panama is een weg naar de top van de Volcán Barú, naar circa 3.420 meter hoogte. Dit is met afstand de hoogste weg van Panama, er zijn geen andere wegen op meer dan 2.000 meter hoogte.

De autosnelwegen zijn tolwegen en veelal in beton uitgevoerd, en van goede kwaliteit. De kwaliteit van de overige wegen wil wel eens te wensen over laten, met name de oude weg van Panamá naar Colón die nu vervangen is door een autosnelweg. Langs de noordkust zijn amper wegen. Ten oosten van de hoofdstad Panamá is er slechts één hoofdweg, die een kilometer of 40 voor de Colombiaanse grens eindigt in Yaviza.

Autopistas de Panama

Autopista Panamá-ColónCorredor NorteCorredor SurVia CentenarioCarretera Panamericana


Wegbeheer

De nationale wegbeheerder is het Ministerio de Obras Públicas (MOP).[2] Dit ministerie bestaat sinds de onafhankelijkheid van Panama in 1904.

Geschiedenis

Van oudsher was de voorganger van de Ruta 3 de belangrijkste weg van Panama tijdens de koloniale periode, als verbinding van Panamá naar de noordkust. Dit heette de Camino Real en was dus de verbinding tussen de Pacifische Oceaan naar de Caribische Zee. Deze route werd in de 17e en 18e eeuw gebruikt om zilver en goud uit de Andes te transporteren naar Europa. Na onafhankelijkheid werd het wegennet rond het Panamakanaal het meest ontwikkeld begin 20e eeuw, als toegangswegen naar het megaproject.

Een probleem van het land vanaf 1914 was dat Panama feitelijk in tweeën werd gedeeld door het Panamakanaal. Oost-westverkeer moest via veerboten. Vanaf de jaren '30 werd oost-westverkeer belangrijker, ook werd toen de Carretera Panamericana (Pan-American Highway) opgezet, alhoewel het doorgaande belang voor internationaal verkeer gering was door de Darién Gap die nooit ontwikkeld is. In 1942 werd een draaibrug in gebruik genomen over de Miraflores-sluizen nabij Panama City. Deze kon echter alleen gebruikt worden als er geen schepen door de sluizen voeren, wat steeds zeldzamer werd door de toenemende scheepvaart op het Panamakanaal.

In 1955 werd een verdrag gesloten met de Verenigde Staten om een permanente brug over het kanaal aan te leggen, gekozen werd een locatie buiten de eigenlijke kanaalzone, bij de monding aan de Pacifische Oceaan. Tussen 1959 en 1962 werd de Puente de las Américas aangelegd, een grote stalen boogbrug. Dit was onderdeel van een corridor met 2x2 rijstroken ten westen van Panama City. Verder westelijk, tussen Arraijan en La Chorrera werd het verkeer gehinderd door bebouwde kommen. Daarom werd eind jaren '70 hier de eerste autosnelweg van Panama aangelegd, een 22 kilometer lange omlegging tussen Arraijan en La Chorrera, die in 1980 werd opengesteld.

Vervolgens is in de jaren '90 de Corredor Norte als autopista langs de noordkant van Panama City aangelegd, zodat stedelijk verkeer snel door de stad kon rijden en doorgaand verkeer niet via het centrum hoeft. De Corredor Norte is in fases tussen 2001 en 2015 opengesteld. In diezelfde periode is ook de Corredor Sur langs de Pacifische Oceaan in Panama City aangelegd. Hiermee kreeg de stad in korte tijd twee oost-westverbindingen voor snelverkeer. In de periode 2007-2009 is ook de Autopista Panamá-Colón aangelegd, parallel aan het Panamakanaal. Tussen 2002 en 2005 is ook de Via Centenario aangelegd, met een tweede brug over het Panamakanaal, 12 kilometer noordelijker dan de eerste brug. Bij Colón wordt een derde brug over het Panamakanaal aangelegd, de Puente Atlántico.[3] Er zijn ook plannen voor een vierde brug over het Panamakanaal, nabij de oude brug uit 1962.[4]

Bruggen over het Panamakanaal

naam type lengte (hoofdoverspanning) opening
Puente de las Américas boogbrug 344 m 1962
Puente Centenario tuibrug 420 m 2004
Puente Atlántico tuibrug 530 m 2019
Cuarto Puente sobre el Canal de Panamá tuibrug 510 m 2028

Tolwegen

De autosnelwegen in Panama zijn veelal tolwegen, in het beheer van Empresa Nacional de Autopista (ENA).[5] Er is een elektronisch tolsysteem dat Panapass heet.

Wegnummering

Op sommige kaarten worden wegnummers in Panama aangegeven. Onduidelijk is in hoeverre deze wegnummering ook daadwerkelijk bewegwijzerd is. De Ruta 1 wordt gevormd door de Carretera Panamericana en verloopt vanaf de grens met Costa Rica tot Yaviza in het oosten. De andere nummers zijn hoofdzakelijk aftakkingen van de Ruta 1. Autosnelwegen hebben geen wegnummering en staan vooral bekend om hun naam.

Bewegwijzering

De bewegwijzering in Panama is vergelijkbaar met wat men elders in Latijns-Amerika aantreft, met groene borden en witte letters.

Referenties

Wegen van Noord-Amerika

Antigua en BarbudaBahamasBarbadosBelizeCanadaCosta RicaCubaDominicaDominicaanse RepubliekEl SalvadorGrenadaGuatemalaHaïtiHondurasJamaicaMexicoNicaraguaPanamaSaint Kitts en NevisSaint LuciaSaint Vincent en de GrenadinesTrinidad en TobagoVerenigde Staten