Routes tussen Oslo en Bergen
Er zijn verschillende routes tussen Oslo en Bergen (Noors: Veiruter mellom Oslo og Bergen) in Noorwegen. Oslo en Bergen zijn de twee grootste steden van Noorwegen, maar de verbindingen tussen beide steden zijn veelal niet goed uitgebouwd, vrijwel geen enkel deel is een motorvei en door de geografie van Noorwegen zijn er diverse opties mogelijk, die voor- en nadelen hebben. De E16 verloopt rechtstreeks tussen beide steden, maar ook andere routes zijn mogelijk, al dan niet combinaties van elkaar.
Geschiedenis
Van oudsher ging het goederenvervoer tussen Oslo en Bergen uit praktische overwegingen per schip, een route van zo'n 700 kilometer langs de Noorse zuidkust. Hemelsbreed liggen Oslo en Bergen 300 kilometer uit elkaar. In de 18e eeuw begon men met het aanleggen van de Bergense koningsweg (Noors: den bergenske kongevei) die tussen 1780 en 1815 werd aangelegd. Dit was de eerste weg tussen Oslo (dat destijds Christiana heette) en Bergen. Deze route volgde min of meer de huidige E16 via het Filefjell.
Tussen 1883 en 1909 werd de spoorlijn van Oslo naar Bergen aangelegd (Bergensbanen). Deze route was 471 kilometer lang en vervulde lange tijd een belangrijke functie in het langeafstandsverkeer tussen Oslo en Bergen. Deze route loopt over de Hardangervidda. De moeilijke omstandigheden in de winters op de bergpassen in het binnenland van Noorwegen zorgden ervoor dat de route over de weg in de winter vaak niet mogelijk was. In de jaren '50 en '60 was wegverkeer tussen Bergen en Oslo via de traditionele oost-westroutes meestal niet mogelijk in de winter. Een ander probleem was de lange reistijd op de route. Pas sinds de jaren '70 is het mogelijk om de route in één dag af te leggen. Vanaf de jaren '80 werden op grote schaal tunnels en bruggen gebouwd om de reistijd te verkorten. Via de route over de Hardangervidda kost het zo'n 7 uur om de 483 km tussen Oslo en Bergen af te leggen. De E16 is van oudsher de primaire route in de winter, zelfs tot de jaren '90, toen de Gudvangatunnel en Lærdaltunnel nog niet gebouwd waren en men per veerdienst over het fjord moest, was dit de snelste en meest winterbestendige route. Door upgrades aan andere routes is de E16 minder dominant. Bovendien is dit in afstand de langste route.
Moeilijkheden
De routes tussen Oslo en Bergen hebben diverse voor- en nadelen. De kortste routes, zowel in tijd als afstand, verlopen veelal over de hoogvlaktes. Er zijn daarbij drie verschillende routes over de hoogvlaktes te onderscheiden, namelijk de noordelijke route via het Filefjell (E16), de middelste route over de Hardangervidda (RV7) en de zuidelijke route over het Haukelifjell (E134). Deze opties zijn tussen 463 en 542 kilometer lang, waarbij de route over de Hardangervidda de kortste reistijd heeft, gevolgd door de route over het Haukelifjell.
De routes over de hoogvlaktes hebben een wezenlijk nadeel dat deze in de winter slecht berijdbaar zijn. Vaak wordt in colonne gereden met behoorlijke vertragingen. Om dit probleem tegen te gaan zijn enkele lange tunnels aangelegd, waaronder de Lærdaltunnel, de langste wegtunnel ter wereld. De Hardangervidda is echter te breed om te ondertunnelen.
Routes
| routes | plaatsen | lengte | tijd | opmerkingen |
|---|---|---|---|---|
   |
Oslo - Hønefoss - Gol - Voss - Bergen | 463 km | 6h 50m | over de Hardangervidda en de Hardangerbrug |
  Fv. 7 |
Oslo - Drammen - Kongsberg - Odda - Norheimsund - Bergen | 470 km | 8h 17m | via Haukelifjell, Jondaltunnel en veerdienst over Hardangerfjord |
| Fv.40 |
Oslo - Drammen - Kongsberg - Geilo - Voss - Bergen | 485 km | 7h 12m | over de Hardangervidda en Hardangerbrug |
 |
Oslo - Hønefoss - Gol - Lærdal - Voss - Bergen | 498 km | 7h 9m | via Hemsedalsfjellet en de Lærdaltunnel |
| Fv. 50 |
Oslo - Hønefoss - Gol - Hol - Aurland - Voss - Bergen | 498 km | 7h 19m | via Aurlandsvegen |
|
Oslo - Hønefoss - Fagernes - Lærdal - Voss - Bergen | 517 km | 7h 28m | via Filefjell en Lærdaltunnel |
 |
Oslo - Drammen - Kongsberg - Haugesund - Bergen | 542 km | 9h 51m | via Haukelifjell en veerdienst over Bjørnafjord |
Noordelijke route: Lærdalstunnelen, Filefjell (E16)
De route via de Lærdaltunnel begint in Oslo en volgt dan de E16 via Hønefoss en Aurland naar Lærdal, óf men neemt vanaf Hønefoss de riksvei 7 naar Gol en de riksvei 52 naar Lærdal, en vervolgens door de Lærdaltunnel en de Gudvangatunnel naar Voss en Bergen. Deze route loopt tussen Aurdal en Lærdal over het gebergte Filefjell, maar is wel iets meer beschut dan de route over de Hardangervidda. De route via het Filefjell heeft de laagste tolkosten van alle routes. De route over het Hemsedalsfjellet (riksvei 52) wordt relatief veel gebruikt door vrachtverkeer. In 2017 werd de E16 over het Filefjell verbreed opgeleverd, met de 5,8 kilometer lange Filefjelltunnel. In 2020 is ook de Rødøltunnel aan de oostzijde van het Filefjell geopend[1] en in 2022 openden nog meer tracéverbeteringen tussen het Filefjell en Fagernes. Hiermee is de E16 nog belangrijker geworden als route tussen oost en west in de winter.
Op 29 juni 2022 werd de nieuwe Skjøitenbrug in de riksvei 52 geopend, deze verving een brug uit 1937 die in een S-bocht lag.[2] Met de opening van de nieuwe brug werd de route ook vrijgegeven voor LZVs.[3]
Middelste route: Hardangervidda (Rv. 7)
Deze route begint in Oslo op de E18 en volgt dan de riksvei 7 noordwaarts via Hønefoss en Gol naar het wintersportoord Geilo. Daarna wordt de Hardangervidda doorkruist tot Eidfjord, waarna men via de Hardangerbrug (riksvei 13) het Hardangerfjord oversteekt en de route vanaf Voss de E16 volgt.
Deze route kan gecombineerd worden met de noordelijke route over de E16 of de zuidelijke route via Drammen en Kongsberg naar Geilo.
Sinds in 2014 een nieuw tracé van de riksvei 7 tussen Sokna en Ørgenvika opende is deze route duidelijk de kortste en snelste geworden (via Hønefoss - Gol). Wel is dit de duurste route qua tolheffing.
Zuidelijke route: Haukelifjell (E134)
De route over het gebergte Haukelifjell begint in Oslo en verloopt westwaarts via Kongsberg, dwars door Telemark naar Røldal. Daarna zijn twee opties mogelijk die allebei een veerdienst in zich hebben. Men kan noordwaarts via Odda door de Folgefonntunnel en Jondaltunnel om dan het Hardangerfjord over te steken per veerdienst en via Norheimsund naar de E16 richting Bergen te rijden, of zuidelijker langs het Åkrafjord en dan de E39 via Leirvik en de Bømlafjordtunnel, met daarna een veerdienst over het Bjørnafjord.
Conclusie
De zuidelijke route via het Haukelifjell heeft als nadelen dat deze over een bergpas loopt er gebruik moet worden gemaakt van veerdiensten. Deze route is daardoor zowel tijdrovend als problematisch in de winter. De noordelijke route via de E16 verloopt door meer tunnels en is in de winter de beste optie omdat het Filefjell meer beschut ligt. De middelste route over de Hardangervidda is de snelste route in de zomer, maar is in de winter problematisch.
Bredere context
Alhoewel in het verleden vaak werd gesproken over de routes tussen Oslo en Bergen, is het begrip in de 21e eeuw breder getrokken, namelijk de routes tussen oost en west (ruter mellom Østlandet og Vestlandet). Omdat in West-Noorwegen ook veel Nynorsk wordt gesproken, spreekt men ook wel van Austlandet og Vestlandet. Dit zijn de twee dichtstbevolkte regio's van Noorwegen en zuidelijk van Bergen liggen diverse andere steden die doorgaand verkeer trekken, zoals Haugesund en Stavanger. Deze zuidelijkere regio van de westkust is vooral afhankelijk van de E134 als oost-westroute.
Toekomst
Op 21 januari 2015 is bekendgemaakt dat Statens Vegvesen aanbeveelt om twee routes pioriteit te geven als hoofdroute tussen Oslo en Bergen, namelijk de zuidelijke route over het Haukelifjell in combinatie met een nieuwe brug over het Hardangerfjord nabij Jondal, en de RV52 over het Hemsedalsfjell, in combinatie met de RV7 tot Gol en de E16 door de Lærdaltunnel.[4] In 2016 werd aanbevolen om de E134 aan te leggen over een geheel nieuw tracé tussen Gvammen en Vågsli, wat de route 35 kilometer en 50 minuten korter maakt, waardoor de E134 steeds dominanter zal worden in het oost-westverkeer in Noorwegen.[5] Echter om ook verkeer af te vangen vanaf Bergen zal een nieuwe brug over het Hardangerfjord tussen Odda en Bergen moeten worden aangelegd. Een rapport dat in januari 2017 werd gepubliceerd onderstreepte de conclusie om van de E134 en Rv. 52 de hoofdroutes tussen oost en west te maken.[6][7]
De route over de Hardangervidda krijgt geen hoge prioriteit omdat het hier praktisch niet mogelijk is om de route winterbestendig te maken. De Hardangervidda is te breed om te ondertunnelen.
Statistiek
Referenties
- ↑ Endelig er veien åpna – målet er at den aldri blir vinterstengt | nrk.no
- ↑ Rv 52 Skjøiten bru åpnet: Slutt på 90-grader’n i Hemsedal | veier24.no
- ↑ Riksveg 52 mellom Østlandet og Vestlandet åpner for modulvogntog 1. juli | vegvesen.no
- ↑ Vil prioritere vegene over Haukeli og Hemsedal | vegvesen.no
- ↑ Anbefaler E134 i ny korridor | vegvesen.no
- ↑ Aust-vest-sambanda: Kvalitetssikringsrapportar er klare | regjeringen.no
- ↑ Rapporten alle venta på, men som ingen kunne juble for | nrk.no