São Paulo (staat)

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Hoofdstad São Paulo
Grootste stad São Paulo
Oppervlakte 248.209 km²
Inwonertal 44.396.000
Lengte snelwegennet 5.408 km[1]
Eerste snelweg 1951
Afkorting SP

niet te verwarren met de stad São Paulo.

São Paulo is een staat in Brazilië. De staat is het economische centrum van het land, en ligt in het zuiden. De stad São Paulo is de hoofdstad. De staat heeft een oppervlakte van 248.209 vierkante kilometer. De staat is vergelijkbaar met de grootte van twee derde van Duitsland. De staat telt 44 miljoen inwoners.

Inleiding

Ligging & landschap

De staat São Paulo ligt in het zuidoosten van Brazilië, gelegen aan de Atlantische Oceaan. De staat grenst in het zuiden aan Paraná, in het westen aan Mato Grosso do Sul, in het noorden aan Minas Gerais en in het oosten aan Rio de Janeiro. São Paulo meet maximaal 570 kilometer van noord naar zuid en 910 kilometer van west naar oost.

De kuststrook van de staat São Paulo is meer dan 400 kilometer lang en bestaat uit een smalle, vaak verstedelijkte kustvlakte met lange zandstranden, met pal achter de kust het Serra do Mar. Dit gebergte is dichtbebost en loopt vanaf de kustlijn steil omhoog. De hoogste bergketens liggen in het uiterste oosten van de staat, op de grens met Minas Gerais ligt het Serra da Mantiqueira met 2.798 meter als hoogste punt. Het grootste deel van het Serra do Mar is echter lager, met toppen tot circa 1.000 meter.

Het binnenland van São Paulo kent minder grote hoogteverschillen. Kenmerkend aan de staat is het sterk golvende landschap. Delen zijn wat heuvelachtiger, met name in het midden van de staat. De meeste bebossing is in de kustregio, met versnipperde bosgebieden in het midden en grotendeels kaal boerenland in het noorden en westen. Vanwege het Serra do Mar stromen de meeste rivieren landinwaarts en zijn zijrivieren van de machtige Rio Paraná, die grotendeels ingedamd is en de grens met Mato Grosso do Sul vormt. De grootste rivier van de staat zelf is de Rio Tietê. São Paulo heeft vrij veel stuwmeren.

Demografie

Naam Inwonertal
São Paulo 11.150.000
Guarulhos 1.283.000
Campinas 1.059.000
São Bernardo do Campo 989.000
Osasco 701.000
Santo André 668.000
São José dos Campos 595.000
Sorocaba 559.000
Ribeirão Preto 547.000

São Paulo is de inwonersrijkste staat van Brazilië met ruim 44 miljoen inwoners. Inwoners van São Paulo worden Paulistas genoemd. De staat heeft een etnisch gemixte bevolking. Blanken vormen twee derde van de inwoners, de rest wordt gevormd door donkere en zwarte mensen. Veel inwoners van São Paulo hebben een Italiaanse familiegeschiedenis. Ook een Portugese en Spaanse afkomst komt veel voor. Aziaten wonen met name in de stad São Paulo, waar de grootste Japanse gemeenschap buiten Japan woont. Ook zijn er betrekkelijk veel inwoners afkomstig uit het westen van het Midden-Oosten.

São Paulo is een sterk verstedelijkte staat, een groot deel van de inwoners woont in steden. Het platteland is dunbevolkt, er zijn weinig kleine dorpen. De meeste kleinere plaatsen op het platteland hebben een licht stedelijk karakter en zijn vaak compact. Het echte platteland wordt gevormd door grote boerderijen. In de staat São Paulo zijn 9 steden met meer dan een half miljoen inwoners, waarvan de hoofdstad São Paulo met 11,3 miljoen inwoners de grootste stad in Brazilië is. De agglomeratie van São Paulo is één van de grootste ter wereld, van de 10 grootste steden in de staat zijn er 5 een voorstad van São Paulo. Echter ook buiten de agglomeratie São Paulo zijn grote steden gelegen, zoals Campinas met ruim 1 miljoen inwoners, São José dos Campos in het oosten van de staat, Ribeirão Preto in het noorden en Sorocaba in het midden. De grootste kustplaats is de havenstad Santos, een soort dubbelstad met het naastgelegen São Vicente. In het westen van de staat zijn minder grotere steden.

Economie

De staat São Paulo is de motor van de Braziliaanse economie en is verantwoordelijk voor ongeveer een derde van het Braziliaanse BNP. Alhoewel bekend vanwege de uitgestrekte landbouwgebieden speelt de landbouw maar een bescheiden rol in de totale economie, bijna de helft van de economie wordt gegenereerd in de dienstensector. In en rond de stad São Paulo is veel industrie, high tech en research & development speelt ook een rol in diverse grotere steden buiten de agglomeratie van São Paulo. Het toerisme speelt een belangrijke rol in de staat, met name recreatie aan de kust. Beroemd zijn de lange zandstranden van Santos en Praia Grande.

Het BNP per inwoner ligt op circa $ 20.000 per jaar, na het Distrito Federal het hoogste van Brazilië. De inkomens zijn echter ongelijk verdeeld. Er is een grote welvarende middenklasse, maar Braziliaanse steden, met name São Paulo, kennen ook sloppenwijken en veel arme inwoners. São Paulo heeft echter minder favelas dan Rio de Janeiro. Alhoewel Brazilië vaak als opkomende economie wordt gezien, was São Paulo van oudsher al het meest ontwikkelde deel van Brazilië, met een beduidend hogere levensstandaard dan in veel andere staten.

Geschiedenis

De eerste Europese kolonisatie in het gebied begon in 1532 bij Santos. In de 16e eeuw lag de nadruk op de Europese kolonisatie meer op het noordoosten van Brazilië. De stad São Paulo werd in 1554 gesticht, maar het duurde nog vele jaren voordat het gebied in kaart gebracht werd door expedities. Deze expedities werden uitgevoerd door de zogenaamde bandeirantes (zij die de vlag dragen). Een groot deel van het Braziliaanse binnenland werd gekoloniseerd door bandeirantes vanuit São Paulo. Begin 18e eeuw was de staat São Paulo veel groter en besloeg een derde van Brazilië.

In de 19e eeuw werd het transportnetwerk verbeterd. Alhoewel er vruchtbaar land in het binnenland lag, was de export van producten lastig vanwege de Serra do Mar, het steile kustgebergte dat tussen São Paulo en Santos abrupt naar beneden loopt. In de jaren 1860 bouwden Engelse ingenieurs de eerste spoorlijn van de staat, van São Paulo naar de havens van Santos. Met name producten als koffie konden eenvoudig geëxporteerd worden via de haven van Santos, waardoor het binnenland van de staat meer ontwikkeld kon worden.

Met name de stad São Paulo begon in de tweede helft van de 19e eeuw sterk te groeien en was tegen 1920 de tweede stad van Brazilië. De opkomst van de industrie en de vraag naar arbeiders in de landbouw zorgde voor een sterke migratie naar de staat São Paulo, zowel vanuit andere delen van Brazilië als vanuit het buitenland. Tussen 1900 en 1920 verdubbelde het inwonertal van 2,3 naar 4,6 miljoen. De staat had een sterke bevolkingsgroei in de 20e eeuw, van 2,3 miljoen inwoners in 1900 naar 37 miljoen inwoners in 2000. Veel van de groei kwam in de agglomeratie São Paulo terecht, maar ook landinwaarts gelegen steden groeiden sterk, met name de as van São Paulo naar Limeira is sterk verstedelijkt geraakt. In het westen van de staat zijn veel plaatsen pas vanaf de jaren '40 gesticht. Daarvoor was dit grotendeels onbevolkt gebied met alleen afgelegen boerderijen. In 1958 was de staat São Paulo goed voor 55% van de industriële productie in Brazilië. Vanaf de jaren '80 begon de economie in het slop te raken, met hogere werkloosheid en een snelle groei van de favelas rond São Paulo. Na 2000 groeide de economie weer sterk.

Wegennet

Het snelwegennet van de staat São Paulo.
De SP-321 bij Bauru.
De SP-330 in Jundiaí.
De SP-334 langs Cristais Paulista.
De SP-419 bij Penápolis.

São Paulo heeft het meest uitgebreide wegennet van alle staten in Brazilië. De staat heeft een groot snelwegennet van 5.408 kilometer (2015)[2] dat alle grotere steden van de staat bedient. Belangrijke snelwegen tellen tot 8 rijstroken en soms nog breder in de stad São Paulo. De staat heeft interstate verbindingen richting Rio de Janeiro, Belo Horizonte, Uberlândia en Curitiba. Daarnaast loopt er een snelweg tot aan de grens met Mato Grosso do Sul in het westen. De snelwegen en hoofdwegen in het westen kenmerken zich door golvende heuvels, waarbij men soms ver kan kijken. Wegen kunnen ook met 2+1 rijstroken uitgebouwd zijn en veel hoofdwegen hebben halve vluchtstroken. De meeste snelwegen zijn tolwegen, behalve direct in en rond de grote steden. De focale punten in de staat zijn São Paulo en Campinas, tussen beide steden lopen 2 snelwegen. Vanaf São Paulo richting Rio de Janeiro en naar Santos aan de kust lopen eveneens 2 snelwegen, wat het totaal aan radiale snelwegen vanuit São Paulo op 9 brengt.

Autosnelwegen

De autosnelwegen in de staat São Paulo zijn vaak ontstaan door bestaande rodovias te verdubbelen naar 2x2 rijstroken en van ongelijkvloerse aansluitingen te voorzien. Vanwege de lange rechte stukken en geringe hoeveelheid bebouwing buiten de steden kon dit eenvoudig en goedkoop. De verdubbelde wegen van de staat São Paulo zijn van hogere uitbouwstandaard dan elders in Brazilië, met aanzienlijk minder substandaard elementen, zo zijn er op de meeste verdubbelde wegen geen U-turns en aanzienlijk minder right in, right out-aansluitingen. Op oudere verdubbelde wegen zijn wel incidenteel aansluitingen op afgelegen boerderijen. Via een 'retorno' kan verkeer dan keren. Kenmerkend is het grote aantal aansluitingen dat naar onverharde wegen leidt. Buiten de bebouwde kom is afgezien van afgelegen boerderijen nauwelijks sprake van bebouwing waardoor er tussen de plaatsen veel aansluitingen zijn naar boerenland en ranches.

Lijst van autosnelwegen

Route Naam Traject Lengte[3]
SP-010 Rodovia Fernão Dias São Paulo - Vargem 89 km
SP-015 Marginal Tietê São Paulo 47 km
SP-019 Rodovia Helio Smidt Guarulhos - São Paulo 7 km
SP-021 Rodoanel Mário Covas São Paulo 93 km
SP-041 Interligação Planalto São Paulo 8 km
SP-055 Miracatu - Cubatão - Ubatuba 112 km
SP-059 Interligação Anchieta - Imigrantes Cubatão - São Vicente 2 km
SP-060 Rodovia Presidente Dutra São Paulo - Jacareí - Queluz 232 km
SP-065 Rodovia Dom Pedro I Campinas - Jacareí 145 km
SP-070 Rodovia Ayrton Senna São Paulo - Jacareí - Taubate 133 km
SP-075 Rodovia Sen. José Ermírio de Moraes Socoraba - Campinas 78 km
SP-083 Rodovia José Roberto Magalhães Teixeira Campinas 20 km
SP-088 Rodovia Pedro Eroles Arujá - Mogi das Cruzes 11 km
SP-091 Rodovia Francisco Von Zuben Campinas - Valinhos 10 km
SP-099 Rodovia dos Tamoios São José dos Campos - Caraguatatuba 82 km
SP-101 Rodovia Jornalista Francisco Aguirra Proença Campinas - Capivari 12 km
SP-127 Rodovia Cornélio Pires Itapetininga - Rio Claro 72 km
SP-147 Rodovia Engenheiro João Tosello Guareí - Limeira 46 km
SP-147 Rodovia Engenheiro João Tosello Limeira - Engenheiro Coelho 16 km
SP-150 Rodovia Anchieta São Paulo - Santos 72 km
SP-160 Rodovia dos Imigrantes São Paulo - Santos 67 km
SP-209 Rodovia João Hipólito Martins Itatinga - Botucatu 21 km
SP-225 Rodovia Engenheiro Ipaussu - Santa Cruz do Rio Pardo - Itirapina - Aguaí 270 km
SP-230 Rodovia Régis Bittencourt Curitiba - São Paulo 288 km
SP-255 Rodovia Antônio Machado Sant'Anna Itaporanga - Ribeirão Preto 70 km
SP-270 Rodovia Raposo Tavares São Paulo - Itapetinga - Ourinhos - Presidente Epitácio 363 km
SP-280 Rodovia Castelo Branco São Paulo - Santa Cruz do Rio Pardo 315 km
SP-294 Rodovia Comandante João Ribeiro de Barros Bauru - Marília 110 km
SP-300 Rodovia Dom Gabriel Paulino Bueno Couto Jundiaí - Araçatuba - Três Lagoas 460 km
SP-304 Americana - Jaú - José Bonifacio 49 km
SP-304 Artemis - Águas de São Pedro 12 km
SP-308 Rodovia do Açúcar Salto - Piracicaba - Charqueada 25 km
SP-310 Rodovia Washington Luís Limeira - São Carlos - São José de Rio Preto - Ilha Solteira 302 km
SP-321 Rodovia Cezário José de Castilho Bauru - Bauru-Areava Airport 11 km
SP-326 Rodovia Brigadeiro Faria Lima Matão - Barretos - Colômbia 150 km
SP-327 Santa Cruz do Rio Pardo - Ourinhos 33 km
SP-330 Rodovia Anhanguera São Paulo - Jundiaí - Campinas - Limeira - Ribeirão Preto - Igarapava 453 km
SP-332 Rodovia Professor Zeferino Vaz São Paulo - Campinas - Santa Rosa de Viterbo 49 km
SP-333 Rodovia Atilio Balbo Cajuru - Ribeirão Prato - Florínea 56 km
SP-333 Rodovia Rachide Raise Marília - Assis 74 km
SP-334 Rodovia Cândido Portinari Ribeirão Preto - Rifaina 87 km
SP-340 Rodovia Governador Doutor Adhemar Pereira de Barros Campinas - Mogi Guaçu - Mococa 165 km
SP-342 Rodovia Governador Doutor Adhemar Pereira de Barros Mogi Guaçu - Aguas da Prata 33 km
SP-344 Rodovia Vereador Rubens Leme Asprino Aguaí - Caconde 23 km
SP-345 Barretos - Franca - Cabecinha 10 km
SP-348 Rodovia dos Bandeirantes São Paulo - Campinas - Limeira 173 km
SP-360 Rodovia João Cereser Jundiaí - Jundiaí-leste 7 km
SP-425 Rodovia Assis Chateaubriand Martinópolis - Presidente Prudente 21 km
Autosnelwegen in de Braziliaanse staat São Paulo

SP-010SP-015SP-019SP-021SP-041SP-055SP-059SP-060SP-065SP-070SP-075SP-083SP-088SP-091SP-099SP-101SP-127SP-147SP-150SP-160SP-162SP-191SP-209SP-225SP-230SP-255SP-258SP-270SP-280SP-294SP-300SP-304SP-310SP-321SP-326SP-327SP-330SP-332SP-333SP-334SP-340SP-342SP-344SP-345SP-348SP-360SP-425


Geschiedenis

De Marginal Tietê in São Paulo.

Reeds in de jaren 40 werd er in Brazilië nagedacht over autosnelwegen, zoals dat ook in andere Zuid-Amerikaanse landen als Argentinië en Venezuela gebeurde. De eerste snelweg die in aanleg ging was de SP-150 tussen São Paulo en de lager gelegen kuststad Santos. In 1947 opende hiervan de eerste rijbaan, in 1953 de tweede. In 1951 werd het eerste deel van de SP-060 geopend, de snelweg van São Paulo naar Rio de Janeiro. Destijds waren alleen begin en eindpunt van snelwegstandaard. In 1953 opende ook het eerste deel van de SP-330 tussen São Paulo en Campinas, de eerste lange-afstandssnelweg van Brazilië en Zuid-Amerika. Het Zuid-Amerikaanse continent was hiermee het derde continent waar op grotere schaal snelwegen werden aangelegd, na Europa en Noord-Amerika. In 1957 opende de eerste stedelijke snelweg van São Paulo, de SP-015, beter bekend als de Marginal Tietê, tegenwoordig één van de breedste en drukste snelwegen ter wereld. In 1961 opende de tweede lange-afstandssnelweg van de staat, namelijk de SP-230 tussen Curitiba en São Paulo. In de jaren 60 werd het snelwegennet verder uitgebreid, zo werd de snelweg tussen São Paulo en Rio de Janeiro voltooid en SP-330 verder noordwaarts verlengd tot Limeira.

Vanaf de jaren 70 werd het snelwegennet verder uitgebreid, kenmerkend waren ook dat op sommige trajecten een tweede snelweg parallel aan de eerste snelweg is gebouwd. Dit is gebeurd met de SP-070 vanaf São Paulo naar het oosten, de SP-160 naar Santos en de SP-348 naar het noorden. Tevens is in die tijd begonnen met het verdubbelen van lange-afstandswegen naar 2x2 rijstroken met ongelijkvloerse kruisingen. Het wegennet van de staat São Paulo leent zich hier erg goed voor, veel enkelbaanswegen hebben een zeer optimaal alignement met lange rechte stukken, nauwelijks kruispunten en weinig bebouwde kommen. Rond veel steden lagen reeds rondwegen die ongelijkvloers zijn gemaakt. Dit proces ging tijdens de jaren 80 en 90 stevig door, en is tegenwoordig ook nog niet beëindigd.

Tolwegen

De meeste snelwegen waren oorspronkelijk in het beheer van Desenvolvimento Rodoviário S.A., beter bekend als DERSA, het staatsbedrijf dat infrastructuur met behulp van tolheffing bouwde. DERSA werd in 1969 opgericht, oorspronkelijk om de SP-160 (Rodovia dos Imigrantes) aan te leggen tussen São Paulo en Santos. In 1998 werden de vier belangrijkste snelwegen van de staat geprivatiseerd, de SP-150 (Anchieta) en SP-160 (Imigrantes) ten zuiden van São Paulo en de SP-330 (Anhanguera) en SP-348 (Bandeirantes). Deze vormen twee sets van snelwegen, de SP-150/160 tussen São Paulo en Santos, de SP-330/348 tussen São Paulo en Campinas. De SP-348 is als onderdeel van de concessie verlengd tot Limeira, zodat er landinwaarts over een lang traject twee autosnelwegen beschikbaar zijn.

Na 2000 zijn tal van wegen onder een private concessie gebracht. Er zijn meer dan 20 concessionairs in de staat São Paulo actief. De meesten beheren delen van lange-afstandsroutes, en vaak meerdere trajecten in dezelfde regio. Sinds 2005 zijn honderden kilometers nieuwe autosnelwegen aangelegd, met name in het binnenland van de staat São Paulo. Het resultaat is dat de staat São Paulo het meest moderne wegennet van Brazilië heeft.

Alle tolwegen hebben een open tolsysteem met op strategische punten tolstations, veelal tussen de grotere steden. Deze tolstations liggen vaak betrekkelijk ver uit elkaar en grote delen van de tolwegen kunnen tolvrij bereden worden, maar doorgaand verkeer komt onvermijdelijk via de tolstations, omdat er in de staat weinig secundaire wegen parallel aan tolwegen lopen. Op veel trajecten zijn secundaire wegen gefragmenteerd berijdbaar, met veel onverharde wegen, en is het niet redelijkerwijs mogelijk om de tol te vermijden.

Tol wordt niet alleen op autosnelwegen geheven, maar soms ook op enkelbaans wegen, alhoewel dit beduidend minder voorkomt. Bijna alle autosnelwegen in de staat São Paulo zijn tolwegen, alleen stedelijke trajecten zijn vrijwel altijd tolvrij. In de periferie van de stad São Paulo zijn wel veel tolstations op de grote invalswegen.

Wegnummering

Naast de federale wegnummering van rodovias met de prefix 'BR' is er in de staat São Paulo ook een wegnummering van staatswegen, de rodovias estaduais. São Paulo is de enige staat waar de BR-routes dubbelgenummerd zijn met SP-routes, waarbij de SP-routes over het algemeen logische verbindingen vormen terwijl BR-routes vaak afslaan. São Paulo is daardoor de enige staat waar de staatsnummers vaak belangrijker worden geacht dan de BR-nummers. Slechts enkele BR-routes hebben geen SP-nummer, meest prominent de BR-153. De rest is in de jaren '80 overgedragen aan de staat.

Het wegennet wordt opgedeeld in een gemeentelijk wegennet (12.000 km), een staatswegennet (22.000 km) en een federaal wegennet (1.050 km). Er zijn veel meer kilometers federale wegen in São Paulo, maar deze vallen samen met de staatswegen.

De wegnummer van de staatswegen zijn driecijferig en lopen van SP-008 t/m SP-613. De wegnummers met een voorloopnul worden niet zo bewegwijzerd, maar in schrijftaal vaak wel zo genoteerd. Aan een wegnummer is niet af te leiden of dit een belangrijke verbinding is, alhoewel in de praktijk veel wegnummers eindigend op een 0 lange-afstandsroutes zijn.

Er is sprake van een radiale wegnummering, waarbij de wegnummers vanuit São Paulo lopen die eindigen op een 0, en vaak het kompas volgen, zo loopt de SP-060 in oost/noordoostelijke richting, de SP-150 in zuidoostelijke richting, de SP-230 in zuidwestelijke richting, de SP-310 in noordwestelijke richting en de SP-360 in noordelijke richting. Dit wegnummeringssysteem is vrij uniek. Andere wegnummers zijn enigszins gezoneerd rond deze radialen.

Naast de wegnummering van de hoofdwegen met de prefix 'SP' zijn er ook wegen met de prefix 'SPA', wat staat voor Rodovias Estaduais de Ligação. Dit zijn verbindingswegen en worden op veel kaarten niet aangegeven. Ze hebben een gedeeld wegnummer, bijvoorbeeld SPA-310/338 die een aftakking van de SP-338 is. Het laatste deel van het nummer geeft de kruisende weg aan. Tevens bestaan enkele 'SPI' nummers. Daarnaast zijn gemeentelijke wegen ook genummerd met de afkorting van de gemeente (een prefix met drie letters).

Wegbeheer

Departamento Nacional de Infraestrutura de Transportes

De wegen kunnen in het beheer zijn van diverse instanties. De federale wegen zijn in het beheer van Departamento Nacional de Infraestrutura de Transportes (DNIT), onderdeel van het ministerie van transport.[4] Het beheer van de federale wegen is in de jaren '80 echter grotendeels overgedragen aan de staat São Paulo, zodat er nog maar een klein aantal trajecten in het beheer van de federale overheid is.

Departamento de Estradas de Rodagem

De wegbeheerder in de Braziliaanse staten is het Departamento de Estradas de Rodagem (DER), in dit geval DER-SP.[5] Het departement werd in 1934 opgericht.

Om de aanleg van wegen te versnellen is in 1969 Desenvolvimento Rodoviário S.A. (DERSA) opgericht.[6] DERSA had de mogelijkheid om met tolheffing grote projecten te financieren. In de periode daarna zijn een groot aantal dubbelbaans wegen aangelegd in de staat.

Private concessies

In 1998 zijn een aantal belangrijke wegen geprivatiseerd, waarbij de concessionairs verantwoordelijk werden voor het onderhoud en uitbreiding van de trajecten onder concessie. Na 2000 zijn een groot aantal trajecten onder concessie gebracht. In de staat São Paulo zijn meer dan 20 concessionairs. Met name dubbelbaans wegen (veelal autosnelwegen) zijn onder een private concessie.

Gemeenten

Gemeenten hebben circa 12.000 kilometer weg in beheer. Buiten de bebouwde kom zijn dit vaak onverharde wegen. Gemeenten hebben incidenteel hoogwaardige infrastructuur in het beheer. Zo heeft de stad São Paulo een deel van de SP-015 in beheer, wat één van de drukste en breedste snelwegen ter wereld is.

Referenties

Staten van Brazilië

AcreAlagoasAmapáAmazonasBahiaCearáDistrito FederalEspírito SantoGoiásMaranhãoMato GrossoMato Grosso do SulMinas GeraisParáParaíbaParanáPernambucoPiauíRio de JaneiroRio Grande do NorteRio Grande do SulRondôniaRoraimaSanta CatarinaSão PauloSergipeTocantins