SS1 (Italië)

	SS1
Begin	Roma
Einde	Ponte San Luigi (F)
Lengte	697 km
Route Roma Ladispoli Santa Marinella Civitavecchia Tarquinia Monalto di Castro Orbetello Grosseto Braccagni Follonica San Vicenzo Cecina Rosignano Marittimo Livorno Pisa Viareggio Pietrasanta Massa Sarzana La Spezia Sestri Levante Chiavari Rapallo Recco Genova Voltri Arenzano Varazze Savona Finale Ligure Albenga Marina di Andora Imperia Sanremo Bordighera Ventimiglia

De SS1, ook wel bekend als de Via Aurelia, is een strada statale in Italië. De weg verloopt langs de Tyrreense Zee en de Ligurische kust, vanaf de hoofdstad Rome via Livorno, Pisa en Genova naar de grens met Frankrijk bij Ventimiglia. De SS1 is 697 kilometer lang.

Routebeschrijving

De SS1 begint in de hoofdstad Rome en begint vlakbij Vaticaanstad. De SS1 is een belangrijke invalsweg van Rome vanaf de A90, de ringsnelweg. De SS1 telt in Rome grotendeels vier rijstroken, soms ongescheiden en soms met gescheiden rijbanen. Er is een knooppunt met de A90 aan de westkant van de stad. Daarna verloopt de SS1 met 2x2 rijstroken westwaarts naar de kust en kruist daar de A12. Vanaf dit punt verder tot de stad Civitavecchia loopt de A12 parallel aan de SS1, waardoor de SS1 hier voornamelijk een lokaal belang heeft. De SS1 is hier enkelbaans en verloopt met name dicht bij Civitavecchia door bebouwd gebied.

Noordelijk van Civitavecchia vormt de SS1 de doorgaande weg langs de Italiaanse westkust. De weg verloopt maar op weinig plekken dicht langs zee, de grootste delen lopen wat verder landinwaarts, waarbij vlakke en glooiende kustgebieden worden afgewisseld met wat heuvelachtiger gebied. De weg verloopt door Toscane en is grotendeels met 2x2 rijstroken uitgerust, alhoewel niet de gehele route een superstrada is. De SS1 loopt via Grosseto richting Livorno. Vanaf Rosignano loopt de SS1 direct langs de heuvelachtige kust naar de havenstad Livorno. De SS1 vormt dan de stadsring van Livorno en telt er grotendeels 2x2 rijstroken met verkeerslichten.

Noordelijk van Livorno is de kuststreek wat vlakker tot vlak voor La Spezia. Dit gebied is ook dichtbevolkt en de SS1 heeft er voornamelijk een lokaal belang. De parallelle A12 verwerkt het doorgaande verkeer. Bijna de hele route van Livorno tot La Spezia voert door bebouwd gebied. Vanaf La Spezia liggen de Apennijnen direct aan de Ligurische Zee, waardoor de SS1 een bergachtig karakter krijgt. Ook tussen La Spezia en Genova loopt de A12 parallel aan de SS1, waardoor de SS1 ook hier voornamelijk een lokaal belang heeft. De SS1 is erg bochtig, maar geeft soms mooi uitzicht over zee. Ook hier loopt de SS1 over grotere stukken door bebouwd gebied.

In Genova loopt de SS1 onder de Sopraelevata di Genova, een viaductsnelweg met 2x2 rijstroken. Dit is een spectaculaire stedelijke route. De A7 uit Milano eindigt op de SS1. Westelijk van Genova voert de A10 parallel aan de SS1 tot aan de grens met Frankrijk. Ook dit deel van de SS1 voert door bergachtig kustgebied en kent veel bebouwde kommen, waardoor het geen snelle route is. Het deel van Genova en Voltri loopt langs het havengebied. Via Savona buigt de SS1 wat naar het zuidwesten af, en voert door alle kustplaatsen. Westelijk van Ventimiglia volgt de grens met Frankrijk, aan Franse zijde gaat de D6327 verder naar Menton en Monaco.

Aftakkingen

• SS1Racc: 0,7 kilometer lange verbinding naar de tangenziale van La Spezia.locatie SS1racc
• SS1Bis: 28,5 kilometer lange verbinding tussen de A12 bij Monte Romano en Vetralla.locatie SS1bis
• SS1dir: 3,4 kilometer lange bypass tussen Ventimiglia en de Franse grens.locatie SS1dir
• SS1dir/A: 2,8 kilometer lange aftakking bij Vado Ligure.locatie SS1dir/A
• SS1var: 1,2 kilometer lange alternatieve route door Varazze.locatie SS1var
• SS1var/A: 6,1 kilometer lange tangenziale van La Spezia.locatie SS1var/A

Geschiedenis

Tussen Rome en La Spezia volgt de SS1 de historische Via Aurelia, een Romeinse weg die circa 241 v.Chr. is aangelegd. De weg was destijds 4,6 meter breed en de afstanden werden gemarkeerd door mijlpalen. De naam Aurelia verwijst naar Gaius Aurelius Cotta, die als censor verantwoordelijk was voor de bouw. Het was in het oude Rome gebruikelijk om dergelijke wegen te vernoemen naar de politici die ze hadden laten aanleggen.

Binnen Rome volgt de SS1 in eerste instantie niet de historische route, die begon op de oude stadspoort Porta San Pancrazio. De straat rondom het Vaticaan die nu bekend staat als Via Aurelia is een vanaf ongeveer 1931 aangelegde uitvalsweg, die vanaf het beginpunt van de Via Aurelia zelf op het Largo di Porta Caveleggeri nog via een tunnel en de Ponte Principe Amadeo nog doorgaat richting de oude stad. Op het punt waar de Via Aurelia en de Via Aurelia Antica bij elkaar komen staat een bijzondere kilometersteen die duidt op het begin van wegbeheer door ANAS.

In de 20e eeuw nam het verkeer op de route flink toe, maar een upgrade van de SS1 bleek buiten Toscane erg lastig vanwege het bergachtige terrein en de bijna continue bebouwing langs de Ligurische kuststreek. Daarom zijn twee autostrade parallel aan de SS1 aangelegd, het noordelijk deel vanaf de Franse grens tot Genova is vervangen door de A10, die gefaseerd tussen 1956 en 1971 werd opengesteld. Het middendeel van Genova tot Livorno is door de A12 vervangen, grotendeels in 1969 en 1975, maar later ook als bypass van Livorno in 1993. Het zuidelijk deel van de route bij Rome is ook door de A12 vervangen, in 1967 tot aan Civitavecchia.

Gepland was het ook om het middendeel van de SS1 tussen Civitavecchia en Livorno te vervangen door de A12, maar Legge 492 verbood de aanleg van nieuwe autostrade vanaf midden jaren '70, waardoor dit deel niet werd aangelegd. Als alternatief is de SS1 zelf opgewaardeerd naar een superstrada, voornamelijk in de jaren '80 en '90. Wel kon in deze periode de A12 nog om Livorno heen worden geleid, tot Rosignano. Plannen voor uitbouw tot autosnelweg of aanleg van een parallelle autosnelweg zijn sinds intrekking van Legge 492 meerdere malen gelanceerd, maar kwamen niet van de grond.

Aan de SS1 zelf zijn weinig grote upgrades uitgevoerd. Enkele bypasses zijn aangelegd als diramazione of tangenziale. De bypass van de oorspronkelijke grensovergang met Frankrijk bij Ventimiglia opende in 1964 voor het verkeer. Zowel de oude als nieuwe grensovergang werden gemarkeerd als aansluitende op de Franse N7. Vanaf 1989 was de weg als de SS1dir genummerd.

Upgrade Civitavecchia - Grosseto

Het 94 kilometer lange deel tussen Civitavecchia en Grosseto is in de loop der jaren gedeeltelijk opgewaardeerd, maar niet volledig als 2x2 superstrada. Delen zijn enkelbaans gebleven en men kan er op een aantal plaatsen linksaf slaan. De Aurelia voert hier door semi-bebouwd gebied en de gelijkvloerse aansluitingen zijn nodig voor de ontsluiting van bijvoorbeeld campings, terwijl de beschermde natuur van de Maremma aanleg van een nieuwe weg compliceert. Wel zijn vrijwel alle kruisingen van betekenis ongelijkvloers gemaakt. Dit deel is geen volwaardige superstrada zoals tussen Grosseto en Livorno.

Het deel langs Tarquinia is als tolweg opgewaardeerd in 2015. Dit wordt als onderdeel van de A12 beschouwd. Indertijd was gepland om de hele SS1 tussen Civitavecchia en Grosseto op die manier op te waarderen, maar van verdere bouw van de A12 in deze corridor is het nog niet gekomen.

Variante Aurelia (Grosseto - Livorno)

Het deel tussen Grosseto en Livorno is als de Variante Aurelia aangelegd, een superstrada met 2x2 rijstroken van 133 kilometer lengte. Deze superstrada is aangelegd omdat Legge 492 de bouw van de A12 verhinderde.

In het midden van de jaren '80 is het 30 kilometer lange traject tussen Grosseto en Follonica aangelegd. Al voor 1984 was het deel tussen Cecina en Rosignano Mare aangelegd, dit sloot pas in 1993 op de A12 aan. Circa 1990-1991 is het 23 kilometer lange deel tussen San Vincenzo en Cecina aangelegd. Omstreeks 1992 opende de bypass van Grosseto. Op 9 augustus 2001 opende de 8 kilometer lange bypass van Follonica, dat ook enkele tunnels omvat. Dit was het laatste deel tussen Grosseto en Livorno dat nog opgewaardeerd moest worden naar 2x2 rijstroken.

Ten zuiden van Livorno was de SS1 tussen Rosignano en Chioma als smalle superstrada met 2x2 rijstroken aangelegd over een berghelling. Dit deel is al voor 1984 aangelegd als één van de oudste dubbelbaans delen van de SS1. Dit traject heeft sinds 1993 geen betekenis meer voor doorgaand verkeer omdat toen de A12 opende.

Ter hoogte van Livorno ligt een oostelijke bypass, die al voor 1984 is aangelegd. Er is weinig informatie over dit deel bekend. Op 25 juli 2002 opende een tweede buis van de tunnel Montenero ten zuiden van Livorno, die daarmee verbreed werd tot een 2x2 superstrada. Aan het zuidelijk einde is deze voorbereid op een doortrekking naar Chioma, het enige nog enkelbaans deel van de SS1 bij Livorno, maar die is vooralsnog niet gerealiseerd.

Variante Viareggio

Langs de stad Viareggio is een 10 kilometer lange oostelijke rondweg aangelegd, deels met 4 rijstroken en ongelijkvloerse kruisingen. Deze rondweg is gedeeltelijk direct naast de A12 aangelegd. Er is weinig bekend over de historie van deze bypass, maar hij bestond in 1984 al. Dit was ook de enige upgrade van betekenis tussen Livorno en La Spezia.

Tangenziale La Spezia

Bij La Spezia is een noordelijke bypass (tangenziale) gebouwd. Deze is als de SS1var/A genummerd en ligt grotendeels in tunnels. Het westelijk deel hiervan tussen San Benedotto en Seresa opende op 15 januari 2007. Het tweede deel van Seresa tot Felettino opende op 13 juli 2011. Op 2 december 2013 opende een nieuwe verbindingsweg tussen La Spezia en de tangenziale, die als de SS1racc is genummerd. Een derde fase van Felettino tot de A15 aan de noordoostkant van La Spezia is ook gepland.

Ligurische kust

De SS1 is grotendeels een kronkelige en laagwaardige kustweg gebleven langs de Ligurische kust. Tussen La Spezia, Genova en Ventimiglia zijn maar weinig upgrades uitgevoerd, mede vanwege de vroege ontwikkeling van de A10 en A12 als autosnelwegen over de berghellingen van de Ligurische kust. In Genova is tussen 1961 en 1965 de Sopraelevata di Genova aangelegd, een 4,5 kilometer lang viaduct. Op sommige kaarten wordt dit aangegeven als onderdeel van de SS1, maar dit is in feite een stadsweg, waarbij de SS1 op straatniveau verloopt, onder het viaduct.

Tussen 2011 en 2015 is in het havengebied ten westen van Genova een zesstrooks viaduct over de Polcevera aangelegd, dat op 7 februari 2015 werd geopend. Deze weg werd op 29 februari 2020 een stukje verlengd tot nabij de Sopraelevata di Genova in het oosten en de luchthaven van Genova in het westen, waarmee een 3,5 kilometer lange stadsautoweg met 2x3 rijstroken ontstond.

Westelijker opende op 27 februari 2008 een 2,4 kilometer lange bypass van Vado Ligure, die als de SS1dir/A genummerd is.

Er is ook een omlegging bij Albenga aangelegd, op één van de weinige wat vlakkere delen van de Ligurische kust. Het is niet bekend wanneer deze bypass opende. Ten westen van Ventimiglia lag de oorspronkelijke grensovergang naar de Franse N7 richting Menton hoger op de helling. In 1964 opende de SS1dir, een bypass van dit bochtige deel die langs de spoorlijn is aangelegd en lager bij de kust ligt. Deze bypass sloot aan op een nieuwe grensovergang bij Menton die meer capaciteit had.

Toekomst

Het is gepland dat de hele SS1 tussen Civitavecchia en Rosignano Marittimo (206 km) wordt vervangen door de A12. Vanaf dat moment zal de hele SS1 voorzien zijn van parallel gelegen autostrade. De SS1 heeft dan niet meer dan een lokaal belang.