Sarajevo

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Sarajevo (Cyrillisch: Сарајево) is de hoofdstad en grootste stad van Bosnië-Herzegovina. De stad telt 275.000 inwoners (2013), inclusief de omliggende agglomeratie zijn dat 555.000 inwoners.

Inleiding

Sarajevo ligt in het oostelijke deel van het land in bergachtig gebied. De stad zelf ligt op ongeveer 500 meter hoogte, maar de bergen aan de zuidkant van de stad pieken boven de 2.000 meter, waaronder de Treskavica (2.088 meter) en de Bjelašnica (2.067 meter), direct aan de noordzijde liggen 2 heuvels met toppen boven de 800 meter. Alleen naar het westen toe is de omgeving iets vlakker, zodat de stad voornamelijk oost-west gebouwd is. De ligging tussen de bergen zorgt soms voor ongemakken als mist en sneeuw in de wintermaanden. Het oude Ottomaanse centrum van de stad zelf ligt geheel aan de oostzijde. De stad is door de eeuwen heen westwaarts uitgebreid, hetgeen aan de bouwstijl te zien is voor een reiziger die vanuit het centrum westwaarts reist. Na het oude centrum komt men in delen met een Habsburgse stijl, vervolgens grote woonblokken (communistische stijl), en verder verrijzen nieuwere woonwijken.

De stad wordt van oost naar west doorsneden door het riviertje Miljacka. Nabij de voorstad Ilidža ontspringt de rivier Bosna, waar het land naar vernoemd is. Sarajevo heeft in de 20e eeuw door een aantal gebeurtenissen bekendheid gekregen: de moord op de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger Franz Ferdinand in 1914 (hetgeen de directe aanleiding was tot de Eerste Wereldoorlog), de Olympische Winterspelen in 1984 en tenslotte de belegering tijdens de burgeroorlog van 1992-1995 waarbij grote delen van de stad kapotgeschoten werden.

Door de diversiteit aan religies die in Sarajevo te vinden is (katholieken, moslims, Servisch-orthodoxen, joden) wordt de stad ook wel het Jeruzalem van de Balkan genoemd.

Bestuur

Sinds het einde van de Bosnische oorlog in 1995 is Bosnië-Herzegovina verdeeld in 2 entiteiten, de entiteitengrens loopt door het zuidelijke en langs het oostelijke deel van de stad. Het grootste deel van de stad valt onder de Federatie Bosnië-Herzegovina, waar ook het oude centrum onder valt. De delen van de stad die in de Federatie liggen zijn dan weer onderverdeeld in 4 deelgemeenten Stari Grad, Centar, Novo Sarajevo en Novi Grad. Samen met de omliggende plaatsen Trnovo, Ilijaš, Vogošća en Hadžići vormt Sarajevo het kanton Sarajevo, een van de 10 kantons in de Federatie, waar de stad Sarajevo dan ook weer de hoofdstad van is.

De overige delen vallen onder de entiteit Republika Srpska, waar de deelgemeenten Istočna Ilidža, Istočno Novo Sarajevo, Istočni Stari Grad, Pale, Sokolac en Trnovo toe behoren. Het stadsdeel dat tot Srpska behoort heet officieel Istočno Sarajevo (oostelijk Sarajevo) en wordt bestuurd vanuit de wijk Lukavica. Formeel is Sarajevo ook de hoofdstad van de Republika Srpska, maar de facto is Banja Luka de hoofdstad.

Het overschrijden van de entiteitengrens is overigens nergens een probleem en verkeerstechnisch functioneren beide delen als 1 stad.

Wegennet

Alle wegen en straten, behalve de M- R- B- en A-wegen worden onderhouden door het kanton Sarajevo.

Stedelijk gridnetwerk

Door de ligging van de stad langs de Miljacka-rivier is de stad van oost naar west langgerekt. Er zijn ook meerdere noord-zuidverbindingen zodat er een grid ontstaat. Sarajevo heeft dit grid verkeerstechnisch ondergebracht onder verschillende namen en nummers. De oost-westverbindingen worden longitudinala en de noord-zuidverbindingen tranzverzala genoemd.[1]

Oost-westverbindingen

Sjeverna Longitudinala

Dit is de noordelijkeste, maar ook de korste oost-westverbinding in de stad. De weg loopt tussen de I.Transverzala nabij het Centraal Station en de Ložionička (III.Transverzala) via de Put Života en Krupska.

De verwachting is dat, als de Gradski Autoput (of BC1) zal worden verlengd naar het oosten van de stad dit veel verkeer van deze route weg zal halen aangezien die net ten noorden van deze route komt te lopen. De Sjeverna Longitudinala route loopt op de noordelijke oever van de Miljacka.

Glavna Gradska Magistrala

De Glavna Gradska Magistrala is de middelste van de drie verbindingen. Zolang de BC1 nog niet helemaal af is, is dit de hoofdroute door de stad voor oost-westverkeer (die verboden is voor doorgaand vrachtverkeer) Deze weg loopt vanuit het oosten langs het historische centrum alwaar de rijbanen zich scheiden en verkeer via eenrichtingswegen wordt afgehandeld. In westelijke richting loopt de route ten noorden van het centrum via de Mula Mustafe Bašeskije en Maršala Tita. In oostelijke richting loopt de weg ten zuiden van het centrum langs de Miljacka lopende Obala Kulina Bana.

Na het passeren van het centrum in westelijke richting lopen beide rijbanen naast elkaar via de Zmaja od Bosne, verder westelijk overgaand in de Bulevar Meše Selimovića. Dit is een brede weg met 2 of soms 3 rijstroken per richting met een vrije trambaan in het midden, maar wel met gelijkvloerse kruisingen waar het merendeel van de Transverzala kruisen. Deze belangrijkste uitvalsweg loopt langs de in de Joegoslavische tijd gebouwde wijken met voornamelijk flats. De route verlaat de stad via het knooppunt Stupska petlija en loopt dan verder westwaarts naar de voorstad Ilidža. Daar is nog een bypass om dat stadje heen, waar de Glavna Gradska Magistrala overgaat in de Zapadni Prilaz Sarajevo.

Omdat deze route de middelste is, wordt hij ook wel Sredinja Longitudinala genoemd. Deze route loopt tussen het centrum en de wijk Alipašin Most op de noordelijke oever van de Miljacka, verder westwaarts op de zuidelijke oever.

Južna Longitudinala

De zuidelijkste oost-westverbinding begint op een ongelijkvloerse kruising ten oosten van de stad op de M5.

Deze weg loopt langs en door buitenwijken van de stad en is bedoeld voor doorgaande verkeer dat een deel van de stad wil vermijden. Het is echter een bochtige weg met veel uitritten, verkeerslichten en heeft slechts 1 rijstrook per richting. Het is wel de verplichte omleidingsroute voor vrachtverkeer dat door de stad heen wil maar niet van de Glavna Magistrala gebruik mag maken.

Het oostelijke deel heet Put Mladih Muslimana, het westelijke Safeta Hadžiča. Omdat de weg uiteindelijk niet helemaal doorloopt tot buiten de stad in het westen zal verkeer dat van deze weg gebruik maakt zal uiteindelijk toch via de Zmaja od Bosne de stad uit moeten. Vanuit het oosten wordt verkeer dan via de IV. Transverzala geleid en niet via de Safeta Hadžiča.

Noord-zuidverbindingen

De noord-zuidverbindingen worden Transversala (meervoud: Transverzale) genoemd. Dit zijn wegen die voor het merendeel minstens 2 van de Longitudinale met elkaar verbinden. Ze zijn (behalve de A. Transverzala) genummerd met Romeinse cijfers, oplopend van oost naar west. De 0 wordt ook gebruikt

De straatnamen ter plekke terug te vinden op straatnaambordjes. Verkeerstechnisch echter zijn deze routes ter plekke bekend onder hun Transverzala-nummer en die worden dan ook gebruikt in de media of ter orientatie.

  • 0. Transverzala loopt over de Vrbanja en verbindt de Kranjčevića via de Zmaja od Bosna met de Terezija, op de zuidoever van de Miljacka.
  • I. Transverzala verbindt de Sjeverna Longitudinala bij het centraal station via de Halida Kajtaza met de Zmaja od Bosne aan de Glavna Gradska Magistrala
  • II. Transverzala loopt over de de Hamdije Čermelića en verbindt de Sjeverna Longitudinala vanaf de Krupska via de Zmaja od Bosne met de wijk Grbavica op de zuidoever van de Miljacka.
  • III. Tansverzala loopt over de Ložionička en de Topal Osman Paše en verbindt de Sjeverna Longitudinala vanaf de Krupska via de Zmaja od Bosne met de wijk Grbavica op de zuidoever van de Miljacka
  • IV. Transverzala loopt de Azize Šaćirbegovič en verbindt de Zmaja od Bosne met de Južna Longitudinala aan de Put Mladih Muslimana. Het is tevens deel van de transitroute tussen het westen en oosten van Sarajevo.
  • V. Transverzala loopt over de de Malezijsko-Bosanskog Prijateljstvo en verbindt de Zmaja od Bosne met de wijk Čengić Vila II.
  • VI. Transverzala loopt over de Alije Kučukalića en verbindt de Safeta Zajke via de Zmaja od Bosne/Bulevar Meše Selimovića met de Južna Longitudinala aan de Safeta Hadžića. Het deel ten zuiden van de Miljacka heet de Prijedorska.
  • VII. Tranzverzala loopt over de Srđana Aleksića en verbindt de Džemala Bijedića met de Bulevar Meše Selimovića. Dan loopt de route nog een stukje door om te eindigen op de oever van de Miljacka.
  • VIII. Transverzala verbindt de Bulevar Meše Selimovića met de Južna Longitudinala aan de Safeta Hadžića en loopt via de Majdanska.
  • IX. Transverzala loopt over de Ive Andrića en verbindt de Džemala Bijedića via de Bulevar Meše Selimovića met de wijk Alipašino Polje. De route kruist de Južna Longitudinala en eindigt dan op de X. Tranzverzala
  • X. Transverzala loopt over de Ante Babića en verbindt de Džemala Bijedića via de Bulevar Meše Selimovića met de wijk Dobrinja en eindigt daar op de entiteitengrens.
  • XI. Transverzala is een geplande route en zou vanaf het Avaz-gebouw zuidwaarts moeten lopen.
  • XII. Transverzala is de M18 en volgt deze route tot aan de entiteitengrens.
  • A. Transverzala is een verbinding tussen de X. Transverzala (verlengde van de IX. Transverzala) en de XII.Transverzala in de wijken Dobrinja en Aerodromsko naselje, en loopt over de Branislava Nušića. Deze weg heeft 2 rijstroken in beide richtingen (zonder middenberm) en vrijliggende fietspaden aan beide zijden.

Er zijn ook kaarten die al een XIII. Transverzala aangeven. Dit is een route van noordwest naar zuidoost en loopt van Bojnik (aan de A1) naar de M17 bij de Stupska Petlija.

Autoputevi

Er loopt geen snelweg (autoput) door Sarajevo heen. Er zijn wel plannen voor een stadssnelweg door Sarajevo heen, waarvan een aantal kilometers tussen de A1 en het westen van Sarajevo al is aangelegd als de BC1.

De A1 zelf, de snelweg die van noord naar zuid door geheel Bosnië-Herzegovina moet gaan lopen loopt een aanzienlijk stuk ten westen van Sarajevo. Via de Gradski Autoput en enkele andere afritten kan men vanaf de A1 diverse delen van Sarajevo bereiken.

Magistralni putevi

Sarajevo wordt verder door diverse Magistralni putevi aangedaan:

  • M5 is het wegnummer dat is gegeven aan de belangrijkste oost-westverbinding via Zmaja od Bosne en de toeleidende straten. Ten oosten van de stad gaat dit nummer over in de M114 in de richting van Servië.
  • M17 loopt ten westen van de stad, niet ver van de A1, en komt weliswaar door de plaatsen aldaar, maar niet in Sarajevo zelf.
  • M18 komt over de Alipašina uit het noorden, loopt dan via de Zmaja od Bosne westwaarts (en dubbelgenummerd met de M5), en loopt dan vanaf het kruispunt met de M5/M17 zuidwaarts langs o.a. het vliegveld van de stad.
  • M111 is het wegnummer van de Republika Srpska van de weg die uit het zuiden naar de wijk Dobrinja loopt, en daar overgaat in de M18.

Regionalni putevi

De enige 3 regionalni putevi die Sarajevo aandoen zijn

  • R446, deze vormt de belangrijkste ontsluitingsweg van Istočno Sarajevo en loopt vanaf het vliegveld door en langs de buitenwijken en uiteindelijk naar de wintersportgebieden ten zuidoosten van de stad.
  • R446a, deze weg loopt vanuit de wijk Lukavica naar de wintersportgebieden aan de zuidkant van de stad.
  • R447, deze loopt vanuit het oude centrum oostwaarts de bergen in naar Hreša en Sumbolovac.

Toekomst

Er liggen een plan om de stad toegankelijker te maken. Deel van die plannen is het benoemen van enkele corridors waar nieuwe wegen moeten worden aangelegd of waar bestaande wegen moeten worden verbreed om verkeer goed door de stad te kunnen leiden.[2]

  • Gradski Autoput Sarajevo
  • I Transverzala: Van Vogošča naar het westen van het centrum (deels de huidige M18) en dan zuidwaarts verder tot de entiteitengrens
  • VI Transverzala: Van Kobilja Glava (huidige M18) zuidwestwaarts naar Hrasno en Alipašino Polje
  • XII Transverzala: Van Vogošča via het vliegveld naar Dobrinja (de huidige M17), inclusief een reconstructie van het kruispunt M5/M17/M18 (Stupska petlija).
  • IX Transverzala: Verlenging noordwaarts over het spoor om bij station Alipašin Most aan te sluiten op de Safeta Zajke, die in het verlengde ligt van de BC1.
  • Sjeverna Longitudinala: Een nieuwe weg van oost naar west gelegen tussen de Gradski Autuput en de Zmaja od Bosne
  • Južna Longitudinala: Een nieuwe weg die globaal de Put Mladih Muslimana volgt, maar verder door zal lopen naar de M17 bij Ilidža.

Verbindingen met andere steden

Ondanks het bergachtige karakter van het land en de stad zijn er wel diverse routes mogelijk vanuit Sarajevo. Afgezien van de route via de A1 kan verkeer door het bergachtige karakter niet overal snel doorrijden.

  • Noordwaarts: Via de M18 kan men richting Tuzla en Beograd, via de A1 richting Zenica, Doboj en naar Kroatië.
  • Oostwaarts: Via de M5/M114 kan men naar Pale en Višegrad en van daaruit naar Centraal-Servië.
  • Zuidwaarts: Via de M18/M111 loopt de route naar Foča en vandaar kan men naar Montenegro. Via de A1/of M17 kan men naar Mostar en de Kroatische kust
  • Westwaarts: Via de A1 bereikt men de M5 voor verkeer richting Banja Luka of het westen van Bosnië-Herzegovina. Men kan ook de M17 nemen en dan in Jablanica westwaarts verder reizen.

Afstanden tot enkele andere Europese hoofdsteden

  • Ljubljana: 542 km
  • Zagreb: 373 km
  • Beograd: 282 km
  • Priština: 422 km
  • Podgorica: 229 km

Referenties

Externe links