São Paulo (staat)
Hoofdstad | São Paulo |
---|---|
Grootste stad | São Paulo |
Oppervlakte | 248.209 km² |
Inwonertal | 44.396.000 |
Lengte snelwegennet | 5.408 km[1] |
Eerste snelweg | 1951 |
Afkorting | SP |
niet te verwarren met de stad São Paulo.
São Paulo is een staat in Brazilië. De staat is het economische centrum van het land, en ligt in het zuiden. De stad São Paulo is de hoofdstad. De staat heeft een oppervlakte van 248.209 vierkante kilometer. De staat is vergelijkbaar met de grootte van twee derde van Duitsland. De staat telt 44 miljoen inwoners.
Inleiding
Ligging & landschap
De staat São Paulo ligt in het zuidoosten van Brazilië, gelegen aan de Atlantische Oceaan. De staat grenst in het zuiden aan Paraná, in het westen aan Mato Grosso do Sul, in het noorden aan Minas Gerais en in het oosten aan Rio de Janeiro. São Paulo meet maximaal 570 kilometer van noord naar zuid en 910 kilometer van west naar oost.
De kuststrook van de staat São Paulo is meer dan 400 kilometer lang en bestaat uit een smalle, vaak verstedelijkte kustvlakte met lange zandstranden, met pal achter de kust het Serra do Mar. Dit gebergte is dichtbebost en loopt vanaf de kustlijn steil omhoog. De hoogste bergketens liggen in het uiterste oosten van de staat, op de grens met Minas Gerais ligt het Serra da Mantiqueira met 2.798 meter als hoogste punt. Het grootste deel van het Serra do Mar is echter lager, met toppen tot circa 1.000 meter.
Het binnenland van São Paulo kent minder grote hoogteverschillen. Kenmerkend aan de staat is het sterk golvende landschap. Delen zijn wat heuvelachtiger, met name in het midden van de staat. De meeste bebossing is in de kustregio, met versnipperde bosgebieden in het midden en grotendeels kaal boerenland in het noorden en westen. Vanwege het Serra do Mar stromen de meeste rivieren landinwaarts en zijn zijrivieren van de machtige Rio Paraná, die grotendeels ingedamd is en de grens met Mato Grosso do Sul vormt. De grootste rivier van de staat zelf is de Rio Tietê. São Paulo heeft vrij veel stuwmeren.
Demografie
Naam | Inwonertal |
---|---|
São Paulo | 11.150.000 |
Guarulhos | 1.283.000 |
Campinas | 1.059.000 |
São Bernardo do Campo | 989.000 |
Osasco | 701.000 |
Santo André | 668.000 |
São José dos Campos | 595.000 |
Sorocaba | 559.000 |
Ribeirão Preto | 547.000 |
São Paulo is de inwonersrijkste staat van Brazilië met ruim 44 miljoen inwoners. Inwoners van São Paulo worden Paulistas genoemd. De staat heeft een etnisch gemixte bevolking. Blanken vormen twee derde van de inwoners, de rest wordt gevormd door donkere en zwarte mensen. Veel inwoners van São Paulo hebben een Italiaanse familiegeschiedenis. Ook een Portugese en Spaanse afkomst komt veel voor. Aziaten wonen met name in de stad São Paulo, waar de grootste Japanse gemeenschap buiten Japan woont. Ook zijn er betrekkelijk veel inwoners afkomstig uit het westen van het Midden-Oosten.
São Paulo is een sterk verstedelijkte staat, een groot deel van de inwoners woont in steden. Het platteland is dunbevolkt, er zijn weinig kleine dorpen. De meeste kleinere plaatsen op het platteland hebben een licht stedelijk karakter en zijn vaak compact. Het echte platteland wordt gevormd door grote boerderijen. In de staat São Paulo zijn 9 steden met meer dan een half miljoen inwoners, waarvan de hoofdstad São Paulo met 11,3 miljoen inwoners de grootste stad in Brazilië is. De agglomeratie van São Paulo is één van de grootste ter wereld, van de 10 grootste steden in de staat zijn er 5 een voorstad van São Paulo. Echter ook buiten de agglomeratie São Paulo zijn grote steden gelegen, zoals Campinas met ruim 1 miljoen inwoners, São José dos Campos in het oosten van de staat, Ribeirão Preto in het noorden en Sorocaba in het midden. De grootste kustplaats is de havenstad Santos, een soort dubbelstad met het naastgelegen São Vicente. In het westen van de staat zijn minder grotere steden.
Economie
De staat São Paulo is de motor van de Braziliaanse economie en is verantwoordelijk voor ongeveer een derde van het Braziliaanse BNP. Alhoewel bekend vanwege de uitgestrekte landbouwgebieden speelt de landbouw maar een bescheiden rol in de totale economie, bijna de helft van de economie wordt gegenereerd in de dienstensector. In en rond de stad São Paulo is veel industrie, high tech en research & development speelt ook een rol in diverse grotere steden buiten de agglomeratie van São Paulo. Het toerisme speelt een belangrijke rol in de staat, met name recreatie aan de kust. Beroemd zijn de lange zandstranden van Santos en Praia Grande.
Het BNP per inwoner ligt op circa $ 20.000 per jaar, na het Distrito Federal het hoogste van Brazilië. De inkomens zijn echter ongelijk verdeeld. Er is een grote welvarende middenklasse, maar Braziliaanse steden, met name São Paulo, kennen ook sloppenwijken en veel arme inwoners. São Paulo heeft echter minder favelas dan Rio de Janeiro. Alhoewel Brazilië vaak als opkomende economie wordt gezien, was São Paulo van oudsher al het meest ontwikkelde deel van Brazilië, met een beduidend hogere levensstandaard dan in veel andere staten.
Geschiedenis
De eerste Europese kolonisatie in het gebied begon in 1532 bij Santos. In de 16e eeuw lag de nadruk op de Europese kolonisatie meer op het noordoosten van Brazilië. De stad São Paulo werd in 1554 gesticht, maar het duurde nog vele jaren voordat het gebied in kaart gebracht werd door expedities. Deze expedities werden uitgevoerd door de zogenaamde bandeirantes (zij die de vlag dragen). Een groot deel van het Braziliaanse binnenland werd gekoloniseerd door bandeirantes vanuit São Paulo. Begin 18e eeuw was de staat São Paulo veel groter en besloeg een derde van Brazilië.
In de 19e eeuw werd het transportnetwerk verbeterd. Alhoewel er vruchtbaar land in het binnenland lag, was de export van producten lastig vanwege de Serra do Mar, het steile kustgebergte dat tussen São Paulo en Santos abrupt naar beneden loopt. In de jaren 1860 bouwden Engelse ingenieurs de eerste spoorlijn van de staat, van São Paulo naar de havens van Santos. Met name producten als koffie konden eenvoudig geëxporteerd worden via de haven van Santos, waardoor het binnenland van de staat meer ontwikkeld kon worden.
Met name de stad São Paulo begon in de tweede helft van de 19e eeuw sterk te groeien en was tegen 1920 de tweede stad van Brazilië. De opkomst van de industrie en de vraag naar arbeiders in de landbouw zorgde voor een sterke migratie naar de staat São Paulo, zowel vanuit andere delen van Brazilië als vanuit het buitenland. Tussen 1900 en 1920 verdubbelde het inwonertal van 2,3 naar 4,6 miljoen. De staat had een sterke bevolkingsgroei in de 20e eeuw, van 2,3 miljoen inwoners in 1900 naar 37 miljoen inwoners in 2000. Veel van de groei kwam in de agglomeratie São Paulo terecht, maar ook landinwaarts gelegen steden groeiden sterk, met name de as van São Paulo naar Limeira is sterk verstedelijkt geraakt. In het westen van de staat zijn veel plaatsen pas vanaf de jaren '40 gesticht. Daarvoor was dit grotendeels onbevolkt gebied met alleen afgelegen boerderijen. In 1958 was de staat São Paulo goed voor 55% van de industriële productie in Brazilië. Vanaf de jaren '80 begon de economie in het slop te raken, met hogere werkloosheid en een snelle groei van de favelas rond São Paulo. Na 2000 groeide de economie weer sterk.
Wegennet
São Paulo heeft het meest uitgebreide wegennet van alle staten in Brazilië. De staat heeft een groot snelwegennet van 5.408 kilometer (2015)[2] dat alle grotere steden van de staat bedient. Belangrijke snelwegen tellen tot 8 rijstroken en soms nog breder in de stad São Paulo. De staat heeft interstate verbindingen richting Rio de Janeiro, Belo Horizonte, Uberlândia en Curitiba. Daarnaast loopt er een snelweg tot aan de grens met Mato Grosso do Sul in het westen. De snelwegen en hoofdwegen in het westen kenmerken zich door golvende heuvels, waarbij men soms ver kan kijken. Wegen kunnen ook met 2+1 rijstroken uitgebouwd zijn en veel hoofdwegen hebben halve vluchtstroken. De meeste snelwegen zijn tolwegen, behalve direct in en rond de grote steden. De focale punten in de staat zijn São Paulo en Campinas, tussen beide steden lopen 2 snelwegen. Vanaf São Paulo richting Rio de Janeiro en naar Santos aan de kust lopen eveneens 2 snelwegen, wat het totaal aan radiale snelwegen vanuit São Paulo op 9 brengt.
Autosnelwegen
De autosnelwegen in de staat São Paulo zijn vaak ontstaan door bestaande rodovias te verdubbelen naar 2x2 rijstroken en van ongelijkvloerse aansluitingen te voorzien. Vanwege de lange rechte stukken en geringe hoeveelheid bebouwing buiten de steden kon dit eenvoudig en goedkoop. De verdubbelde wegen van de staat São Paulo zijn van hogere uitbouwstandaard dan elders in Brazilië, met aanzienlijk minder substandaard elementen, zo zijn er op de meeste verdubbelde wegen geen U-turns en aanzienlijk minder right in, right out-aansluitingen. Op oudere verdubbelde wegen zijn wel incidenteel aansluitingen op afgelegen boerderijen. Via een 'retorno' kan verkeer dan keren. Kenmerkend is het grote aantal aansluitingen dat naar onverharde wegen leidt. Buiten de bebouwde kom is afgezien van afgelegen boerderijen nauwelijks sprake van bebouwing waardoor er tussen de plaatsen veel aansluitingen zijn naar boerenland en ranches.
Lijst van autosnelwegen
Route | Naam | Traject | Lengte[3] |
---|---|---|---|
SP-010 | Rodovia Fernão Dias | São Paulo - Vargem | 89 km |
SP-015 | Marginal Tietê | São Paulo | 47 km |
SP-019 | Rodovia Helio Smidt | Guarulhos - São Paulo | 7 km |
SP-021 | Rodoanel Mário Covas | São Paulo | 93 km |
SP-041 | Interligação Planalto | São Paulo | 8 km |
SP-055 | Miracatu - Cubatão - Ubatuba | 112 km | |
SP-059 | Interligação Anchieta - Imigrantes | Cubatão - São Vicente | 2 km |
SP-060 | Rodovia Presidente Dutra | São Paulo - Jacareí - Queluz | 232 km |
SP-065 | Rodovia Dom Pedro I | Campinas - Jacareí | 145 km |
SP-070 | Rodovia Ayrton Senna | São Paulo - Jacareí - Taubate | 133 km |
SP-075 | Rodovia Sen. José Ermírio de Moraes | Socoraba - Campinas | 78 km |
SP-083 | Rodovia José Roberto Magalhães Teixeira | Campinas | 20 km |
SP-088 | Rodovia Pedro Eroles | Arujá - Mogi das Cruzes | 11 km |
SP-091 | Rodovia Francisco Von Zuben | Campinas - Valinhos | 10 km |
SP-099 | Rodovia dos Tamoios | São José dos Campos - Caraguatatuba | 82 km |
SP-101 | Rodovia Jornalista Francisco Aguirra Proença | Campinas - Capivari | 12 km |
SP-127 | Rodovia Cornélio Pires | Itapetininga - Rio Claro | 72 km |
SP-147 | Rodovia Engenheiro João Tosello | Guareí - Limeira | 46 km |
SP-147 | Rodovia Engenheiro João Tosello | Limeira - Engenheiro Coelho | 16 km |
SP-150 | Rodovia Anchieta | São Paulo - Santos | 72 km |
SP-160 | Rodovia dos Imigrantes | São Paulo - Santos | 67 km |
SP-209 | Rodovia João Hipólito Martins | Itatinga - Botucatu | 21 km |
SP-225 | Rodovia Engenheiro | Ipaussu - Santa Cruz do Rio Pardo - Itirapina - Aguaí | 270 km |
SP-230 | Rodovia Régis Bittencourt | Curitiba - São Paulo | 288 km |
SP-255 | Rodovia Antônio Machado Sant'Anna | Itaporanga - Ribeirão Preto | 70 km |
SP-270 | Rodovia Raposo Tavares | São Paulo - Itapetinga - Ourinhos - Presidente Epitácio | 363 km |
SP-280 | Rodovia Castelo Branco | São Paulo - Santa Cruz do Rio Pardo | 315 km |
SP-294 | Rodovia Comandante João Ribeiro de Barros | Bauru - Marília | 110 km |
SP-300 | Rodovia Dom Gabriel Paulino Bueno Couto | Jundiaí - Araçatuba - Três Lagoas | 460 km |
SP-304 | Americana - Jaú - José Bonifacio | 49 km | |
SP-304 | Artemis - Águas de São Pedro | 12 km | |
SP-308 | Rodovia do Açúcar | Salto - Piracicaba - Charqueada | 25 km |
SP-310 | Rodovia Washington Luís | Limeira - São Carlos - São José de Rio Preto - Ilha Solteira | 302 km |
SP-321 | Rodovia Cezário José de Castilho | Bauru - Bauru-Areava Airport | 11 km |
SP-326 | Rodovia Brigadeiro Faria Lima | Matão - Barretos - Colômbia | 150 km |
SP-327 | Santa Cruz do Rio Pardo - Ourinhos | 33 km | |
SP-330 | Rodovia Anhanguera | São Paulo - Jundiaí - Campinas - Limeira - Ribeirão Preto - Igarapava | 453 km |
SP-332 | Rodovia Professor Zeferino Vaz | São Paulo - Campinas - Santa Rosa de Viterbo | 49 km |
SP-333 | Rodovia Atilio Balbo | Cajuru - Ribeirão Prato - Florínea | 56 km |
SP-333 | Rodovia Rachide Raise | Marília - Assis | 74 km |
SP-334 | Rodovia Cândido Portinari | Ribeirão Preto - Rifaina | 87 km |
SP-340 | Rodovia Governador Doutor Adhemar Pereira de Barros | Campinas - Mogi Guaçu - Mococa | 165 km |
SP-342 | Rodovia Governador Doutor Adhemar Pereira de Barros | Mogi Guaçu - Aguas da Prata | 33 km |
SP-344 | Rodovia Vereador Rubens Leme Asprino | Aguaí - Caconde | 23 km |
SP-345 | Barretos - Franca - Cabecinha | 10 km | |
SP-348 | Rodovia dos Bandeirantes | São Paulo - Campinas - Limeira | 173 km |
SP-360 | Rodovia João Cereser | Jundiaí - Jundiaí-leste | 7 km |
SP-425 | Rodovia Assis Chateaubriand | Martinópolis - Presidente Prudente | 21 km |
Autosnelwegen in de Braziliaanse staat São Paulo |
---|
SP-010 • SP-015 • SP-019 • SP-021 • SP-041 • SP-055 • SP-059 • SP-060 • SP-065 • SP-070 • SP-075 • SP-083 • SP-088 • SP-091 • SP-099 • SP-101 • SP-127 • SP-147 • SP-150 • SP-160 • SP-162 • SP-191 • SP-209 • SP-225 • SP-230 • SP-255 • SP-258 • SP-270 • SP-280 • SP-294 • SP-300 • SP-304 • SP-310 • SP-321 • SP-326 • SP-327 • SP-330 • SP-332 • SP-333 • SP-334 • SP-340 • SP-342 • SP-344 • SP-345 • SP-348 • SP-360 • SP-425 |
Geschiedenis
Reeds in de jaren 40 werd er in Brazilië nagedacht over autosnelwegen, zoals dat ook in andere Zuid-Amerikaanse landen als Argentinië en Venezuela gebeurde. De eerste snelweg die in aanleg ging was de SP-150 tussen São Paulo en de lager gelegen kuststad Santos. In 1947 opende hiervan de eerste rijbaan, in 1953 de tweede. In 1951 werd het eerste deel van de SP-060 geopend, de snelweg van São Paulo naar Rio de Janeiro. Destijds waren alleen begin en eindpunt van snelwegstandaard. In 1953 opende ook het eerste deel van de SP-330 tussen São Paulo en Campinas, de eerste lange-afstandssnelweg van Brazilië en Zuid-Amerika. Het Zuid-Amerikaanse continent was hiermee het derde continent waar op grotere schaal snelwegen werden aangelegd, na Europa en Noord-Amerika. In 1957 opende de eerste stedelijke snelweg van São Paulo, de SP-015, beter bekend als de Marginal Tietê, tegenwoordig één van de breedste en drukste snelwegen ter wereld. In 1961 opende de tweede lange-afstandssnelweg van de staat, namelijk de SP-230 tussen Curitiba en São Paulo. In de jaren 60 werd het snelwegennet verder uitgebreid, zo werd de snelweg tussen São Paulo en Rio de Janeiro voltooid en SP-330 verder noordwaarts verlengd tot Limeira.
Vanaf de jaren 70 werd het snelwegennet verder uitgebreid, kenmerkend waren ook dat op sommige trajecten een tweede snelweg parallel aan de eerste snelweg is gebouwd. Dit is gebeurd met de SP-070 vanaf São Paulo naar het oosten, de SP-160 naar Santos en de SP-348 naar het noorden. Tevens is in die tijd begonnen met het verdubbelen van lange-afstandswegen naar 2x2 rijstroken met ongelijkvloerse kruisingen. Het wegennet van de staat São Paulo leent zich hier erg goed voor, veel enkelbaanswegen hebben een zeer optimaal alignement met lange rechte stukken, nauwelijks kruispunten en weinig bebouwde kommen. Rond veel steden lagen reeds rondwegen die ongelijkvloers zijn gemaakt. Dit proces ging tijdens de jaren 80 en 90 stevig door, en is tegenwoordig ook nog niet beëindigd.
Tolwegen
De meeste snelwegen waren oorspronkelijk in het beheer van Desenvolvimento Rodoviário S.A., beter bekend als DERSA, het staatsbedrijf dat infrastructuur met behulp van tolheffing bouwde. DERSA werd in 1969 opgericht, oorspronkelijk om de SP-160 (Rodovia dos Imigrantes) aan te leggen tussen São Paulo en Santos. In 1998 werden de vier belangrijkste snelwegen van de staat geprivatiseerd, de SP-150 (Anchieta) en SP-160 (Imigrantes) ten zuiden van São Paulo en de SP-330 (Anhanguera) en SP-348 (Bandeirantes). Deze vormen twee sets van snelwegen, de SP-150/160 tussen São Paulo en Santos, de SP-330/348 tussen São Paulo en Campinas. De SP-348 is als onderdeel van de concessie verlengd tot Limeira, zodat er landinwaarts over een lang traject twee autosnelwegen beschikbaar zijn.
Na 2000 zijn tal van wegen onder een private concessie gebracht. Er zijn meer dan 20 concessionairs in de staat São Paulo actief. De meesten beheren delen van lange-afstandsroutes, en vaak meerdere trajecten in dezelfde regio. Sinds 2005 zijn honderden kilometers nieuwe autosnelwegen aangelegd, met name in het binnenland van de staat São Paulo. Het resultaat is dat de staat São Paulo het meest moderne wegennet van Brazilië heeft.
Alle tolwegen hebben een open tolsysteem met op strategische punten tolstations, veelal tussen de grotere steden. Deze tolstations liggen vaak betrekkelijk ver uit elkaar en grote delen van de tolwegen kunnen tolvrij bereden worden, maar doorgaand verkeer komt onvermijdelijk via de tolstations, omdat er in de staat weinig secundaire wegen parallel aan tolwegen lopen. Op veel trajecten zijn secundaire wegen gefragmenteerd berijdbaar, met veel onverharde wegen, en is het niet redelijkerwijs mogelijk om de tol te vermijden.
Tol wordt niet alleen op autosnelwegen geheven, maar soms ook op enkelbaans wegen, alhoewel dit beduidend minder voorkomt. Bijna alle autosnelwegen in de staat São Paulo zijn tolwegen, alleen stedelijke trajecten zijn vrijwel altijd tolvrij. In de periferie van de stad São Paulo zijn wel veel tolstations op de grote invalswegen.
Wegnummering
Naast de federale wegnummering van rodovias met de prefix 'BR' is er in de staat São Paulo ook een wegnummering van staatswegen, de rodovias estaduais. São Paulo is de enige staat waar de BR-routes dubbelgenummerd zijn met SP-routes, waarbij de SP-routes over het algemeen logische verbindingen vormen terwijl BR-routes vaak afslaan. São Paulo is daardoor de enige staat waar de staatsnummers vaak belangrijker worden geacht dan de BR-nummers. Slechts enkele BR-routes hebben geen SP-nummer, meest prominent de BR-153. De rest is in de jaren '80 overgedragen aan de staat.
Het wegennet wordt opgedeeld in een gemeentelijk wegennet (12.000 km), een staatswegennet (22.000 km) en een federaal wegennet (1.050 km). Er zijn veel meer kilometers federale wegen in São Paulo, maar deze vallen samen met de staatswegen.
De wegnummer van de staatswegen zijn driecijferig en lopen van SP-008 t/m SP-613. De wegnummers met een voorloopnul worden niet zo bewegwijzerd, maar in schrijftaal vaak wel zo genoteerd. Aan een wegnummer is niet af te leiden of dit een belangrijke verbinding is, alhoewel in de praktijk veel wegnummers eindigend op een 0 lange-afstandsroutes zijn.
Er is sprake van een radiale wegnummering, waarbij de wegnummers vanuit São Paulo lopen die eindigen op een 0, en vaak het kompas volgen, zo loopt de SP-060 in oost/noordoostelijke richting, de SP-150 in zuidoostelijke richting, de SP-230 in zuidwestelijke richting, de SP-310 in noordwestelijke richting en de SP-360 in noordelijke richting. Dit wegnummeringssysteem is vrij uniek. Andere wegnummers zijn enigszins gezoneerd rond deze radialen.
Naast de wegnummering van de hoofdwegen met de prefix 'SP' zijn er ook wegen met de prefix 'SPA', wat staat voor Rodovias Estaduais de Ligação. Dit zijn verbindingswegen en worden op veel kaarten niet aangegeven. Ze hebben een gedeeld wegnummer, bijvoorbeeld SPA-310/338 die een aftakking van de SP-338 is. Het laatste deel van het nummer geeft de kruisende weg aan. Tevens bestaan enkele 'SPI' nummers. Daarnaast zijn gemeentelijke wegen ook genummerd met de afkorting van de gemeente (een prefix met drie letters).
Wegbeheer
Departamento Nacional de Infraestrutura de Transportes
De wegen kunnen in het beheer zijn van diverse instanties. De federale wegen zijn in het beheer van Departamento Nacional de Infraestrutura de Transportes (DNIT), onderdeel van het ministerie van transport.[4] Het beheer van de federale wegen is in de jaren '80 echter grotendeels overgedragen aan de staat São Paulo, zodat er nog maar een klein aantal trajecten in het beheer van de federale overheid is.
Departamento de Estradas de Rodagem
De wegbeheerder in de Braziliaanse staten is het Departamento de Estradas de Rodagem (DER), in dit geval DER-SP.[5] Het departement werd in 1934 opgericht.
Om de aanleg van wegen te versnellen is in 1969 Desenvolvimento Rodoviário S.A. (DERSA) opgericht.[6] DERSA had de mogelijkheid om met tolheffing grote projecten te financieren. In de periode daarna zijn een groot aantal dubbelbaans wegen aangelegd in de staat.
Private concessies
In 1998 zijn een aantal belangrijke wegen geprivatiseerd, waarbij de concessionairs verantwoordelijk werden voor het onderhoud en uitbreiding van de trajecten onder concessie. Na 2000 zijn een groot aantal trajecten onder concessie gebracht. In de staat São Paulo zijn meer dan 20 concessionairs. Met name dubbelbaans wegen (veelal autosnelwegen) zijn onder een private concessie.
Gemeenten
Gemeenten hebben circa 12.000 kilometer weg in beheer. Buiten de bebouwde kom zijn dit vaak onverharde wegen. Gemeenten hebben incidenteel hoogwaardige infrastructuur in het beheer. Zo heeft de stad São Paulo een deel van de SP-015 in beheer, wat één van de drukste en breedste snelwegen ter wereld is.
Referenties
- ↑ stand oktober 2015
- ↑ Pesquisa de Rodovias | der.sp.gov.br
- ↑ alleen snelwegtraject
- ↑ www.dnit.gov.br
- ↑ www.der.sp.gov.br
- ↑ www.dersa.sp.gov.br
Staten van Brazilië |
---|
Acre • Alagoas • Amapá • Amazonas • Bahia • Ceará • Distrito Federal • Espírito Santo • Goiás • Maranhão • Mato Grosso • Mato Grosso do Sul • Minas Gerais • Pará • Paraíba • Paraná • Pernambuco • Piauí • Rio de Janeiro • Rio Grande do Norte • Rio Grande do Sul • Rondônia • Roraima • Santa Catarina • São Paulo • Sergipe • Tocantins |