Tacitusbrug

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Tacitusbrug
Overspant Waal
Rijstroken 2x4
Totale lengte 1.055 meter
Hoofdoverspanning 270 meter
Hoogte brugdek 15 meter
Openstelling 30-06-1976 / 21-05-2013
Verkeersintensiteit 123.400 mvt/etmaal
Locatie kaart

De Waalbrug bij Ewijk, formeel de Tacitusbrug en voorheen ook bekend als Herman de Manbrug, is een dubbele tuibrug in Nederland, gelegen in de autosnelweg A50. De brug overspant de rivier de Waal over een lengte van 1.055 meter met een hoofdoverspanning van 270 meter. Het is een van de langere rivierbruggen in Nederland.

Kenmerken

De Waalbrug overspant de rivier de Waal bij het dorp Ewijk, zo'n 9 kilometer ten westen van de stad Nijmegen. De Waalbrug kent een totale overspanning van 1.055 meter en een hoofdoverspanning van 270 meter. De Waal heeft ter plekke relatief smalle uiterwaarden. De brug bestaat uit twee parallelle overspanningen met elk 4 rijstroken. De brug bestaat uit een betonnen tuibrug met vier I-vormige pylonen aan de zijkant van de brug en een stalen tuibrug met twee I-vormige pylonen tussen beide rijbanen. Op de betonnen tuibrug rijdt het verkeer richting zuiden over 4 rijstroken. Op de stalen tuibrug rijdt het verkeer richting noorden gesplitst over 2+2 rijstroken. Aan beide zijden zijn verbindingen voor langzaam verkeer. De markante pylonen zijn vanuit de omgeving duidelijk zichtbaar.

De brug ligt tussen twee knooppunten; het knooppunt Valburg ten noorden en het knooppunt Ewijk ten zuiden van de Waalbrug. De brug vervult een cruciale schakel voor het verkeer vanwege het gebrek aan alternatieve verbindingen voor doorgaand verkeer. 10 kilometer oostelijker ligt de De Oversteek, maar deze heeft een lokale functie. 17 kilometer westelijker ligt de Prins Willem-Alexanderbrug bij Tiel, maar ook deze heeft geen belangrijke doorgaande functie. De eerstvolgende snelwegbrug is de Martinus Nijhoffbrug van de A2 die 40 kilometer stroomafwaarts ligt.

Naamgeving

In de volksmond wordt vrijwel altijd gesproken over Waalbrug bij Ewijk of Ewijkse brug. De brug was ook bekend onder de naam Herman de Manbrug. Herman de Man (1898-1946) was een schrijver. Sinds 28 maart 2013 is de officiële naam van de brug Tacitusbrug, die is gekozen naar aanleiding van een prijsvraag in verband met de bouw van de tweede brug.[1] De naam is afkomstig van een Romeinse geschiedschrijver die schreef over de omgeving van de Waal. De correcte uitspraak van de letter c in Tacitus is met een k-klank.

Geschiedenis

Luchtfoto van Waalbrug in 2010 nog voor de bouw van de Tweede Waalbrug.

Tot in de jaren '70 moest het verkeer in deze regio door Nijmegen, via wat destijds de A52 was, tegenwoordig de N325. Hoewel de passage door Nijmegen een relatief hoge capaciteit had, werd deze ontoereikend. In 1968 werd begonnen met de bouw van de A50 tussen het knooppunt Bankhoef en de Waalbrug, in 1971 volgde het deel verder tot aan het knooppunt Valburg. Op 30 juni 1976 opende de A50, inclusief de Waalbrug, voor het verkeer.[2] Het verkeer nam hier gestaag toe en twee verschillende verbindingen maken van de Waalbrug gebruik, namelijk verkeer van Rotterdam naar het Ruhrgebied en Köln en noord-zuidverkeer van Eindhoven naar Arnhem en Zwolle, plus een grote hoeveelheid regionaal verkeer. In 1998 is een spitsstrook opengesteld vanaf Beuningen tot aan het knooppunt Valburg, echter alleen in noordelijke richting. Een spitsstrook in zuidelijke richting was niet mogelijk, omdat de Waalbrug hiervoor constructief niet geschikt was. De Waalbrug groeide uit tot een knelpunt van formaat. Op 5 mei 2012 was de spitsstrook in noordelijke richting omgebouwd tot een normale rijstrook. Daarna had de brug 2+3 rijstroken.

Bouw Tweede Waalbrug

De aanleg van de Tweede Waalbrug in augustus 2012.
De aanleg van de Tweede Waalbrug in augustus 2012.
De renovatie van de oude brug in juli 2013.

De procedurele planning voor een uitbreiding van dit wegvak begon reeds in 1996, toen de startnotitie werd gepubliceerd. Het duurde maar liefst 9 jaar voordat de trajectnota volgde, waarna in datzelfde jaar het ministersstandpunt werd genomen. In maart 2009 werd het ontwerp-tracébesluit vastgesteld, waarna in maart en april 2010 het tracébesluit ter inzage lag. De werkzaamheden zijn vervolgens tussen juli 2010 en juni 2017 uitgevoerd, het was één van de langstdurende projecten in Nederland.

In 2010 is gestart met de verbreding van de A50 tussen knooppunt Valburg en knooppunt Ewijk naar 2x4 rijstroken. Daarbij is tegelijkertijd gestart met de bouw van een nieuwe Waalbrug direct ten westen van de oudere Waalbrug. Deze brug is op 28 maart 2013 constructief gesloten, waarmee de brug in ruwbouw was voltooid. De nieuwe Waalbrug opende op 21 mei 2013 voor het verkeer in zuidelijke richting.[3] Op 23 mei opende de brug ook voor het verkeer in noordelijke richting. Op de nieuwe Waalbrug lagen bijna vier jaar lang tijdelijk 2x3 versmalde rijstroken omdat de oude brug gerenoveerd werd na openstelling van de nieuwe brug.

Renovatie oude Waalbrug

Aangezien de oudste brug een versleten brugdek had, is deze vanaf 24 november 2012 gerenoveerd.[4] Daarbij is de brug voorzien van dubbellaags ZOAB, is de constructie van het brugdek verstevigd, het brugdek verstevigd met hoge sterkte beton (HSB) en zijn de voegovergangen vervangen. Daarnaast is de brug 1,5 meter opgevijzeld om de doorvaarthoogte gelijk te maken aan die van de nieuwe brug.[5]

Oorspronkelijk was gepland dat de oude brug in 2014 weer zou worden opengesteld, maar eind 2013 werd duidelijk dat een omvangrijker renovatie noodzakelijk was vanwege de slechte conditie van de brug. Begin 2015 bleek dat de renovatie trager verliep dan verwacht en dat de renovatie tenminste tot 2016 zou gaan duren. Later bleek ook dit niet realistisch en is het bijgesteld tot 2017.[6] De gerenoveerde brug is op 24 januari 2017 weer in gebruik genomen.[7][8] Daarna is de Tweede Waalbrug heringericht, zodat in mei 2017 na 7 jaar alle werkzaamheden voltooid waren. Het was één van de langstdurende wegenprojecten in Nederland. De bouw van de nieuwe brug, de verbreding van 4 kilometer A50 en de ombouw van twee knooppunten kostte samen € 268 miljoen.

Vervangen tuien

De tuien van de oude Tacitusbrug zijn in de periode 2014-2016 vervangen. Dit was een uniek proces dat niet eerder op deze manier in Europa is uitgevoerd. De oude brug heeft twee pylonen met elk slechts 4 tuien. Veel andere tuibruggen hebben veel meer tuien. Bij het vervangen van de tuien is het zadel in de pyloon verlaagd, zodat de tuien slap kwamen te hangen en vervangen konden worden. Dit gebeurde met 2 tuien per keer. Berekeningen en computersimulaties hebben aangetoond dat het mogelijk was om de draagkracht van de tuien met 25% te reduceren zonder dat het brugdek instort. In 4 fases zijn de tuien vervangen. De nieuwe tuien zouden de grootste trekkracht ter wereld hebben[9].

De hoogste tuien zijn 221 meter lang en hebben een diameter van 37,5 centimeter. De lagere tuien zijn 135 meter lang en hebben een diameter van 33,5 centimeter. De tuien dragen niet alleen het brugdek, maar zorgen ervoor dat de pyloon onder spanning blijft staan. Zonder tuien kan een pyloon omvallen.

Trivia

De Tacitusbrug is het eerste grote kunstwerk in Nederland dat is voorzien van borden voor grote kunstwerken in nieuwe stijl. Deze nieuwe stijl houdt in dat de borden de kleur wit op zwart hebben, voorzien van een overheidslint, jaartal van openstelling, naam van het kunstwerk en de naam van de te passeren waterweg.

Verkeersintensiteiten

In 1990 reden dagelijks 61.000 voertuigen over de Waalbrug, die destijds nog niet overbelast was.[10] In de jaren '90 was het beleid erop gericht het autoverkeer te beteugelen. Dit werkte averechts: in 2001 was de verkeersintensiteit gestegen naar 93.000 voertuigen per etmaal en waren files aan de orde van de dag.[11] In 2006 maakten dagelijks 102.000 voertuigen van de brug gebruik, die hiermee ernstig verzadigd was.[12] Sinds de opening van de nieuwe brug in 2013, zijn er in beide richtingen drie rijstroken beschikbaar. Sindsdien is er geen sprake meer van dagelijke files ter hoogte van de brug. In 2014 maakten dagelijks 103.800 voertuigen gebruik van de brug, stijgend naar 123.400 voertuigen in 2019.[13]

Referenties

Bruggen over de rivier de Waal, Merwede & Hollands Diep

De Oversteek (Nijmegen)Martinus Nijhoffbrug (Zaltbommel)Merwedebrug (Gorinchem)MoerdijkbrugPrins Willem-AlexanderbrugTacitusbrug (Ewijk)Waalbrug Nijmegen