Tadzjikistan

Тоҷикистон - Tojikiston
Hoofdstad	Dushanbe
Oppervlakte	143.100 km²
Inwonertal	8.610.000
Lengte wegennet	30.000 km
Lengte snelwegennet	0 km
Eerste snelweg	nvt
Benaming snelweg	nvt
Verkeer rijdt	rechts
Nummerplaatcode	TJ

Tadzjikistan (Tadzjieks: Тоҷикистон, Todzjikiston), formeel de Republiek Tadzjikistan (Tadzjieks: Ҷумҳурии Тоҷикистон, Jumhuriyi Tojikiston) is een land in Centraal-Azië. Het land is ongeveer 3,5 keer zo groot als Nederland en telt 8,6 miljoen inwoners. De hoofdstad is Dushanbe.

Inleiding

Geografie

Tadzjikistan is een land in Centraal-Azië, grenzend aan China, Afghanistan, Uzbekistan en Kyrgyzstan. Het land meet maximaal 700 bij 450 kilometer. Het land is zeer bergachtig, de Pamir vormt een groot deel van het land. Meer dan de helft van het landoppervlak ligt op meer dan 3.000 meter hoogte. Het hoogste punt is de 7.495 meter hoge Ismoil Somoni Peak. Het oosten en noorden van Tadzjikistan kennen diverse bergketens met eeuwige sneeuw en gletsjers. De hoofdstad Dushanbe ligt op circa 800 meter hoogte. Het zuiden en noorden van Tadzjikistan kennen ook lager gelegen valleien, waarbij het noorden van Tadzjikistan deels in de Ferganavallei ligt, die vanaf de rest van het land echter slecht bereikbaar is door de bergketens. De grens met Afghanistan wordt gevormd door de rivier de Panj en de Amu Darya.

Het land heeft grotendeels een landklimaat met koude winters en hete zomers, met name in de lager gelegen delen. Grote delen van het land zijn vrij droog door de grote afstand van zee. Het uiterste zuidwesten heeft een meer subtropisch landklimaat. De hoofdstad Dushanbe heeft een Mediterraans klimaat met kenmerken van een landklimaat, de gemiddelde maximumtemperatuur varieert van 8°C in januari tot 36°C in juli. Er valt nog geen 600 mm neerslag per jaar.

Demografie

Rond 1930 overschreed Tadzjikistan de grens van 1 miljoen inwoners en bereikte rond 1990 de grens van 5 miljoen inwoners. Het land heeft een betrekkelijk grote bevolkingsgroei. De enige grote stad is de hoofdstad Dushanbe die bijna 800.000 inwoners telt. Alleen Khujand telt verder nog meer dan 100.000 inwoners, de bevolking van Tadzjikistan is nog betrekkelijk ruraal.

De grootste bevolkingsgroep zijn de Tadzjieken, een Iraanse bevolkingsgroep die Perzisch spreken. De Uzbeken vormen zo'n 14% van de bevolking, andere bevolkingsgroepen zijn klein. In de census van 2010 werden nog 35.000 Russen geteld, minder dan 10% van de oorspronkelijke bevolking ten tijde van de Sovjetunie. De officiële taal van Tadzjikistan is het Perzisch, dat hier ook wel het Tadzjieks wordt genoemd. Het Russisch wordt nog veel gebruikt door de overheid en in de zakenwereld.

Economie

Tadzjikistan is één van de armste landen in Azië, bijna de helft van het BNP komt van geld dat Tadzjieken in Rusland terugsturen naar hun land. Corruptie, instabiliteit en economisch mismanagement zijn grote bedreigingen voor de Tadzjiekse economie. Een groot deel van de bevolking werkt in de landbouw, voor een aanzienlijk deel om in het eigen voedsel te voorzien. Het voornaamste industriële complex van Tadzjikistan is de Tajik Aluminium Company ten westen van Dushanbe. Deze fabriek consumeert circa 40% van alle elektriciteit in Tadzjikistan. Het land heeft grote potentie voor de ontwikkeling van waterkracht.

Geschiedenis

Het gebied wat nu Tadzjikistan is heeft onder controle gestaan van diverse rijken in de oudheid, met name diverse vormen van Perzische Rijken en het Mongoolse Rijk. In de 19e eeuw kwam Centraal-Azië geleidelijk onder controle van het Russische Rijk te staan, tussen 1864 en 1885 veroverden de Russen het zuiden van Centraal-Azië, waaronder Tadzjikistan. In 1924 werd de Tadzjikische Autonome Sovjet Socialistische Republiek opgericht als onderdeel van de Sovjetrepubliek Uzbekistan, maar in 1929 werd Tadzjikistan een volwaardige republiek binnen de Sovjetunie. Eind jaren '20 en begin jaren '30 werd de landbouw in het zuiden van Tadzjikistan ontwikkeld. Vanaf de jaren '50 werd gepoogd om Tadzjikistan verder te ontwikkelen maar dit verliep moeizaam. Wel werd onder de Sovjetunie gratis onderwijs aangeboden, waardoor het analfabetisme vrijwel verdween. In de jaren '70 werd een grote aluminiumfabriek gebouwd ten westen van Dushanbe, het voornaamste industriële complex in het verder weinig ontwikkelde Tadzjikistan.

In 1991 viel de Sovjetunie uit elkaar en werd Tadzjikistan een onafhankelijk land. Bijna direct brak de Tadzjiekse burgeroorlog uit die van 1992 tot 1997 duurde. Hierin vochten verschillende clans en facties tegen elkaar. De meeste conflictpunten waren in het zuiden in de regio rond Dushanbe, maar het hele land werd er op enige mate door getroffen. Sinds 1992 is Emomali Rahmon de president van Tadzjikistan. Het land onderhoudt militaire banden met zowel Rusland als het westen.

Wegennet

Het wegennet van Tadzjikistan.

Het wegennet is in de Sovjettijd gebouwd, maar is door het zeer bergachtige karakter van Tadzjikistan zeer beperkt. Er zijn geen snelwegen in Tadzjikistan. De M34 is een belangrijke route vanaf Dushanbe richting Tashkent en het noorden van Tadzjikistan. Sinds 2005 is hier een 5 kilometer lange tunnel, de Anzobtunnel, gebouwd door China, waardoor deze route in de winter open kan blijven. Daar luchttransport onbetrouwbaar is was het noorden van Tadzjikistan feitelijk onbereikbaar vanaf Dushanbe in de winter. Mogelijk nog veel moeilijker is de route van de M41, die vanaf Osh in Kyrgyzystan komt. Deze weg voert door het zeer afgelegen oosten van het land en daarna naar het westen loopt langs de Afghaanse grens naar Dushanbe en het zuiden van Uzbekistan. Dit is feitelijk de enige weg in het oosten van Tadzjikistan, alhoewel er nog wel een aftakking is naar de Chinese grens. De route van de M41 is schitterend te noemen, doch gevaarlijk. De A384 loopt vanaf Dushanbe naar de Afghaanse grens net zoals de A385. De Verenigde Staten hebben de eerste brug gebouwd tussen Tadzjikistan en Afghanistan, die aansluit op de Afghaanse hoofdweg naar Kunduz en Kabul. De A372 is een oost-westroute in het midden van het land, en begint en eindigt op de M41, en is stukken korter dan de route die de M41 neemt.

In Dushanbe zijn een aantal meerstrooks wegen, tot 2x4 rijstroken. Deze hebben een aantal ongelijkvloerse kruisingen, maar zijn geenszins snelwegen. Er is geen ringweg rond Dushanbe, al het verkeer moet door de stad heen. Doordat er amper lange-afstandsverkeer is levert dit niet al te veel problemen op. De kwaliteit van de wegen in Dushanbe is redelijk goed voor de hoofdwegen. Buiten Dushanbe is de kwaliteit matig, met name door het ontbreken van vangrails en wegbebakening. Wegmarkering ontbreekt vaak. Sommige hoofdwegen zijn deels onverhard, met name in afgelegen berggebieden, zoals de M41. De M41 gaat tot 4.655 meter hoogte. De 500 kilometer tussen Dushanbe en Khorog kost ongeveer 18 uur om te rijden. De rest van de route naar Murghab kost nog eens 9 uur.

Asian Highways

Asian Highways in Tadzjikistan
AH7 • AH65 • AH66

Tolwegen

Voor zover bekend is er één tolweg in Tadzjikistan, de M34 aan de noordkant van Dushanbe. Hier wordt sinds 1 april 2010 tol geheven.

Wegnummering

Tadzjikistan heeft, zoals de andere Centraal-Aziatische landen, nog de oude Sovjetnummering in gebruik, van M- en A-routes. Door het bergachtige karakter van het land zijn er maar enkele genummerde wegen. Rond 2000 is een E-nummersysteem ingevoerd in Tadzjikistan, alhoewel dit voornamelijk administratief van aard lijkt. De E008 loopt via de M41 door het land.

Bewegwijzering

De bewegwijzering is nog de oude Sovjetbewegwijzering met bijbehorende matige kwaliteit. Wegnummers staan lang niet altijd aangegeven en de borden zijn vaak enkel in het Cyrillisch. De borden zijn blauw met witte kapitaalletters. Soms wordt er een koppelstreepje toegepast tussen de prefix en het wegnummer.