Tolwegen in Italië

Dit artikel gaat over tolwegen in Italië.

Netwerk

Praktisch alle autostrade in Italië zijn tolwegen, behalve in het zuiden van het land, evenals de sommige ringwegen (tangenziale). Daarnaast zijn er enkele Alpentunnels waarvoor tol betaald moet worden.

Lijst van tolwegen

Autostrade

#	Van	Naar	Lengte	Concessiehouder
	Milano	Napoli	804 km	Autostrade per l'Italia
	Napoli	Salerno	55 km	Autostrade Meridionali
	Torino	Milano	126 km	Società Autostrada Torino-Alessandria-Piacenza
	Milano	Brescia	94 km	Autostrade per l'Italia
	Brescia	Padova	146 km	Autostrada Brescia Verona Vicenza Padova
	Venezia	Trieste	130 km	Autostrade Alto Adriatico
	Torino	Aosta	156 km	Autostrada Torino–Ivrea–Valle d'Aosta
	Torino	Savona	124 km	Autostrada Torino - Savona
	Milano	Seravalle	84 km	Milano Serravalle-Milano Tangenziali
	Seravalle	Genova	50 km	Autostrade per l'Italia
	Milano	Varese	44 km	Autostrade per l'Italia
	Lainate	Como	32 km	Autostrade per l'Italia
	Genova	Savona	46 km	Autostrade per l'Italia
	Savona	Ventimiglia	112 km	Autostrada dei Fiori
	Firenze	Pisa	82 km	Autostrade per l'Italia
	Genova	Sestri Levante	48 km	Autostrade per l'Italia
	Sestri Levante	Livorno	155 km	Società Autostrada Ligure Toscana
	Livorno	Rosignano Marittimo	35 km	Società Autostrada Tirrenica
	Bologna	Padova	127 km	Autostrade per l'Italia
	Bologna	Taranto	781 km	Autostrade per l'Italia
	Parma	La Spezia	100 km	Autocamionale della Cisa
	La Spezia	La Spezia	8 km	Società Autostrada Ligure Toscana
	Napoli	Canosa di Puglia	172 km	Autostrade per l'Italia
	Messina	Catania	77 km	Consorzio per le Autostrade Siciliane
	Siracusa	Gela	42 km	Consorzio per le Autostrade Siciliane
	Messina	Palermo	182 km	Consorzio per le Autostrade Siciliane
	Torino	Piacenza	166 km	Società Autostrada Torino-Alessandria-Piacenza
	Piacenza	Brescia	74 km	Autostrade Centropadane
	Brennero	Modena	315 km	Autostrada del Brennero
	Palmanova	Tarvisio	101 km	Autostrade Alto Adriatico, Autostrade per l'Italia
	Roma	Teramo	166 km	Strade ANAS
	Torano	Pescara	115 km	Strade ANAS
	Genova	Gravellona Toce	245 km	Autostrade per l'Italia
	Mestre	Pian di Vedoia	82 km	Autostrade per l'Italia
	Portogruaro	Conegliano	49 km	Autostrade Alto Adriatico
	Caserta	Salerno	55 km	Autostrade per l'Italia
	Vicenza	Piovene Rocchette	57 km	Autostrada Brescia Verona Vicenza Padova
	Torino	Frejus	73 km	Società Italiana per il Traforo Autostradale del Frejus
	Asti	Cuneo	55 km	Autostrada Asti-Cuneo
	Villesse	Gorizia	17 km	Autostrade Alto Adriatico
	Milano	Brescia	62 km	Brebemi
	Gallarate	Bergamo	81 km	Pedemontana Lombarda
	Milano	Milano	29 km	Milano Serravalle-Milano Tangenziali
	Milano	Milano	13 km	Milano Serravalle-Milano Tangenziali
	Torino	Torino	58 km	Autostrada Torino–Ivrea–Valle d'Aosta
	Napoli	Napoli	20 km	Tangenziale di Napoli
	Milano	Milano	32 km	Società Tangenziali Esterne di Milano
	Como	Como	9 km	Pedemontana Lombarda
	Varese	Varese	4 km	Pedemontana Lombarda

Overige tolwegen

#	naam	locatie	Concessiehouder
	Tunnel du Mont-Blanc	Alpen	Società Italiana per il Traforo del Monte Bianco
	Tunnel du Grand Saint-Bernard	Alpen	Società Italiana Traforo del Gran San Bernardo
	Tunnel du Fréjus	Alpen	Società Italiana per il Traforo Autostradale del Frejus

Congestieheffing

In het centrum van Milano geldt een congestieheffing. Deze kwam voort uit een oorspronkelijke uitstootheffing die 'ecopass' werd genoemd. Dit was een tolheffing in een verkeersluw gebied (Zone a Traffico Limitato - ZTL). Dit was van kracht tussen 2008 en 2011. Sinds 2012 heet dit 'Area C' (Pedaggi urbani di Milano) en is een algemene congestieheffing geworden en omvat de gelijke ZTL. In 2013 werd dit goedgekeurd als een permanente congestieheffing. Daarnaast geldt een volledig verbod op oudere dieselauto's.

Geschiedenis

Italië was één van de eerste landen met moderne tolwegen, de autostrade van de jaren '20 en '30. Alhoewel dit geen echte autosnelwegen waren zoals men die nu kent in Italië, was het wel het eerste netwerk van hoogwaardige tolwegen in Europa. Van oudsher zijn de autosnelwegen in Italië als tolweg aangelegd, zodat er weinig tolvrije snelwegen zijn. Wel zijn er diverse tolvrije superstrade aangelegd, maar deze volgen vaak andere corridors dan de autostrade, waardoor er meestal geen goede tolvrije alternatieven zijn. Van oudsher is er in Italië ook geen cultuur om de tolwegen te vermijden via secundaire wegen zoals in Frankrijk. Dit komt omdat de secundaire wegen meestal alleen goed uitgebouwd zijn op plekken waar geen autostrade of superstrade zijn, en dus niet parallel aan tolwegen. Het vermijden van tol is tijdrovend. Daardoor zijn de Italiaanse tolwegen over het algemeen drukker dan die in Frankrijk of Spanje.

In 1950 werd de 'Società Autostrade Concessioni e Costruzioni s.p.a.' opgericht om het wegennet na de Tweede Wereldoorlog te reconstrueren. Sinds 1987 is dit een beursgenoteerd bedrijf. In 1990 werd de Telepass geïntroduceerd, één van de eerste grote elektronische tolsystemen ter wereld. In 2008 werden overeenkomsten gesloten om ongeveer 330 kilometer nieuwe tolweg aan te leggen om de economie te stimuleren. De eerste volledig elektronische tolweg was de A60 rond Varese, die op 25 januari 2015 opende. Een dag later opende het eerste deel van de A36 nabij Milano als volledig elektronische tolweg.

In 2022 hield de concessionair Strada dei Parchi op te bestaan, die de A24 en A25 in de Apennijnen ten oosten van Rome beheerde. Het beheer is toen overgenomen door ANAS, alhoewel het wel tolwegen bleven. De kosten van de seismische upgrades liepen dermate op dat de concessionair Strade dei Parchi dit niet meer kon opbrengen en de concessie in 2022 ingetrokken is.

Per 1 juli 2023 hield de concessionair Autovie Venete op te bestaan. Deze concessie is overgenomen door Autostrade Alto Adriatico, en omvat tolwegen in Noordoost-Italië, namelijk delen van de A4, A23, A28, A34 en A57.

Wegbeheer

Veruit de grootste wegbeheerder van tolwegen (concessionair) in Italië is Autostrade per l'Italia. In 2018 had Autostrade per l'Italia 3.020 kilometer snelweg in het beheer, met een concessie die tot 31 december 2038 loopt. Overige concessionairs zijn regionaal, en beheren een deel van, een gehele of enkele nabijgelegen autostrade.

Typen tolwegen

De meeste tolwegen hebben een gesloten tolsysteem met tickets, waarbij de toltarieven afhankelijk zijn van de gereden afstand. Rondom grote steden en incidenteel elders komt men ook open tolsystemen tegen, waarbij men per tolstation moet betalen, ongeacht de gereden afstand.

Ten noorden van Milano zijn tolwegen waar sprake is van electronic toll collection (ETC), op de A36 en A60, die beiden onderdeel zijn van de 'Pedemontana Lombarda'. Dit heet 'pedaggio multilane free flow'.

Toltarieven

De toltarieven variëren per concessionair. Over het algemeen zijn de tolwegen in het beheer van Autostrade per l'Italia het goedkoopst, en die van de regionale beheerders het duurst, met name in de Alpen, maar ook rond Milano en in de regio Veneto.

Betalingsmogelijkheden

Zie ook Telepass en Multilane Free Flow.

Men kan doorgaans contant, met credit cards en met de transponder Telepass betalen. Telepass wordt uitgegeven vanuit Autostrade per l'Italia, maar is ook op tolwegen te gebruiken die van andere concessionairs zijn.

Op de A36, A59 en A60 is een elektronisch tolsysteem dat Multilane Free Flow heet. Hiervoor moet men de tol binnen 15 dagen achteraf betalen via internet.

Alternatieven

Anders dan in Frankrijk en Spanje is het in Italië nauwelijks mogelijk om redelijkerwijs tolwegen te vermijden door via het onderliggend wegennet te reizen. Dit is op veel plekken zeer tijdrovend. Er zijn wel enkele corridors waar geen tol geheven wordt, zo is de SS3bis (E45) een populaire tolvrije route om vanaf Noordoost-Italië naar het zuiden van Italië te reizen. Elders is reizen via parallelle secundaire wegen zeer tijdrovend vanwege het bergachtige karakter, of de hoge bevolkingsdichtheid (met name in de Povlakte). Anders dan in Frankrijk is er geen 'route nationale cultuur'.

Drukte

Vanwege de weinige alternatieven, de hoge bevolkingsdichtheid en de structuur van het Italiaanse snelwegennet zijn de tolwegen in Italië over het algemeen redelijk druk, ook buiten de vakantieperiodes. Op de belangrijke corridors is het aandeel vrachtverkeer zeer hoog. Er wordt amper tol vermeden door binnendoor te rijden, omdat dit teveel tijd kost. Italië heeft het drukste tolwegennet van Europa, met op diverse tolwegen rond 100.000 voertuigen per dag, ook buiten de grootstedelijke gebieden. Met name de A1 Milano - Firenze en A4 Torino - Venezia zijn drukke verbindingen. Enkele tolwegen zijn relatief laat aangelegd om drukke corridors te ontlasten, te denken valt aan de A21 Torino - Brescia, die een alternatief voor de A4 is, en de A26 Sempione - Genova, die een alternatief voor de A7 is.