Tsjechië

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Česko
Hoofdstad Praha
Oppervlakte 78.866 km²
Inwonertal 10.513.000
Lengte wegennet 130.756 km
Lengte snelwegennet 1.417 km[1]
Eerste snelweg 1971
Benaming snelweg Dálnice
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode CZ

Tsjechië (Česko), formeel de Tsjechische Republiek (Česká republika), is een land in Centraal-Europa. Het land is bijna twee maal zo groot als Nederland en telt 10,5 miljoen inwoners. De hoofdstad is Praha (Praag).

Inleiding

Geografie

Tsjechië is een binnenstaat, het ligt niet aan zee. Het grenst kloksgewijs aan Polen, Slowakije, Oostenrijk en Duitsland. Het land meet maximaal 480 kilometer van west naar oost en 280 kilometer van noord naar zuid. Tsjechië is grotendeels heuvelachtig, met middelgebergten voornamelijk langs de randen van het land, het Krkonoše (Reuzengebergte) in het noorden, met de 1.603 meter hoge Sněžka als hoogste punt van het land. In het zuidwesten ligt Šumava (Boheemse woud) met toppen tot ruim 1.300 meter, in het noordwesten ligt het Krušné hory (Ertsgebergte) met toppen tot 1.200 meter. Het centrale deel van Tsjechië is vrij heuvelachtig en sterk bebost.

Het land wordt vaak geografisch opgedeeld in twee gebieden, Čechy (Bohemen) in het westen en Morava (Moravië) in het oosten. Het uiterste noordoosten langs de Poolse grens heet ook wel České Slezsko (Tsjechisch Silezië). De grootste rivieren van Tsjechië zijn de Labe (Elbe), Vltava (Moldau), Morava en Odra (Oder). De rivieren in Tsjechië stromen naar drie verschillende zeeën, de Noordzee, Baltische Zee en Zwarte Zee.

Tsjechië heeft een gematigd landklimaat met warme zomers en vrij koude winters. De gemiddelde maximumtemperatuur in Praag bedraagt 23 °C in de zomer en de gemiddelde minimumtemperatuur bedraagt -5 °C in de winter. Vanwege het landklimaat komen temperatuursextremen voor, tussen -40 °C en 40 °C. De neerslag in Tsjechië varieert sterk per regio. De gemiddelde jaarneerslag in Praag bedraagt slechts 525 mm.

Economie

Tsjechië is één van de hoger ontwikkelde landen in Europa. Het land heeft een gevarieerde economie, gebaseerd op industrie, mijnbouw, diensten en toerisme. Met name het westen van Tsjechië is toeristisch, waaronder de hoofdstad Praag. Het land heeft een relatief grote auto-industrie, waaronder het bekende merk Škoda, maar ook bussen, trams en vrachtwagens. In Tsjechië betaalt men met de Tsjechische kroon (CZK). Plannen om de euro in te voeren zijn frequent uitgesteld. In 2022 was het gemiddelde inkomen 40.000 CZK, of circa € 1.650 per maand.[2]

Demografie

Tsjechië is etnisch een vrij homogeen land, de overgrote meerderheid van de inwoners is Tsjechisch, alhoewel de Moravische nationaliteit soms ook aangegeven wordt. Er zijn kleine minderheden van Slowaken, Polen en Duitsers. Er leven relatief veel Roma in Tsjechië. Tsjechië heeft sinds de val van het communisme in eerste instantie een lichte krimp van het inwonertal gezien, maar dit groeit weer sinds 2005. In Tsjechië spreekt men Tsjechisch, dat nauw verwant is met het Slowaaks. Engels en Duits wordt vaak als tweede taal gesproken.

Ongeveer 1 op de 9 Tsjechen woont in de hoofdstad Praag. De tweede stad is Brno. Er zijn 6 steden met meer dan 100.000 inwoners in Tsjechië, en 18 steden met meer dan 50.000 inwoners.

Geschiedenis

De geschiedenis van Tsjechië als apart land gaat terug tot in de Middeleeuwen, toen het Koninkrijk Bohemen ontstond in 1198. Vanaf begin 19e eeuw werd het onderdeel van Oostenrijk, en vanaf 1867 Oostenrijk-Hongarije. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog in 1918 ontstond het land Tsjecho-Slowakije. Het was het enige democratische land in dit deel van Europa tussen beide wereldoorlogen. Het was één van de geallieerde landen. In 1938 werd het Sudetenland door Nazi-Duitsland geannexeerd. De buurlanden Polen en Hongarije lijfden in hetzelfde jaar grensgebieden in bij hun eigen territorium. In 1939 werd Tsjechië bezet door Nazi-Duitsland en werd Slowakije onafhankelijk. In 1945 werd Tsjechië bevrijd door de Amerikanen en het Rode Leger.

Direct na de Tweede Wereldoorlog werden zo'n 3 miljoen Duitsers uit Tsjecho-Slowakije verdreven naar Duitsland en Oostenrijk. Het oostelijkste deel van Tsjecho-Slowakije werd in 1946 geannexeerd door de Sovjet-Unie, waaronder de stad Uzhhorod in het tegenwoordige Oekraïne. Tsjecho-Slowakije probeerde na de Tweede Wereldoorlog nog een brug te slaan tussen het westen en het oosten, maar in 1948 grepen de communisten de macht. Tot 1989 heerste een communistisch bewind over het land. In 1968 pleegden de legers van het Warschaupact een invasie in Tsjecho-Slowakije omdat het land in de ogen van de Sovjet-Unie te open werd. Na de val van het communisme was er nog korte tijd sprake van Tsjecho-Slowakije, totdat het land in 1993 vreedzaam opsplitste in Tsjechië en Slowakije. Tsjechië sloot zich in 1999 aan bij de NAVO. In 2004 trad het toe tot de Europese Unie.

Wegennet

wegtype lengte
dálnice (autosnelweg) 1.346 km
silnice (weg) 54.491 km
waarvan 1e klasse 5.780 km
waarvan 2e klasse 14.632 km
waarvan 3e klasse 34.060 km
lokale wegen 74.919 km

Tsjechië beschikt over een dicht wegennet, maar het autosnelwegennet (dálnice) is nog in ontwikkeling. Desondanks zijn alle grote steden van het land aangesloten op het snelwegennet. Tsjechië beschikte in 2021 over 130.756 kilometer weg, dat is geclassificeerd in verschillende categorieën.

De belangrijkste autosnelweg is de D1 vanaf Praag naar Brno en verder richting Ostrava. De meeste grote wegen lopen naar het centraal gelegen Praag, de toekomstige D3 naar Linz, de D5 naar Plzeň en Nürnberg, de D8 naar Ustí nad Labem en Dresden en de D11 naar Hradec Králové. Praag is daardoor het belangrijkste knooppunt in het landelijke wegennet. Brno is het belangrijkste knooppunt van wegen in het oosten van het land. Daarnaast zijn er tal van regionale autosnelwegen, al dan niet gepland. Inmiddels heeft Tsjechië vier snelweggrensovergangen met de buurlanden, de D1 naar Polen, de D2 naar Slowakije en de D5 en D8 naar Duitsland. Daarnaast zijn er meer snelweggrensovergangen gepland met Polen en Oostenrijk. Tsjechië raakt hiermee steeds meer geïntegreerd in het Europese snelwegennet.

Het onderliggend wegennet bereikt alle dorpen en steden en is over het algemeen in redelijk tot goede staat, alhoewel sommige landweggetjes van mindere kwaliteit zijn. Op de wegen wordt over het algemeen stevig doorgereden, maar het land staat qua verkeersveiligheid minder slecht bekend dan bijvoorbeeld Polen of Roemenië.

Sinds 2007 behoort Tsjechië tot het Schengengebied waardoor alle grensovergangen met de buurlanden vrij zijn van grenscontroles. Wachttijden bij de grens zijn daardoor verleden tijd. Het verkeer in Tsjechië wordt wel drukker, met name rond en tussen de grote steden. Met name rondom Praag wordt veel geïnvesteerd in een beter wegennet waaronder de bouw van een ring en enkele stedelijke expresswegen. De nieuwe wegen liggen deels ondergronds.

Wegbeheer

ŘSD (Ředitelství silnic a dálnic) is de nationale wegbeheerder van Tsjechië. ŘSD beheert alle autosnelwegen en de silnice van de eerste klasse. De silnice van de tweede en derde klasse worden beheerd door de regio's. Lokale wegen zijn in het beheer van de gemeenten. Het ministerie van verkeer had tussen 2009 en 2014 9 verschillende ministers.[3]

Autosnelwegen

Zie ook dálnice.

Autosnelwegen in Tsjechië


Hoofdwegen der eerste klasse

Zie ook silnice.

Hoofdwegen van de 1e klasse in Tsjechië

I/2I/3I/4I/6I/7I/8I/9I/10I/11I/12I/13I/14I/15I/16I/17I/18I/19I/20I/21I/22I/23I/24I/25I/26I/27I/28I/29I/30I/31I/32I/33I/34I/35I/36I/37I/38I/39I/40I/41I/42I/43I/44I/45I/46I/47I/48I/49I/50I/51I/52I/53I/54I/55I/56I/57I/58I/59I/60I/61I/62I/63I/64I/65I/66I/67I/68I/69I/70I/71I/73


Europese wegen

Europese wegen in Tsjechië

E48E49E50E53E55E59E65E67E75E442E461E462E551


Geschiedenis

Het netwerk van snelwegen in Tsjechië.

Vooroorlogse planning

Tsjechoslowakije was één van de eerste landen ter wereld die begon met het plannen van autosnelwegen. Het eerste snelwegenplan werd al in 1935 gepresenteerd. Het eerste voorstel was een oost-west gelegen route vanaf Plzeň naar Košice. Deze route was echter weinig logisch voor verkeer binnen Tsjechoslowakije, vooral omdat het juist niet via de hoofdstad Praha (Praag) zou moeten verlopen, maar een stuk zuidelijker, rechtstreeks van Plzeň naar Brno. Een tweede variant was een langere oost-westroute, vanaf Cheb naar Chrust (hedendaags Khust in Oekraïne). Destijds zou deze route vanaf de grens met Duitsland tot de grens met Roemenië verlopen. Wat nu het zuidwesten van Oekraïne is behoorde indertijd tot Tsjechoslowakije.

Een industrieel uit Zlín werkte op eigen kosten een compleet project uit voor een oost-west autosnelweg die van Cheb naar Velký Bočkov aan de grens met Roemenië zou verlopen (Velký Bočkov heet tegenwoordig Velykyi Bychkiv). Ook deze route vermeed de grootste steden en industriële centra van Tsjechoslowakije, maar het plan werd wel goedgekeurd door de regering.

Annexatie en oorlogsperiode

Na de overeenkomst van München in 1938 verloor Tsjechoslowakije grote stukken territorium aan Nazi-Duitsland. Daardoor moesten de wegenplannen aangepast worden. Op 4 november 1938 werd een plan gepresenteerd voor een tracé tussen Praag en Jihlava, evenals een ringweg van Praag. Vervolgens werd besloten dit project op te nemen in een groter plan verder vanaf Jihlava via Brno en Zlín naar de grens met Slowakije. Op 19 november 1938 werd een overeenkomst met Duitsland gesloten voor de bouw van een Reichsautobahn van Breslau (Wrocław) naar Wien (Wenen), die over het territorium van Tsjechoslowakije zou verlopen, via de stad Brno.

Op 1 december 1938 begon de bouw van een Sudetenweg, een hoogwaardige weg vanaf Streitau (nabij Bayreuth) via Cheb, Karlovy Vary, Lovosice, Česká Lípa en Liberec naar Görlitz. Op 23 december 1938 werd de naam 'dálnice' formeel vastgesteld voor een autosnelweg. Op 13 januari 1939 werd het ontwerp voor de autosnelweg van Praag naar de grens met Slowakije ten oosten van Zlín vastgesteld. Een belangrijke verandering was de wijziging van links rijden naar rechts rijden in maart 1939. Deze wisseling viel samen met de annexatie van Tsjechoslowakije door Nazi-Duitsland. Daarmee werden de wegenplannen Duits, de grootste wijziging was dat autosnelwegen niet meer op 120 km/h ontworpen werden, maar op 160 km/h.

Op 11 april 1939 begon de bouw van de 84 kilometer lange autosnelweg Breslau (Wrocław) - Wien (Wenen), waarvan 76 kilometer in het geannexeerde deel van Tsjechoslowakije lag. Nog diezelfde maand begon ook de bouw van de autosnelweg vanaf Praag via Brno naar de Slowaakse grens. Daarmee waren er twee autosnelwegen in aanbouw in Tsjechië. Het tracé tussen Jihlava en Zástřižly was toen nog niet vastgelegd, met name hoe de autosnelweg rond de stad Brno zou verlopen. In september 1939 begon ook de verkenning voor het traject van Plzeň naar Praag. Het was indertijd gepland dat de autosnelweg ten noorden van Plzeň zou verlopen. Ook begon de planuitwerking van de autosnelweg tussen Lovosice en Praag. Daarnaast werden begin jaren '40 plannen uitgewerkt voor een autosnelweg van Praag naar Náchod, aan de grens met Polen, van Praag naar České Budějovice en van Jihlava naar Znojmo aan de grens met Oostenrijk. Hiermee was een groot netwerk van autosnelwegen in planning in wat nu Tsjechië is.

Voor de bouw van de autosnelwegen was een zeer ambitieuze bouwsnelheid gepland, die niet haalbaar bleek. Vanwege het verloop van de Tweede Wereldoorlog werd de bouw vertraagd door tekorten aan personeel en materieel. Op 1 augustus 1941 werden de werkzaamheden aan alle autosnelwegen in Tsjechië gestaakt. Op dat moment was 153 kilometer autosnelweg in aanbouw in Tsjechië, waaronder 77 kilometer van de autosnelweg van Praag naar Brno en 76 kilometer van de Reichsautobahn Breslau - Wien. Er kwam autorisatie om enkele bruggen verder af te bouwen, maar de werkzaamheden aan de autosnelwegen werden op 30 april 1942 definitief gestaakt.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was er 188 kilometer onafgebouwde autosnelweg in Tsjechoslowakije. Naast de oost-west en noord-zuidroutes betrof dit ook 28 kilometer van de Sudetensnelweg bij Cheb en Liberec.[4]

Communistisch Tsjechoslowakije

Op 1 oktober 1945 werd door de president een decreet uitgegeven waarin de bouw van de autosnelweg van Praag via Brno naar de Slowaakse grens hervat moest worden. Wel werden de ontwerpeisen versoberd, de ontwerpsnelheid werd weer gereduceerd van 160 naar 120 km/h, de rijbaan werd smaller geprojecteerd en vluchtstroken werden niet meer essentieel geacht. In 1947 werden de ontwerpeisen weer wat verbeterd, met name qua boogstralen. In 1948 werden de bouwbedrijven genationaliseerd toen in het land de communistische periode begon. In die tijd zijn maar heel beperkt werkzaamheden aan de autosnelweg ten oosten van Praag uitgevoerd, vooral aan het voltooien van de bruggen waarvan de bouw in 1942 gestaakt werd. In 1949 waren deze grotendeels in ruwbouw gereed. Afgezien van het eerste deel ten oosten van Praag werd besloten om het oorspronkelijke plan niet meer uit te voeren. In 1950 werden de plannen voor nieuwe autosnelwegen gestaakt. Eén van de meest in het oog springende restanten van deze autosnelweg zijn twee bruggen over het stuwmeer van Želivka.[5]

Eind jaren '50 begon het wegverkeer toe te nemen en overschreed het vooroorlogse verkeersaanbod. Maar de leidende rol die Tsjechië had bij de bouw van autosnelwegen ging verloren. In 1963 werd een uitgebreider wegenplan opgesteld waarin ook autosnelwegen waren opgenomen, de hoogste prioriteit had de autosnelweg van Praag naar Brno. De bouw hiervan begon in 1967 en de eerste 21 kilometer tussen Praag en Mirošovice werd op 12 juli 1971 opengesteld als de eerste autosnelweg van Tsjechië. De hoogtijdagen van de bouw van autosnelwegen in de communistische periode was van 1971 tot 1984, toen 300 kilometer autosnelweg in gebruik werd genomen. Hiermee had Tsjechië het grootste netwerk van autosnelwegen van het Oostblok. In 1980 werd de 191 kilometer lange autosnelweg tussen Praag en Brno voltooid. In 1980 kwam ook de D2 gereed vanaf Brno tot Bratislava. Hiermee waren de drie grootste steden van Tsjechoslowakije per autosnelweg verbonden.

De bouw van autosnelwegen stagneerde vanaf 1984, alhoewel er bijna elk jaar nog wel een stukje autosnelweg werd geopend. In de periode 1983-1991 openden de eerste delen van de D5, D8 en D11 vanuit Praag. Ook werd de D1 nog een stukje ten oosten van Brno verlengd tot aan Vyškov.

Het Tsjechoslowaakse snelwegenplan van 1963 omvatte de bouw van 1.711 kilometer autosnelweg:

# route lengte
D1 Praha - Brno - Trenčin - Žilina - Prešov - Košice - grens Sovjetunie 711 km
D2 Brno - Bratislava 117 km
D5 Praha - Plzeň - grens West-Duitsland 146 km
D8 Praha - Ustí nad Labem - grens DDR 99 km
D11 Praha - Hradec Kralové - grens Polen 137 km
D35 Hradec Kralové - Lipník nad Bečvou (D47) 180 km
D43 Svitavy - Brno 72 km
D47 Brno - Ostrava - grens Polen 141 km
D61 Bratislava - Trenčin 104 km

Daarnaast werd een secundair netwerk gepland dat rond 2000 klaar moest zijn, de meeste van deze routes waren in Slowakije gelegen.

# route
D3 Praha - České Budějovice - grens Oostenrijk
D18 Žilina - Český Těšín - grens Polen
D52 Brno - grens Oostenrijk
D65 Bratislava - Rožňava - Košice
D68 Košice - grens Hongarije
D73 Prešov - grens Polen

Wegenbouw sinds 1993

Eind 1989 werd het communistisch regime omver geworpen. In 1990 werden de eerste democratische verkiezingen gehouden. In 1993 gingen Tsjechië en Slowakije vreedzaam uit elkaar. Op dat moment had Tsjechië 389 kilometer autosnelweg.

In 1993 werd een vignet ingevoerd om de bouw van autosnelwegen te bekostigen. Ook werd op dat moment een gepland netwerk van 1229 kilometer autosnelweg vastgesteld;

No. route lengte
D1 Praha - Jihlava - Brno - grens Slowakije 295 km
D2 Brno - grens Slowakije 59 km
D3 Praha - České Budějovice - grens Oostenrijk 170 km
D5 Praha - Plzeň - grens Duitsland 146 km
D8 Praha - Ústí nad Labem - grens Duitsland 99 km
D11 Praha - Hradec Králové - Nachód - grens Polen 135 km
D35 Hradec Králové - Olomouc - Lipník nad Bečvou 185 km
D47 Vyškov - Ostrava - grens Polen 140 km

De bouw van autosnelwegen heeft niet meer het tempo van de jaren '70-80 bereikt. In de jaren '90 werden vrijwel elk jaar wel stukken autosnelweg geopend, waarmee het bouwtempo in Tsjechië in die periode wat hoger lag dan in de meeste andere post-communistische landen. Met name prioriteit kreeg de D5 tussen Praag en Plzeň, die in 1995 gereed kwam tot Ejpovice, waar de invalsweg van Plzeň was. In 1997 opende ook een groot deel van de D5 tussen Plzeň en de grens met Duitsland. De D5 was echter rond Plzeň nog vrij lang een ontbrekende schakel had, waarmee Plzeň een notoire transitroute had voor doorgaand verkeer. Het oorspronkelijke plan om de D5 noordelijk van Plzeň te laten verlopen werd niet meer uitgevoerd, uiteindelijk is de D5 ten zuiden van Plzeň aangelegd, maar het zou nog tot 2006 duren voordat de gehele bypass van Plzeň opengesteld werd.

In 1993 opende ook de eerste 10 kilometer van de D8 vanuit Praag. Tegen 1998 was de snelweg door het vlakke laagland van de centrale Bohemen voltooid tot Lovosice, een kleine plaats dat vanwege het eindpunt van de D8 zou uitgroeien tot een begrip. In de jaren '90 gebeurde niet veel met de bouw van de D11 van Praag naar Hradec Králové, de autosnelweg eindigde vanaf 1990 bij Poděbrady, eveneens een kleine plaats die bekend werd vanwege het eindpunt van een autosnelweg.

Tsjechië werd in 2004 lid van de Europese Unie. De verwachting was dat de EU-financiering voor een grote versnelling van de bouw van de autosnelwegen kon volgen en er werden plannen gemaakt voor de grootschalige bouw van nieuwe autosnelwegen. Dit verliep echter niet zoals verwacht, Tsjechië had veel moeite om procedures voor autosnelwegen juridisch rond te krijgen. In de eerste jaren van het EU-lidmaatschap versnelde de bouw van autosnelwegen een klein beetje, in 2006 kwam bijvoorbeeld de verlenging van de D11 naar Hradec Králové gereed en opende het grenstraject van de D8 naar Duitsland. Ook opende in 2010 de zuidring van Praag, een belangrijke verbetering voor het oost-westverkeer.

Echter na 2010 werd geen enkele planning van de aanleg van autosnelwegen nog gehaald, de bouw van nieuwe autosnelwegen kwam steeds meer op de lange baan. De bouw van de ringweg van Praag werd voortdurend uitgesteld. Wel kwam in 2012 nog de D1 tot de Poolse grens gereed, waarmee Oost-Tsjechië en de regio Ostrava in het bijzonder beter ontsloten werd. Het was aanvankelijk voorzien dat de D35 tussen Hradec Králové en Olomouc spoedig gereed zou komen, en dat daarna de D1 tussen Praag en Brno gereconstrueerd zou worden, zodat er een omleidingsroute beschikbaar was voor lange-afstandsverkeer. Dit bleek echter niet haalbaar, uiteindelijk werd besloten dat de vernieuwing van de D1 niet meer kon wachten en is uiteindelijk tussen 2013 en 2021 uitgevoerd. Geen enkel deel van de geplande omleidingsroute van de D35 was toen nog opengesteld. Met name opvallend was het verschil tussen Tsjechië en Polen. Waar Tsjechië rond 2005 gold als een voorloper en in Polen weinig autosnelwegen waren, veranderde deze verhouding in de periode 2010-2020 drastisch.

De situatie verbeterde geleidelijk vanaf eind jaren 2010, met een opleving van de snelwegenbouw. In 2016 opende de D8 tussen Ústí nad Labem en Lovosice voor het verkeer, waarmee de autosnelweg van Dresden naar Praag eindelijk voltooid was. In 2016 werd ook de wegklasse rychlostní silnice opgeheven, zodat alle hoogwaardige wegen de status van dálnice kregen. In de praktijk maakte dit weinig verschil, de grootste verandering was dat de R1 rond Praag sindsdien als de D0 genummerd is. In 2021 werd de bouw van de D4 tussen Příbram en Mirotice als PPS gegund, de eerste PPS in de wegenbouw van Tsjechië. In 2021 is ook het stickervignet vervangen door een elektronisch vignet.

Toekomst

Zie Lijst van wegenprojecten in Tsjechië.

In Tsjechië zijn tal van wegenprojecten gepland, met name de aanleg van R-wegen. De voortgang van deze projecten bleek vanaf circa 2008 onbetrouwbaar, projecten werden keer op keer uitgesteld en in uitvoering zijnde projecten worden vrijwel nooit op tijd en binnen budget opgeleverd. De aanleg van snelwegen in Tsjechië verliep vanaf 2008 stukken stroever dan bijvoorbeeld in Polen. Een probleem is dat de vergunningen en procedures niet soepel verliepen, waardoor een aanzienlijk deel van het wegenbudget en EU-financiering niet gebruikt wordt. Dit komt omdat Tsjechië jarenlang verouderde milieuwetgeving uit 1992 gebruikte. Al in 2006 had Tsjechië nieuwe wetgeving moeten invoeren, maar het land heeft nagelaten dit te doen.[6] Het gevolg was dat jarenlang weinig wegenprojecten zijn opgestart en er voortdurende vertragingen waren bij de procedures. In 2016 kreeg Tsjechië een uitzondering van de EU om enkele projecten toch te co-financieren, maar het land werd opgeroepen toch eindelijk eens moderne milieuwetgeving te implementeren.[7] Vanaf 2020 versnelde de bouw van nieuwe autosnelwegen. In 2024 werd een record van 118 kilometer nieuwe autosnelweg in gebruik genomen.[8]

Hernummering van 2016

Zie ook hernummering van wegen in Tsjechië (2016).

Per 1 januari 2016 zijn de rychlostní silnice (R-wegen) omgenummerd tot een dálnice (D-wegen), met uitzondering van de R63, die de I/63 werd. De aanpassingen waren vooral administratief, er is qua maximumsnelheid en ontwerpeisen weinig aangepast. In Tsjechië mocht op R-wegen al 130 km/h gereden worden. De R1 is toen omgenummerd tot D0. Het aantal kilometers dálnice groeide met 430 en het aantal routes groeide van 6 naar 18. Daarnaast is de wegcategorie rychlostní silnice volledig afgeschaft. De R-wegen die niet omgenummerd zijn hebben de status van silnice pro motorová vozidla (autoweg) gekregen. Ook hier zijn geen aanpassingen aan de maximumsnelheid doorgevoerd.

Tol

zie Vignet (Tsjechië) en Myto CZ voor het hoofdonderwerp.

In Tsjechië is een digitaal tolvignet verplicht voor de meeste autosnelwegen. Het vermijden van het tolvignet door andere wegen te pakken is nauwelijks de moeite waard. De kosten van het vignet zijn vergelijkbaar met de vignetten in Slowakije en Hongarije. Het vignet kan online aangeschaft worden.[9] Het vrachtverkeer heeft ook te maken met elektronische tolheffing, Myto CZ genaamd.

Files

Grootschalige filevorming komt niet zoveel voor, maar Praag kan wel behoorlijk druk zijn in de spits. De gemiddelde Pragenaar heeft de behoefte om in het weekend de stad te verlaten voor de rust en ruimte waardoor vooral op de vrijdagmiddag vanuit Praag en zondagavond naar Praag toe grote stromen voorkomen. Tussen de steden staat alleen file op drukke vakantiedagen of door ongevallen. In de meeste overige steden is de filevorming vrij beperkt. De D1 is de drukste doorgaande snelweg, vooral even ten oosten van Praag, waar de snelweg dan ook 2x3 rijstroken telt. Van Randstedelijke drukte is echter geen sprake.

Bewegwijzering

De bewegwijzering in Tsjechië was vrijwel identiek aan die van Slowakije, maar is sinds 2010 uit elkaar aan het groeien door wijzigingen in zowel Tsjechië als Slowakije. Het snelwegennet kent groene borden, op het onderliggend wegennet blauwe borden. Het lettertype is in kapitalen (hoofdletters) maar wel duidelijk. Het aantal bestemmingen op de bewegwijzering is doorgaans beperkt, waardoor het overzichtelijk blijft. De bewegwijzering is duidelijk één van de meer ontwikkelde in Centraal- en Oost-Europa, en heeft wat weg van de Duitse bewegwijzering qua layout. Het autosnelwegnummer wordt in een rood vlak met een wit kader aangegeven en is vergelijkbaar met de wegnummers van de Duitse Bundesstraßen. Afslagen naar het OWN worden in een blauw vak aangegeven. Het D-nummer wil op oudere borden nog wel eens ontbreken, maar dan is er wel een E-nummer. Grote problemen levert dit over het algemeen niet op. Er zijn twee generaties bewegwijzering waar te nemen, waartussen echter niet heel veel verschil zit. Het meest opvallende verschil is dat het woord "EXIT" is vervangen door een afritsymbool, in 2015 is ook het knooppuntsymbool geïntroduceerd. In sommige steden staan nog "tranzit"-borden uit de tijd dat er nog geen ringsnelweg of bypass was, bijvoorbeeld in Plzeň en Praag. Bij grotere afslagen en bij knooppunten worden veelal portaalborden gebruikt die meestal vrij duidelijk zijn.

Modal split

De modal split in Tsjechië:[10]

Personenvervoer

Modaliteit reizigerskm aandeel
auto 64.260.000.000 80,1%
bus 9.270.000.000 11,5%
rail 6.710.000.000 8,4%

Goederenvervoer

Modaliteit tonkm aandeel
vrachtwagen 51.230.000.000 77,4%
rail 14.270.000.000 21,5%
water 700.000.000 1,1%

Maximumsnelheid

wegtype Vmax

De maximumsnelheid in Tsjechië bedraagt 50 km/h binnen de bebouwde kom, 90 km/h buiten de bebouwde kom, 110 km/h op autowegen en 130 km/h op autosnelwegen.

In 2023 waren er vergevorderde plannen om de maximumsnelheid op snelwegen waar dit qua veiligheid mogelijk is te verhogen naar 150 km/h.[11]

In tunnels op autosnelwegen gold lange tijd standaard een maximumsnelheid van 80 km/h, vermoedelijk overgenomen van Duitsland. Een dergelijk lage maximumsnelheid is echter niet altijd noodzakelijk. De tunnel Valík van de D5 bij Plzeň was in 2022 de eerste tunnel waar de maximumsnelheid verhoogd werd van 80 naar 100 km/h. In 2023 werd gesproken om de maximumsnelheid in alle tunnels te verhogen naar 100 km/h waar dat mogelijk was.[12]

Handhaving

In Tsjechië is een groot aantal trajectcontroles actief. Men noemt het een 'Úsekové měření rychlosti' en deze worden met borden aangegeven als 'měření rychlosti' (snelheidscontrole).[13] Op autosnelwegen zijn weinig trajectcontroles, maar wel op wegen die door bebouwde kommen gaan.

Verkeersveiligheid

jaar verkeersdoden
2010 802
2011 773
2012 742
2013 654
2014 688
2015 738
2016 611
2017 577
2018 656
2019 617
2020 518
2021 531
2022 527

In 2010 vielen 77 verkeersdoden per 1 miljoen inwoners in Tsjechië, een daling van 40 procent ten opzichte van het jaar 2001. Het land behoort hiermee tot de iets minder veilige landen van de Europese Unie, boven het EU-gemiddelde.[14] In 2015 vielen 70 verkeersdoden per 1 miljoen inwoners, waarmee Tsjechië beduidend boven het EU-gemiddelde zit, enigszins vergelijkbaar met buurland Polen maar beduidend hoger dan buurland Slowakije.[15]

Zie ook

Externe links

Referenties

Wegen van Europa

AlbaniëAndorraArmeniëAzerbeidzjanBelarusBelgiëBosnië-HerzegovinaBulgarijeCyprusDenemarkenDuitslandEstlandFinlandFrankrijkGeorgiëGriekenlandHongarijeIerlandIJslandItaliëKazachstanKosovoKroatiëLetlandLiechtensteinLitouwenLuxemburgNoord-MacedoniëMaltaMoldaviëMonacoMontenegroNederlandNoorwegenOekraïneOostenrijkPolenPortugalRoemeniëRuslandSan MarinoServiëSloveniëSlowakijeSpanjeTsjechiëTurkijeVaticaanstadVerenigd KoninkrijkZwedenZwitserland

in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden