Voorrangsplein
Het voorrangsplein of voorrangspleintje is een kruispuntinrichting dat kenmerken heeft van een voorrangskruispunt en tevens van een rotonde. Het voorrangsplein is voortgekomen uit het LARGAS-wegontwerp in Hilversum.
Kenmerken
Conflicten doen zich voor op lage snelheid, zodat de ernst van de ongevallen klein is. Dit uit zich in een uitbuiging/slinger in de hoofdrichting waardoor de snelheid gereduceerd wordt tot circa 30 km/h. Bovendien is het plein zo ontworpen dat conflicten zo veel mogelijk van elkaar gescheiden worden en gefaseerd optreden, waardoor de veiligheid hoog is. Voor de zijrichtingen houdt dit bijvoorbeeld in dat recht oversteken niet mogelijk is.
- De hoofdrichting zit altijd in de voorrang, ook het langzaam verkeer.
- Voor de rechtsafslaande beweging voor gemotoriseerd verkeer vanuit de hoofdrichting dat voorrang moet verlenen aan het langzame verkeer op de hoofdrichting is er voldoende opstellengte voor 1 voertuig om het rechtdoorgaande gemotoriseerde verkeer op de hoofdrichting niet te hinderen.
- Het linksafslaande verkeer op de hoofdrichting heeft een opstelstrook in het midden, zodat rechtdoorgaand verkeer niet gehinderd wordt. Men maakt daarna een vrij scherpe bocht naar links en dan weer naar rechts om het tegemoetkomend rechtdoorgaand verkeer gefaseerd voor te laten.
- De opstelstrook voor linksaf is van voldoende lengte om enkele voertuigen te herbergen. Het voorrangsplein is dan ook alleen geschikt bij lage aantallen zijverkeer omdat anders het opstelvak vol kan lopen en het rechtdoorgaande verkeer op de hoofdrichting kan blokkeren.
- De beide linksaffers op de hoofdrichting gaan achter elkaar langs in plaats van voor elkaar.
- Vanuit de zijrichting is de oversteek rechtdoor eerst naar rechts over het opstelvak voor linksaf, en dan naar rechts. Dit geldt ook voor langzaam verkeer. De hoofdrichting wordt daarmee in 2 fasen gepasseerd.
- De oversteek van de hoofdrichting heeft 1 rijstrook, zodat men rustig een hiaat in de stroom kan afwachten.
Geschiedenis
Het voorrangspleintje is voortgekomen uit het LARGAS-wegontwerp in Hilversum, dat een betere doorstroming moet bewerkstelligen met minder regeltechnische oplossingen. Met het voorrangspleintje had men een maatregel in handen die de doorstroming op de hoofdrichtingen verbetert ten opzichte van een verkeerslichtenkruispunt of een rotonde, met minder stops voor het doorgaande verkeer. Daarmee wordt het grootste aandeel verkeer geholpen met een betere doorstroming waardoor tevens de luchtkwaliteit verbetert. In 2007 is het eerste voorrangspleintje gerealiseerd op het kruispunt Kamerlingh Onnesweg/Minckelersstraat in Hilversum, waarna nog 9 andere pleintjes zijn gerealiseerd onder het IBP (Integraal Bereikbaarheidsplan Hilversum) tussen 2007 en 2014.
Evaluatie 2008
Uit een evaluatie in juni 2008 van het eerst gerealiseerde voorrangspleintje is het volgende gebleken. Het kruispunt was voorheen geregeld met een verkeerslicht. De evaluatie is uitgevoerd over een periode van 8 maanden [1]:
- Ongevallen: Voorsituatie 2002 - 2006: 15 met enkel materiële schade. 2008: Geen
- Naderingssnelheden: Circa 50 km/h op alle takken
- Voorrangspleinsnelheden: Op het voorrangsplein gemiddeld 30,8 km/h resp. 26,7 km/h (ri zuid, ri noord)
- Voorrangspleinsnelheden: Op het voorrangsplein V85 van 37 km/h resp. 34 km/h (ri zuid, ri noord)
- Wachttijden overstekend langzaam verkeer: Deze variëren aanzienlijk, maar worden als acceptabel beschouwd.
- Verliestijden: De verliestijden liggen in de ochtend- en avondspits op alle takken in 90% van de gevallen op 0 tot 10 seconden, in 9% van de gevallen op 10 tot 20 seconden en in 1% van de gevallen van 20 tot meer dan 30 seconden.
- De leesbaarheid en begrijpelijkheid van het ontwerp voldoet op de meeste punten. Weggebruikers vertonen het gewenste gedrag dat uit het ontwerp voortvloeit.
Aanpassingen ontwerp
Naar aanleiding van de evaluatie zijn de volgende punten naar voren gekomen als aandachtspunt voor toekomstige voorrangspleintjes:
- De locatie en de geleiding van de oversteek voor fietsers dient goed bekeken te worden, anders is illegaal gebruik van de hoofdrijbaan mogelijk,
- De rammelstroken dienen minder vriendelijk te worden uitgevoerd, anders is gebruik door automobilisten mogelijk,
- Oversteekbaarheid langzaam verkeer in relatie tot verwachte intensiteiten gemotoriseerd verkeer. Oversteeklichten kunnen hiervoor een oplossing zijn.
Toekomst
Na het succes van het plein in Hilversum, heeft het ontwerp landelijke bekendheid gekregen en is het op meerdere locaties buiten Hilversum toegepast, waaronder in Heemstede en Heerhugowaard. Nadat men landelijk ook overtuigd was van de voordelen van het pleintje is het opgenomen in de nieuwe versie van het ASVV in 2012, het ontwerphandboek voor verkeerssituaties binnen de bebouwde kom. Daarmee is het een standaardoplossing geworden voor situaties binnen de bebouwde kom. In 2016 ligt het aantal voorrangspleintjes op circa 50 verdeeld over Nederland, waaronder nu ook in Arnhem, Goes en Den Haag.
Mogelijk dat het CROW in de toekomst een separate uitgave gaat samenstellen voor het voorrangsplein.