Belarus

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Wit-Rusland)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Беларусь - Belarus
Hoofdstad Minsk
Oppervlakte 207.600 km²
Inwonertal 9.255.000
Lengte wegennet 93.055 km
Lengte snelwegennet 1.203 km[1]
Eerste snelweg 1963
Benaming snelweg Avtomagistral
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode BY

Belarus (Беларусь), van oudsher ook wel Wit-Rusland, is een land in Oost-Europa. Het land telt 9,2 miljoen inwoners op een oppervlakte van 207.600 km², 5 maal zo groot als Nederland. De hoofdstad is Minsk. De kentekenafkorting is BY.

Inleiding

Geografie

Belarus is een binnenstaat, het ligt niet aan zee. Het land grenst kloksgewijs aan Rusland, Oekraïne, Polen, Litouwen en Letland. Het land meet maximaal 650 kilometer van west naar oost en 560 kilometer van noord naar zuid. Belarus is gelegen in het Europees laagland, met weinig hoogteverschillen. Grote delen van het land zijn bebost. Diverse belangrijke rivieren stromen door het land, zoals de Dniepr, Pripyat, Westelijke Dvina en Bug. Het land heeft tevens een aantal meren.

Belarus heeft een vochtig landklimaat, met warme zomers en koude winters. De gemiddelde maximumtemperatuur is 24 °C in de zomer en de gemiddelde minimumtemperatuur is -7 °C in de winter. Vanwege het landklimaat zijn er echter grotere extremen, met in Minsk maximaal 35 °C in de zomer en -39 °C in de winter. De neerslag is met 690 mm wat hoger dan in de westelijke buurlanden.

Economie

Belarus is het enige land in Europa dat nog een economie heeft naar Sovjet-model, dat sinds de onafhankelijkheid in 1991 weinig veranderd is. Er is zware industrie en maakindustrie, waaronder machinebouw. Ongeveer een kwart van de bevolking werkt in fabrieken. De werkloosheid is volgens officiële statistieken erg laag. Belarus is relatief ontwikkeld vergeleken met buurland Oekraïne. Het land betaalt met de Wit-Russische roebel (BYR). Het land heeft naast bosbouw weinig grondstoffen en importeert dit grotendeels uit Rusland. Belarus is lid van een douane-unie met Rusland en Kazachstan.

Demografie

Het inwonertal van Belarus piekte op 10,5 miljoen inwoners in 1989 en krimpt sindsdien, alhoewel de daling niet zo sterk is als in de Baltische staten en Oekraïne. Na onafhankelijkheid daalde het aantal Russische inwoners met ongeveer een derde. Het inwonertal daalt voornamelijk op het platteland. Het overgrote deel van de bevolking bestaat uit Wit-Russen, die 84% uitmaken. Russen zijn de tweede groep met 8%, gevolgd door Polen met 3%. Ondanks dat Wit-Russen etnisch gezien een grote meerderheid vormen, is de meest gesproken taal het Russisch. Ongeveer 70% van de inwoners spreekt Russisch als moedertaal.

De naam 'Wit-Rusland' ontstond vanuit de regio Roethenië (Ruthenia) of Rus' (Белая Русь - Belaya Rus'). In de meeste talen wordt het land 'Belarus' genoemd, alleen het Duits en Nederlands hielden langere tijd nog de letterlijke vertaling 'Wit' Rusland aan. De naam Wit-Rusland heeft dus minder met Rusland te maken het suggereert. Sinds 2020 gebruikt de Nederlandse overheid en een groot deel van de media de naam 'Belarus'.

Geschiedenis

Het huidige Belarus behoorde lange tijd tot het Pools-Litouwse gemenebest. In 1795 werd het gemenebest opgesplitst in een Russisch, Pruisisch en Oostenrijks deel. Het land werd ongeveer voor de helft tot Pruisen en de helft tot het Russische Rijk opgedeeld. Na de Eerste Wereldoorlog bestond het westen van Belarus uit de Tweede Poolse republiek, en het oosten uit de Sovjetunie. Na de Tweede Wereldoorlog werd Polen geheel westwaarts opgeschoven. Voormalig Oost-Polen werd onderdeel van de Sovjetunie, waar binnen de Socialistische Sovjetrepubliek Belarus gecreëerd werd. In 1991 viel de Sovjetunie uiteen, waarbij Belarus voor het eerst in de huidige vorm een onafhankelijk land werd.

Na onafhankelijkheid was Belarus het enige post-communistische land dat een Sovjetmodel hanteerde. Sinds 1994 wordt Belarus geregeerd door president Lukashenko. Belarus wordt sindsdien als de 'laatste dictatuur van Europa' beschouwd. Het land is internationaal geïsoleerd, vooral na de presidentsverkiezingen in 2020 en het faciliteren van de Russische invasie in Oekraïne in 2022.

Wegennet

De M-wegen van Belarus.

Belarus is een belangrijk doorvoerland, wat zich uit in het feit dat de M1 van Brest tot de grens met Rusland uitgebouwd is als snelweg. Daarnaast zijn er her en der korte snelwegen rondom grote steden en rondom de hoofdstad Minsk ligt een volledige ringsnelweg met minimaal 2x3 rijstroken. Buiten de hoofdstad Minsk is er weinig verkeer, daar het platteland dunbevolkt is. De grote doorgaande wegen verkeren doorgaans in goede staat. Rondom de meeste grotere steden liggen ruime rondwegen, zoals dat overal in de voormalige Sovjet-unie gebruikelijk was.

Autosnelwegen

In Belarus ligt 1.203 kilometer autosnelweg, aanzienlijk meer dan de meeste buurlanden. De meeste autosnelwegen zijn van goede kwaliteit, maar hebben soms wat substandaard elementen in het wegontwerp. De M1 is de langste snelweg, over 611 kilometer. Daarnaast zijn delen van de meeste radiale wegen van Minsk een autosnelweg, zoals de M2, M3, M4, M5, M6, R1, R23 en R53. De M9 vormt de ring Minsk en is tevens een autosnelweg. De M8 is bij Orsha kortstondig een autosnelweg, evenals de M6 bij Grodno. Bij Polack in het noorden ligt de R20 als korte autosnelweg. Rondom Minsk zijn een aantal autosnelwegen met 2x3 rijstroken uitgebouwd, zoals de gehele M9, een deel van de M4 en de gehele R1. Erg druk is het verkeer niet. Alleen rondom Minsk kan het wat drukker zijn. Een autosnelweg wordt in Belarus met diverse termen aangeduid, waaronder аўтастрады (autostrady). Dit lijkt op het Pools. Russische en Wit-Russische termen worden vaak door elkaar gebruikt, Автодороги (Avtodorogi) is ook een gangbare term.

Rondom grote steden liggen vaak ongelijkvloerse rondwegen, zoals bij Vitebsk, Orsha, Brest, Mogilev, Grodno en Gomel. Deze worden niet als autosnelweg beschouwd, omdat ze vrijwel altijd 1x2 rijstroken tellen. Ook zijn er rondom grotere steden 2x2-delen die niet als autosnelweg worden beschouwd vanwege de aanwezigheid van ongeregelde kruispunten en zebrapaden.

Autowegen in Belarus


Tol

Zie ook Tolwegen in Belarus en vignet (Belarus).

Op een aantal wegen wordt tol geheven, voor de meeste reizigers uit zich dat het meest op de M1 die vanaf Brest via Minsk naar de grens met Rusland loopt. Voor het berijden van tolwegen is een elektronisch vignet (e-vignet) vereist.

Oorspronkelijk is per 1 juli 2013 een volledig elektronisch tolsysteem met een transponder (OBU) ingevoerd, welke het eerst toegepast was op de autosnelweg M1 tussen Brest en de Russische grens. Later is ook op andere autosnelwegen en hoofdwegen elektronische tol ingevoerd.[2][3] Oorspronkelijk was een transponder verplicht voor alle voertuigen, ook buitenlandse, maar in december 2020 is een elektronisch vignet als alternatief ingevoerd, wat in 2023 de enige methode werd.[4][5] Alle voertuigen moeten tol betalen, behalve voertuigen die in de Euraziatische Unie zijn geregistreerd.

Republikeinse wegen

Het secundaire hoofdwegennet van Belarus wordt gevormd door de republikeinse wegen, die de prefix 'R' (Cyrillisch: Р) hebben. De wegnummering loopt van de R1 t/m R151. Sommige R-wegen zijn als autosnelweg uitgevoerd. De R-wegen ontsluiten alle plaatsen van enig belang.

republikeinse wegen in Belarus


Lokale wegen

Het tertiaire wegennet wordt gevormd door de lokale wegen, die de prefix 'N' (Cyrillisch: Н) hebben. Deze wegnummers zijn 4-cijferig en worden waarschijnlijk niet of nauwelijks aangegeven. Gezien de dichtheid van de R-wegen hebben de N-wegen een zeer secundair belang en ontsluiten ze alleen kleine dorpjes en plattelandsgebieden.

Geschiedenis

Gebruik van beton

Eind jaren '60 is de M10 tussen Kalinkavichy en Pinsk als eerste weg in de Belarussische SSR als een betonweg aangelegd. In de jaren '70 is de M1 Brest - Minsk - Moskou deels met beton aangelegd. Daarna werd het gebruik van beton sterk verminderd. Na 2010 wilde men beton weer meer toepassen in de wegenbouw om de afhankelijkheid van olie-import voor bitumen te verminderen. De M14 (MKAD2) rond Minsk was in 2015-2016 het eerste grote wegenproject in decennia waar beton op grote schaal werd gebruikt. In de periode 2015-2022 is 176 kilometer weg met beton uitgevoerd.[6]

Wegbeheer

De Wit-Russische wegen worden beheerd door BelAvtoDor,[7] een afkorting voor Belorusskie Avtomobilnye Dorogi, vertaald Wit-Russische automobielwegen. Voor de Russische revolutie werd het wegbeheer uitgevoerd door het ministerie van spoorwegen. Na 1917 werden twee departementen opgezet, de Упрдоротделов (Uprdorotdelov) en ГУМТов (GUMTov). In 1922 werden deze departementen samengevoegd tot Дорбелотдел (Dorbelotdel). Vanaf 1928 heette dit de Главдортранс (Glavdortrans), en begon men pas echt met de aanleg van wegen in Belarus, wat destijds tot de Sovjetunie behoorde. In augustus 1935 werd dit departement weer opgesplitst in een departement voor hoofdwegen, en voor lokale wegen. Tussen 1941 en 1944 werd een groot deel van het wegennet door de Tweede Wereldoorlog verwoest. Vanaf 1973 begon men met het uitvoeren van wegenprojecten van hogere standaard, meerstrooks wegen en ongelijkvloerse kruisingen. Belarus had destijds 41.709 kilometer weg, waarvan 26.572 kilometer verhard was. Eind 1996 was dit aantal gegroeid naar 50.833 kilometer verharde weg. Sinds de val van de Sovjet-unie in 1991 behoort Belarus tot de landen met het best ontwikkelde wegennet, zeker vergeleken met buurland Oekraïne, en in de jaren 90 ook met Polen. Sindsdien worden de wegen goed onderhouden.

Grenzen

Belarus heeft sinds 1 april 2011 een douane-unie met Rusland.[8] Dit betekent dat de grenscontroles zijn opgeheven, vergelijkbaar met het Schengengebied. Belarus heeft nog grenscontroles met Oekraïne en de EU-lidstaten Polen, Letland en Litouwen. De grenscontroles zijn behoorlijk streng en vergen meestal enkele uren voor personenverkeer tot bijna een etmaal voor vrachtverkeer. Daarna kan men in principe zonder verdere grenscontroles doorrijden tot de grens met China, aangezien Kazachstan vanaf 1 juli 2011 ook binnen de douane-unie valt. De grensfaciliteiten met EU-lidstaten zijn in recente jaren gemoderniseerd, met name de grensovergang Kukuryki met Polen, vlakbij Brest.

Europese wegen

Europese wegen in Belarus

E28E30E85E95E271


Bewegwijzering

De bewegwijzering is gelijk aan die in Rusland, met blauwe borden en witte letters. Wegnummers worden met witte letters in een rood vak aangegeven, met een prefix (M of P). De P is Cyrillisch voor R, maar wordt naar het latijnse schrift vaak gewoon als P vertaald. Er wordt geen kleuronderscheid gemaakt onder wegnummers, behalve voor Europawegen, die in het groen zijn. De bewegwijzering is redelijk, maar kennis van het Cyrillisch is vereist daar een Engelse vertaling slechts sporadisch en zeker niet consequent wordt toegepast.

Wegnummering

Na de val van de Sovjet-unie heeft Belarus in 1991 een eigen wegnummering geïntroduceerd. De belangrijkste transitroute, de M1, heeft daarbij het oude nummer behouden. De andere wegen zijn wel hernummerd. De M-wegen lopen van M1 t/m M12 plus M14, waarbij de M9 de ring van Minsk is, beter bekend als MKAD. Er wordt nummeringstechnisch geen onderscheid gemaakt naar autosnelwegen en niet-autosnelwegen, alhoewel het aantal snelwegen met een R-nummer (P) beperkt is. Niet alle M-wegen zijn automatisch autosnelwegen.

De meeste M-wegen stralen vanuit Minsk uit, zoals de M2, M3, M4, M5, M6 en M7. De M1 vormt de transitroute en een bypass net buiten Minsk. De M8 vormt een noord-zuidroute door de oostelijke helft van het land en de M9 is de ring van Minsk. De M10 is een oost-westroute door het zuiden van het land, de M11 en M12 zijn minder belangrijke wegen in het westen van Belarus.

De R-wegen (weergegeven als P) hebben 1 tot 3 cijfers en zijn nationaal genummerd. Eén R-nummer komt dus maar één keer voor in het land. Enkele oude Sovjet M-wegen hebben een R-prefix gekregen, zoals de oude M7 die de R23 werd. Op de Russische wikipedia is een volledige lijst met M- en R-nummers opgenomen.[9]

Maximumsnelheid

wegtype Vmax

Referenties

Wegen van Europa

AlbaniëAndorraArmeniëAzerbeidzjanBelarusBelgiëBosnië-HerzegovinaBulgarijeCyprusDenemarkenDuitslandEstlandFinlandFrankrijkGeorgiëGriekenlandHongarijeIerlandIJslandItaliëKazachstanKosovoKroatiëLetlandLiechtensteinLitouwenLuxemburgNoord-MacedoniëMaltaMoldaviëMonacoMontenegroNederlandNoorwegenOekraïneOostenrijkPolenPortugalRoemeniëRuslandSan MarinoServiëSloveniëSlowakijeSpanjeTsjechiëTurkijeVaticaanstadVerenigd KoninkrijkZwedenZwitserland

in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden