Zürich

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Zürich is de grootste stad van Zwitserland. De stad telde in 2022 428.000 inwoners en is gelegen in het gelijknamige Kanton Zürich, dat 1.580.000 inwoners telt. De agglomeratie telt in totaal circa 1.830.000 inwoners.

Inleiding

Zürich is gelegen in het noorden van Zwitserland, aan het noordelijk einde van de Zürichsee. De rivier de Limmat stroomt door de stad. De stad Zürich is met iets meer dan 400.000 inwoners niet erg groot, maar de verstedelijkte regio telt ruim 1,8 miljoen inwoners en strekt zich ook uit in het aangrenzende Kanton Aargau. De stad is gelegen in het Limmattal, een breed dal dat vrijwel volledig volgebouwd is. Een groot deel van het Limmattal is industrieel in karakter, met bedrijventerreinen en een spoorcorridor tot 300 meter breed dwars door Zürich. Rondom Zürich liggen lage bergen, waarvan de 873 meter hoge Üetliberg de hoogste is. Zürich heeft een omvangrijk voorstedelijk gebied, alhoewel niet de gehele regio volgebouwd is, maar met name langs de rivier de Limmat en langs de Zürichsee strekken zich tot vrij ver voorsteden uit. De stad Winterthur ligt naar het noordoosten en is een centrum op zichzelf en vormt geen onderdeel van het continu bebouwde gebied. Er is geen duidelijke grens tussen stad en platteland, tot in de wijde omgeving liggen talloze dorpen en kleine steden in het dichtbevolkte Mittelland.

Wegennet

Rondom Zürich komen drie belangrijke Autobahnen (Nationalstrassen) samen, namelijk de A1 uit Bern richting Sankt Gallen, de A3 uit Basel richting Graubünden en de A4 uit Schaffhausen richting Luzern. Op de ring van Zürich zijn deze drie Autobahnen dubbelgenummerd. De A1 en A3 zijn ten westen van Zürich dubbelgenummerd, vervolgens zijn de A1 en A4 noordelijk langs Zürich tot Winterthur dubbelgenummerd en zijn de A3 en A4 langs de westkant van Zürich dubbelgenummerd. Verder zijn er drie inprikkers die Autobahn-status hebben, namelijk de A1L in het noordoosten, de A1H naar het westen en de A3W in het zuiden. In de ringweg van Zürich bevinden zich een groot aantal verkeerstunnels. Naast de Nationalstrassen zijn er een aantal Kantonale Autobahnen in de regio Zürich, namelijk de korte A50 rond Glattfelden, de A51 langs de luchthaven Kloten em de A52 ten zuidoosten van Zürich.

De meeste Autobahnen tellen 2x2 rijstroken, waaronder het grootste deel van de ringweg van Zürich. De A1/A3 ten westen van de stad telt 2x3 rijstroken evenals de A1/A4 van Zürich naar Winterthur en een kort stuk van de A3 ten zuiden van Zürich. De A1/A4 heeft twee korte stukken met 2x4 rijstroken tussen een aantal snel opvolgende knooppunten in het noordoosten van Zürich.

De Verzweigung Zürich-Süd.

Rondom Zürich liggen een groot aantal knooppunten. Dichtbij elkaar liggen de Verzweigung Zürich-Nord en de Verzweigung Zürich-Ost, beiden krappe half-sterknooppunten. Bekend is vooral het Limmattaler Kreuz in het westen van de stad en het Brüttiseller Kreuz ten oosten van de stad. De knooppunten in het zuiden van Zürich zijn nog wat minder bekend.

Het onderliggend wegennet bestaat overwegend uit tweestrooks stadswegen met verkeerslichten. Een uitzondering is de zogenaamde Hardbrücke, een 1,3 kilometer lang verhoogd viaduct over het rangeerterrein en de rivier de Limmat ten noordwesten van het centrum. Deze is ongelijkvloers en telt 1 tot 2 rijstroken per richting en bussen halteren er op de rijbaan. Tevens zijn er enkele tunnels onder kruispunten tussen de Hardbrücke en de A1L. Naast het Hauptbahnhof ligt een tunnel onder een kruispunt. Dwars door Zürich loopt een 200 tot 300 meter brede spoorcorridor met rangeerterreinen en opstelsporen. Deze worden door het wegennet ongelijkvloers gekruist. De spoorcorridor is wel een barrière vanwege het relatief geringe aantal kruisende wegen.

Geschiedenis

Midden jaren '50 werden de eerste plannen gemaakt voor een netwerk van Autobahnen in de regio Zürich. Een berucht plan was het Projekt Ypsilon, waarbij drie Autobahnen in het centrum van Zürich met elkaar zouden verknopen. Dit plan was naar Amerikaans model, maar in tegenstelling tot de Verenigde Staten hebben stadscentra in Europa minder werkgelegenheid, waardoor een dergelijk netwerk van autosnelwegen in het centrum niet noodzakelijk was en een ringstructuur beter het verkeer zou kunnen verwerken. In de jaren '60 zijn twee onderdelen van dit Projekt Y daadwerkelijk aangelegd, namelijk de huidige A3W als een 2x3 viaductsnelweg in het zuiden van Zürich en de A1H die ook 2x3 rijstroken telt en op maaiveld ligt in het westen van de stad. Beide snelwegen eindigen op een kilometer of twee van het centrum van Zürich. Van zowel de A3W en A1H is te zien dat deze oorspronkelijk doorgetrokken hadden moeten worden. Later is de A1L deels aangelegd als onderdeel van dit plan. Het Projekt Ypsilon is pas in 2024 officieel uit de plannen geschrapt.[1]

De eerste snelweg van Zürich opende in 1966 voor het verkeer, namelijk de A3 tussen Zürich en Richterswil. Dit wordt beschouwd als de eerste forensensnelweg van Zwitserland, omdat de zuidoever van de Zürichsee destijds al sterk gesuburbaniseerd was. In 1969 opende de Autobahn tussen Zürich en de luchthaven Kloten, thans onderdeel van de A1L, A1 en A51. In 1971 opende de A1 vanaf het westen tot even voor het centrum van Zürich. In de jaren '70 werd voornamelijk gebouwd aan de A1 tussen Zürich en Winterthur, die in 1974 werd opengesteld.

Vanaf drie richtingen eindigden de snelwegen op het onderliggend wegennet van Zürich. In de jaren '70 werd het Projekt Ypsilion definitief geschrapt, maar dat betekende niet dat er geen oplossingen voor de verkeerssituatie gezocht moesten worden. De regio Zürich werd slechter bereikbaar omdat al het doorgaande verkeer in het noorden van Zwitserland over de stadswegen van Zürich moest. Dit was onwenselijk voor zowel de inwoners van Zürich als het verkeer zelf. Daarom werd eind jaren '70 begonnen met de Nordumfahrung, de A1 tussen het Limmattaler Kreuz en de Verzweigung Zürich-Nord. Deze opende in 1985 voor het verkeer, met als centraal kunstwerk de Gubristtunnel. Hiermee kon oost-westverkeer door Noord-Zwitserland de stad vermijden.

Verkeer vanaf Basel en Bern richting de vele plaatsen in het oosten van Zwitserland, langs de Zürichsee en de Walensee alsmede naar Graubünden, moest nog dwars door de stad Zürich. De aanleg van de Westumfahrung liet decennia op zich wachten. In 1987 opende een kort stukje ten zuiden van het Limmattaler Kreuz, maar pas in 2009 werd de Westumfahrung opengesteld, zodat doorgaand verkeer voor deze verbinding niet meer door Zürich hoefde. Tevens opende in 2009 na decennia aan plannen de A4 tussen Zürich en Cham, waarmee Zürich eindelijk per snelweg met Luzern werd verbonden.

Toekomst

Het Brüttiseller Kreuz.

Typerend voor de Zwitserse verkeersplanning is dat het toekomstige gebruik van weginfrastructuur onderschat wordt. De Nordumfahrung werd al snel een knelpunt, met name de Gubristtunnel. De Nordumfahrung is de schakel tussen twee trajecten met 2x3 rijstroken, maar genoemde tunnel telt zelf maar 2x2 rijstroken. De Nordumfahrung wordt naar 2x3 rijstroken verbreed, inclusief een derde buis voor de Gubristtunnel.

Soms wordt er gesproken om een Ostumfahrung aan te leggen. De Zürichsee vormt hier een natuurlijk obstakel en de aanleg van een brug over het meer is erg onwaarschijnlijk. In Wallisellen is reeds een knooppunt voor de oostring aangelegd en is een tracé door het westen van Dübendorf vrijgehouden. De aanleg van deze verbinding lijkt desondanks ver weg.

Een ander knelpunt in de regio is de A1/A4 tussen Zürich en Winterthur, die een vaste plaats in de fileberichten heeft. Met name het Brüttiseller Kreuz is een knelpunt, aangezien dit in tegenstelling tot het Limmattaler Kreuz vrij krap ontworpen is. Een verbreding van de A1/A4 is niet waarschijnlijk. Daardoor wordt er gekeken of de A53 vanaf het Brüttiseller Kreuz westwaarts verlengd kan worden naar de Verzweigung Zürich-Nord. Dit zal vermoedelijk grotendeels ondergronds gebeuren.

Tevens wordt er gekeken of een grotere noordelijke bypass van Zürich mogelijk is. Deze zou dan de A50 rond Glattfelden gebruiken en bij Winterthur op de A1 aansluiten. Mogelijk eindigt de route in het westen op een bestaand knooppunt met de A1 bij Baden, of de Duitse A98. Bijkomend voordeel is dat doorgaand verkeer dan niet meer door Schaffhausen hoeft.

Een vermoedelijk toekomstig knelpunt is de in 2009 opengestelde A3 langs de west- en zuidkant van Zürich. Reeds 2 jaar na openstelling reden hier al 76.000 voertuigen per etmaal en is de capaciteit voor een deel reeds bereikt.

Verkeersintensiteiten

Bij Zürich worden de hoogste verkeersintensiteiten van Zwitserland gemeten. Het drukste punt lag in 2011 op de A1/A4 bij Wallisellen met 143.000 voertuigen per etmaal. De 2x2 Gubristtunnel telt 107.000 voertuigen per etmaal. Ten westen van Zürich rijden 121.000 voertuigen op de A1/A3. Twee jaar na openstelling reden er dagelijks al 60.000 tot 76.000 voertuigen over de A3/A4 rond de west- en zuidkant van Zürich. Tevens reden twee jaar na openstelling al 50.000 voertuigen over de A4 direct ten zuiden van Zürich. De A3, de oudste forenzensnelweg van Zwitserland, telde in 2011 60.000 voertuigen per etmaal.

Referenties