Zagreb (stad)
| |
|---|---|
| |
| Hoofdstad | Zagreb |
| Grootste stad | Zagreb |
| Oppervlakte | 641 km² |
| Inwonertal | 777.183 (2021) |
| Lengte snelwegennet | km |
| Eerste snelweg | 1972 |
| Afkorting | |
Zagreb (Duits: Agram) is de hoofdstad en grootste stad van Kroatië. Het is tevens een eigen županija (provincie) van Kroatië, namelijk Grad Zagreb. De stad telt een kleine 800.000 inwoners in de stad en ruim 1,1 miljoen inwoners in de agglomeratie. Hierdoor woont een kwart van de Kroatische bevolking in en rond Zagreb. Met een oppervlakte van 641 km2 heeft de stad een inwonersdichtheid van 1232 inwoners per km2.
Inleiding
Zagreb ligt in de streek Zagorje in het noordwesten van Kroatië op ongeveer 25 kilometer van de grens met Slovenië. De stad ligt aan de Sava, hoewel deze rivier niet door het oude centrum stroomt maar meer zuidelijk in de stad ligt.
Zagreb ligt op de grens van de Pannonische vlakte en het gebergte Medvednica. De scheidslijn tussen vlakte en bergachtig gebied loopt door het centrum. Het gebergte ligt aan de noordzijde van de stad, met de 1033 meter hoge Sljeme als hoogste punt. Deze beboste berg, waar in de winter skimogelijkheden zijn is al van verre vanuit het zuiden en oosten een punt van herkenning. Een aantal wijken is dus op heuvelachtig terrein gebouwd.
De stad kent 17 wijken en door de lange geschiedenis van de stad heeft het ook bebouwing uit verschillende perioden, variërend van Middeleeuwse en Habsburgse architectuur tot aan hoge flats van communistische architectuur. Op grotere afstand van de stad bevinden zich meer grotere industrieterreinen. Het centrum van de stad is gesplist in een benedenstad (Donji Grad) en een bovenstad (Gornji Grad), grootdels gebouwd in de Habsburgse stijl. De wijk Sesvete aan de oostkant is met ruim 70.000 inwoners en een oppervlakte van ruim 165 km2 de grootste.
Naast hoofdstad van Kroatië en de županija Grad Zagreb is Zagreb ook hoofdstad van de Zagrebačka Županija die deels om de županija Grad Zagreb heen ligt.
Op ongeveer 20 kilometer ten zuidoosten van de stad ligt de internationale luchthaven Franjo Tuđman, waar in maart 2017 een nieuwe en grotere terminal werd geopend. Zagreb is tevens een belangrijk wegen- en spoorwegknooppunt tussen de Balkanlanden en de rest van de Europese Unie. De stad heeft een uitgebreid tram- en busnetwerk maar kent geen metro’s.
Wegennet
Het wegennet aan de noordkant van de stad is door de aanwezigheid van het Medvednicagebergte minder goed ontwikkeld. In de vlakke delen van de stad en de županija is dat al stukken beter. Er zijn diverse bruggen over de rivier Sava. Het wegennet in en rond de stad is over het algemeen oost-west georiënteerd ook omdat zowel de Sava als de Medvednica ook zo lopen.
Autoceste
De Kroatische naam voor een autosnelweg is autocesta, meervoud autoceste. Rond Zagreb komen meerdere autoceste samen: De A1, A2, A3 en de A4. De A3 zelf, de zuidelijke bypass om Zagreb, is onderdeel van de oost-west snelweg in het noorden van Kroatië tussen Servië en Slovenië. Aan de zuidkant tenslotte loopt de A11 richting Sisak. Alle stukken snelweg bestaan uit 2x2 rijstroken. Het overgrote deel van de snelwegen ligt overigens niet in Grad Zagreb maar in de naburige provincie Zagrebačka Županija.
Er zijn plannen om de A3 uit te breiden of te verbreden.[1] Tevens zijn er plannen om een noordelijke randweg aan te leggen zodat de ring compleet wordt. Vanwege het gebergte zal die weg echter vele kilometers ten noorden van de stad moeten gaan lopen.
Hoofdwegennet
Naast Autoceste kennen de županija en de stad een aantal Državne ceste. Nieuw is de D31 die de stad aan de zuidoostkant verlaat en langs het vliegveld naar Velika Gorica loopt. De overige D-wegen in de buurt, (D1 D3, D29 en D41) zijn wat minder van belang, omdat er al een snelweg in de buurt in dezelfde richting loopt.
Stadswegennet
Voordat in 1981 de A3 werd geopend moest al het oost-west verkeer door de stad. De route liep veelal langs ruim opgezette wijken met flats, maar daardoor konden wegen ruim worden aangelegd.
De belangrijkste stadsweg loopt tussen de knooppunten Zagreb Zapad en Zagreb Istok. Deze vrij rechte weg heet achtereenvolgens de Ljubljanska Avenija, Zagrebačka Avenija en Slavonska Avenija. Deze route kenmerkt zich door het feit dat er gescheiden rijbanen zijn, en in elke richting 2, en vooral op de Zagrebačka Avenija soms 3 rijstroken. Het merendeel van de kruisingen is gelijkvloers met VRI’s geregeld met vrije rechtsaffers. Er zijn enkele ongelijkvloerse kruisingen.
Het kruispunt met de Avenija Marina Držića, één van de weinige belangrijke noord-zuid verbindingen, is uitgevoerd als een klaverturbine hoewel het in de stad tussen bebouwing in ligt.
Verkeersintensiteiten
De AADT voor de Slavonska Avenija bedroeg in 2007 65.000 motorvoertuigen op het drukste stuk tussen de Savska Cesta en de Ulica Hrvatske Bratske Zajednice[2].
Geschiedenis
In 1940 werden de eerste grotere toegangswegen aangelegd. De toegangswegen aan de westzijde, via de Podsusedbrug (Podsusedski most) naar Bregana werd in 1940 als betonweg aangelegd. De oostelijke uitvalsweg via Dugo Selo (thans D41) en de zuidwestelijke uitvalweg via Remintec en Lučko (thans de Jadranska Avenija geheten)[3].
In 1947 werd begonnen met de bouw van een tunnel die onder het Medvednicagebergte door zou moeten lopen. Van de geplande 6 kilometer was in 1952 slechts 100 meter gereed waarna de bouw is stilgelegd voor onbepaalde tijd.[4]
De brug bij Jankomir aan de westzijde is tussen 1950 en 1958 gebouwd. De doorgaande route door Zagreb is eind jaren 70 en begin jaren 80 van oost naar west verbreed naar 4 rijstroken.
Bruggen
Vanuit het centrum lopen enkele wegen via bruggen over de Sava naar de buitenwijken en de A3 Dit zijn van west naar oost (met wegnummer en jaartal van openstelling):
- Podsusedski Most, Ž3063 uit 1982.
- Jankomirski Most, Ž1035 uit 1958, leidt direct naar čvor Jankomir.
- Jadranski Most, Ž1030 uit 1981.
- Most slobode, Ž1032 uit 1959.
- Most mladosti, Ž1033 uit 1974.
- Domovinski Most, Ž1029, uit 2007.
Toekomst
Er zijn vergevorderde plannen om de Slavonska Avenija te ondertunnelen op plaatsen waar nu nog een gelijkvloerse kruising is met grote verkeersaders (de Savska Cesta en de Ulica Hrvatske Bratske Zajednice). Deze tunnel zou dan ongeveer 1.500 meter moeten bedragen[5].
Externe links
Zgceste.hr Site van de wegbeheerder