Zwarte zaterdag

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Zwarte Zaterdag)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Zwarte Zaterdag is een term die duidt op de drukste zaterdagen in de zomervakantie waarbij zeer lange files ontstaan in Europa.

Term

De term is ontstaan in Frankrijk, waar hij de Samedi Noir heet, en is ontstaan na het meest dodelijke verkeersongeval toen op 31 juli 1982 een bus bij Beaune op een aantal personenauto's inreed, waarna brand ontstond en 53 doden vielen, waaronder 46 kinderen. Na het ongeval werd het verboden om grote groepen kinderen op de drukste zaterdagen te vervoeren. Tegenwoordig wordt de term gebruik voor de drukste weekenden op de Franse autoroutes, namelijk de laatste zaterdag van juli en de eerste van augustus. In een breder perspectief worden ook wel alle drukke zaterdagen van juli en augustus ermee bedoeld, en ook de aanloop naar de drukte op vrijdagmiddag.

Tegenwoordig kan de term ook voor situaties buiten Frankrijk gebruikt worden, omdat zich in veel landen hetzelfde patroon van druk vakantieverkeer voordoet. In het hoogseizoen is het vaak niet mogelijk om een accommodatie anders te boeken dan van zaterdag tot zaterdag, waardoor de meeste mensen genoodzaakt zijn om op vrijdag en zaterdag naar hun vakantiebestemming te reizen. In juli zijn dat voornamelijk Nederlanders, Belgen en Duitsers, begin augustus vooral de Fransen zelf.

Zwarte zaterdag per land

Frankrijk

Op zwarte zaterdagen komt voornamelijk op de belangrijke noord-zuidroutes grootschalige filevorming voor, met name voor de grote tolstations, maar ook over langere stukken. De grootste knelpunten zijn de A6, A7 en A9 vanaf Paris via Lyon naar de grens met Spanje. Niet zelden is de gehele 400 kilometer van Lyon tot Perpignan min of meer langzaam rijdend verkeer. Ook op de A10 in het westen van Frankrijk wordt het dan druk, met name tussen Tours en Bordeaux, waar de snelweg slechts 2x2 rijstroken telt. Andere knelpunten zijn de A8 langs de Côte d'Azur, de A61 tussen Toulouse en Narbonne, de A63 voor de Spaanse grens, de A71 voor Clermont-Ferrand en het einde van de A75. Opvallend is dat in augustus Paris erg rustig is, omdat de meeste inwoners op vakantie zijn.

Italië

In Italië komt het ook tot grootschalige verkeersdrukte op de belangrijkste assen, met name in het noorden van Italië. Drukke snelwegen zijn dan de A1 door de Povlakte tussen Milano en Firenze, de A4 rond Milano, de A8 tussen de meren en Milano, de A10 langs de Ligurische kust en de A14 van Bologna tot Rimini. In Midden- en Zuid-Italië is er ook sprake van grotere drukte, maar duidelijk minder intens dan in het noorden.

Duitsland

De drukte in Duitsland is wat minder voorspelbaar dan in Frankrijk of Italië, mede doordat de grote verkeershinder in Duitsland vooral door de extreme hoeveelheid wegwerkzaamheden komt. In Duitsland wordt gedurende de zomer regelmatig op 500 tot 600 plekken aan de Autobahn gewerkt. In Duitsland is de "zwarte zaterdag" minder dan in Frankrijk op één of twee weekenden gericht, vrijwel alle weekenden van mei tot eind september kennen grootschalige congestie op vrijdagen en zaterdagen.

De grootste congestie in Duitsland is op vrijdag in bijna het hele land en op zaterdag hoofdzakelijk in het noorden en zuiden van Duitsland, met minder problemen in het westen en midden van het land. In Noord-Duitsland zijn met name de A1 en A7 berucht, anders dan in Zuid-Duitsland heeft het verkeer in Noord-Duitsland minder mogelijkheden om over alternatieve routes uit te wijken. In Zuid-Duitsland is de hinder het grootst op plekken met wegwerkzaamheden, dit is elk jaar op net een andere locatie. Over het algemeen zijn de A3 van Frankfurt naar Passau, de A5 rond Karlsruhe, de A6 tussen Heidelberg en Heilbronn en A8 tussen Karlsruhe en Ulm en tussen München en Salzburg het meest problematisch. De congestie op de A7 is erg variabel en afhankelijk van de impact van wegwerkzaamheden.

Op oost-westroutes in Duitsland is de drukte vooral op vrijdag door lange-afstandsforenzen die terugrijden naar Oost-Duitsland. Op zaterdagen zijn hier minder problemen. In de zomer ziet men in Nordrhein-Westfalen vaak grote congestie op vrijdagen maar veel minder op zaterdagen.

Spanje

Spanje kent het fenomeen "zwarte zaterdag" nauwelijks, waar het in Frankrijk en Italië vaak gigantisch vastloopt is er in Spanje vaak weinig aan de hand. De meeste problemen in Spanje zijn rond de heilige week, ook wel "Semana Santa" genoemd, dit is de week voor Pasen. Dan loopt het verkeer vaak vast door mensen uit Madrid en Barcelona die terugreizen naar hun geboortestreek. In de zomer is er in Spanje vooral drukte rond Barcelona en San Sebastián maar dit is veel minder dan in Frankrijk, Duitsland of Italië.

Zwitserland

In Zwitserland concentreert de drukte zich vooral voor de Gotthardtunnel, waar wachttijden van 4 uur of meer elke zomer voorkomen. De drukte begint reeds op vrijdag en gaat de hele zaterdagnacht door. Pas zaterdag 's avonds neemt de drukte af. Alternatieven zijn de San Bernardinotunnel, maar het beste is om de Gotthardtunnel op zaterdag zoveel mogelijk te mijden. Buiten de Gotthardtunnel is het ook druk op de A2 tussen Basel en Luzern. Op zeer drukke zaterdagen loopt het ook vast voor de San Bernardinotunnel, alhoewel de vertragingen hier minder groot zijn dan voor de Gotthardtunnel. De enige filevrije route door Zwitserland is de Simplonpass.

Oostenrijk

In Oostenrijk concentreren de files zich eveneens op de transitroutes door de Alpen die moeilijk te vermijden zijn. Met name de A10 tussen Salzburg en Villach is problematisch, alhoewel de problemen vanaf 2011 sterk zijn verminderd met de opstelling van de tweede tunnelbuis in de zowel de Tauern- als de Katschbergtunnel. De A13 is ook druk tussen Innsbruck en de Brennerpass, met name vanwege de tolpoorten. Ook in de regio Wien is het dan erg druk. De A9 via Graz is beduidend minder druk.

Kroatië

In Kroatië komt grootschalige verkeersdrukte voor op de A1 van Zagreb naar de Adriatische kust, met name voor de tunnels ten noorden van Split, evenals voor de grens met Servië.

Hongarije

In Hongarije is het op vrijdagmiddag bijzonder druk op de M7 tussen Budapest en het Balatonmeer en op zondagavond in de andere richting. Ook ontstaan vaak lange wachtrijen voor de Servische grens bij Röszke.

België

In België komt zomerdrukte voornamelijk voor op de E40 tussen Brussel en Oostende. Andere files zijn meer regulier van aard, zoals rond Brussel en Antwerpen.

Zwarte zaterdag vermijden

Vaak is men geneigd om de drukte proberen te vermijden door erg vroeg te vertrekken. Deze strategie loont vrijwel nooit doordat men vanuit de Benelux automatisch 5-6 uur achterstand heeft op de vakantiegangers uit Duitsland en Frankrijk zelf. Ook op vrijdag vertrekken is vaak weinig zinvol, de vrijdagmiddag is in Duitsland vaak nog drukker dan de zaterdag doordat spitsverkeer mixt met recreatieverkeer. Met name in Duitsland begint de vrijdagmiddagspits vroeger dan in Nederland, meestal staan er rond het middaguur al lange files bij de bekende knelpunten. In Frankrijk begint de vrijdagmiddagspits ook vroeg, met name de A7 tussen Lyon en Orange is een gekend knelpunt op de vrijdag.

's Nachts rijden kan op sommige routes zinvol zijn. Dit geldt echter niet voor de Gotthardtunnel, waar van vrijdag op zaterdag vaak de hele nacht een file staat. In Frankrijk loopt de A7 tussen Lyon en Orange vaak al rond 6 uur 's ochtends vol, dus reizigers die 's avonds uit Nederland vertrekken komen 's ochtends in de grote drukte terecht.

De drukte van de zwarte zaterdag is bijna niet te vermijden via alternatieve routes, omdat het vaak op alle routes grootschalig vastloopt in Duitsland en de Alpen. De enige routes die behoudens incidenten doorgaans filevrij zijn vereisen meer omrij-kilometers. In Zwitserland loopt de Gotthardtunnel snel vol en dat loopt over naar de San Bernardinotunnel. De voornaamste filevrije route door de Zwitserse Alpen is via de Simplonpass, die benaderd kan worden via de autotrein door de Lötschbergtunnel of westelijker via de Zwitserse A12 en A9 via Bern en Martigny. Juist doordat deze route relatief ver om is wordt hij niet gebruikt door de meeste reizigers. Echter op veel vrijdagen en zaterdagen is de vertraging om omrij-tijd via de Gotthard en San Bernardino vaak 2 uur of meer, waardoor de Simplonpass wel degelijk sneller is en bovendien een veel rustiger verkeersbeeld heeft, wat ook wat waard kan zijn op een lange reis. De Simplonpass geeft ook de mogelijkheid om bijvoorbeeld naar Toscane te reizen en tegelijk de regio Milaan te vermijden.

In Oostenrijk zijn eigenlijk geen alternatieven voor de grote congestie op de Alpencorridors. Via alle routes zal men eerst door het drukke Duitsland moeten waardoor alle mogelijke routes bepaalde nadelen hebben. Waar het nog mogelijk is om Zwitserland relatief filevrij te bereiken via bijvoorbeeld Luxemburg - Strasbourg, is dit voor Oostenrijk eigenlijk niet mogelijk.

De beste manier om drukte te vermijden is om doordeweeks te rijden, van zondag tot donderdag is de congestie aanzienlijk minder hevig dan vrijdag en zaterdag. Echter de Gotthardtunnel heeft in de zomer op elke dag te maken met wachtrijen. Deze zijn doordeweeks wel duidelijk korter dan in het weekend.

Referenties