Zwitserland

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Schweiz - Suisse - Svizzera
Hoofdstad Bern
Oppervlakte 41.284 km²
Inwonertal 9.007.000
Lengte wegennet 71.345 km
Lengte snelwegennet 1.652 km[1]
Eerste snelweg 1955
Benaming snelweg Autobahn/Autoroute
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode CH

Zwitserland, formeel de Zwitserse Confederatie, is een land aan de westkant van het midden van Europa. Het land telt 9 miljoen inwoners op een oppervlakte even groot als Nederland. De hoofdstad is Bern; de grootste stad is Zürich.

Inleiding

De Col du Grand Saint-Bernard.
De Grimselpass.

Naamgeving

Zwitserland heeft 5 officiële namen;

  • Duits: Schweizerische Eidgenossenschaft
  • Frans: Confédération suisse
  • Italiaans: Confederazione Svizzera
  • Reto-Romaans: Confederaziun svizra
  • Latijn: Confoederatio Helvetica

Het land hanteert het neutrale Latijnse CH als afkorting.

Geografie

Zwitserland is gelegen in de Alpen, in het overgangsgebied tussen Midden-, West- en Zuid-Europa. Het land is een binnenstaat (ligt niet aan zee) en grenst kloksgewijs aan Duitsland, Oostenrijk, Liechtenstein, Italië en Frankrijk. Zwitserland meet maximaal 330 kilometer van west naar oost en 220 kilometer van noord naar zuid. Het land heeft diverse landschappen, maar is bekend vanwege zijn ligging in de Alpen. De Alpen beslaan het zuiden en oosten van Zwitserland, naar het noorden toe overgaand in het lagere Mittelland, dat vlakke gebieden kent. Naar het noordwesten ligt de Jura, dat geologisch een ander type gebergte is. De Zwitserse Alpen worden gekenmerkt door hoge bergen met eeuwige sneeuw en gletsjers. De 4.634 meter hoge Monte Rosa is de hoogste berg van Zwitserland en ligt op de grens met Italië. De hoogste berg die geheel in Zwitserland is gelegen 4.545 meter hoge Dom. Andere bekende bergen zijn de Matterhorn (4.478 m), Jungfrau (4.158 m) en Piz Bernina (4.049 m), deze laatste is de oostelijkste 'vierduizender' van de Alpen.

De Alpen worden gekenmerkt door diepe valleien. Er zijn relatief weinig hooggelegen dalen, het bekendste voorbeeld is het Engadin dat op minimaal 1.800 meter hoogte ligt rond St. Moritz. De meeste dalen in de Alpen liggen lager dan 1.200 meter. Grote dalen liggen zowel oost-west (Wallis, Graubünden) als noord-zuid (Berner Oberland, Wallis, Ticino). De Alpen zijn relatief eenvoudig te doorkruisen, de belangrijkste doorgang is via de Gotthardpass/Gotthardtunnel.

In Zwitserland liggen enkele grote meren, waaronder de Bodensee, dat gelegen is in drie landen. Het Meer van Genève, ter plaatse beter bekend als het Lac Léman ligt op de grens met Frankrijk. Het Lago Maggiore en Lago di Lugano liggen deels in Italië. Andere grote meren binnen Zwitserland zijn de Brienzer en Thuner See, de Vierwaldstättersee, het Lac Neuchâtel, de Zürichsee en Walensee. Grote rivieren zijn de Rhein, Rhône en Aare. De Inn ontspringt ook in Zwitserland. Zwitserland watert af naar de Noordzee, Middellandse Zee, Adriatische Zee en Zwarte Zee.

Zwitserland heeft een gematigd klimaat, dat varieert naar gelang de hoogte. De warmste delen zijn de Rhônevallei in Wallis en het zuidelijke kanton Ticino, die een Mediterraan klimaat hebben. Hoewel neerslag het hele jaar voor komt is die het hoogst in de zomer. Overstromingen komen soms voor na langdurige regenval, met name aan de noordzijde van de Alpen, waar weersystemen zich opstuwen en uitregenen. Een bergrug kan soms een groot verschil maken tussen regenachtig en zonnig weer. In de winter valt in Zwitserland veel sneeuw, vooral in de hogere bergen. In het zuiden van Ticino valt slechts sporadisch sneeuw. Dit geldt eveneens de lager gelegen delen van het Mittelland waar het lang niet alle winters frequent sneeuwt.

Zwitserland is een confederatie van 20 kantons en 6 halfkantons. De kantons hebben in Zwitserland relatief veel macht en bevoegdheden en zijn meer vergelijkbaar met Duitse deelstaten dan Nederlandse provincies.

Economie

Zwitserland is één van de rijkste landen ter wereld, met een hoog inkomen en een stabiele economie. Het land wordt gedomineerd door de dienstensector, in de grote zakencentra als Zürich, Genève en Bern, maar ook het intensieve toerisme. Daarnaast heeft het land relatief veel industrie, de belangrijkste industriestad is Basel. Dankzij protectionisme komt kleinschalige landbouw meer voor dan in Nederland of Duitsland. De belangrijkste exportproducten zijn chemie (34%), machines en elektronica (21%) en precisie-instrumenten (waaronder horloges en uurwerken, 17%). De bancaire sector is groot in Zwitserland.

Zwitserland heeft consistent een lage werkloosheid en een flexibele arbeidsmarkt. Het inkomen is één van de hoogste in de wereld, met in 2018 gemiddeld 6.538 CHF per maand.[2] In Zwitserland wordt betaald met de frank (CHF).

Demografie

Zwitserland heeft een hoge gemiddelde bevolkingsdichtheid, maar de bergachtige zuidelijke helft is overwegend dunbevolkt, in de Alpen liggen geen grote steden. De bevolkingsdichtheid is hoog in het Mittelland, een strook vanaf Genève via Bern en Zürich naar St. Gallen. De regio Zürich is het meest bevolkt. Het zuiden van Ticino is ook dichtbevolkt.

In Zwitserland worden drie talen wijdverspreid gesproken; het Duits, Frans en Italiaans. Deze hebben vrij duidelijk afgebakende grenzen, met weinig overgangsgebied. Er is geen sprake van een taalstrijd in Zwitserland. In Graubünden wordt het Reto-Romaans gesproken als regionale taal. Het aantal sprekers ervan is echter veel kleiner dan de andere landstalen, maar de taal heeft een officiële status in Zwitserland, waardoor het land officieel viertalig is. Vanwege de geografie is met name de uitwisseling tussen het Duits en Italiaans gering.

Het land had 3,3 miljoen inwoners in 1900, wat steeg naar 4,7 miljoen in 1950, 6,3 miljoen in 1980 en 7,8 miljoen in 2010. In 2023 werd de grens van 9 miljoen inwoners overschreden.[3] Duitstalige Zwitsers vormen de meerderheid (64%), gevolgd door Franstalige Zwitsers (20%) en Italiaanstalige Zwitsers (7%). In Zwitserland is ruim één op de vijf inwoners een buitenlander, één van de hoogste aandelen in Europa. Naast immigranten uit buurlanden zijn er veel immigranten uit de westelijke Balkan.

Geschiedenis

De Zwitserse eenwording begon eind 13e eeuw, toen de kantons Schwyz, Uri en Unterwalden samengingen in een confederatie op 1 augustus 1291. Deze datum is nog altijd de Zwitserse nationale feestdag. In de eeuwen daarna voegden meer kantons zich bij de confederatie. Sinds 1815 heeft Zwitserland de huidige grenzen. In 1848 werd de federale grondwet opgesteld, sterk beïnvloed door de Amerikaanse grondwet. Referenda werden ingevoerd, met directe democratie vanaf 1891. Zwitserland bleef neutraal tijdens beide wereldoorlogen en werd niet bezet door de buurlanden. Nazi-Duitsland had gedetailleerde plannen om Zwitserland te bezetten, maar deze kwamen niet tot uitvoering. Zwitserland was het laatste westerse land waar vrouwen mochten stemmen, pas sinds 1990 in het laatste kanton Appenzell-Innerrhoden. Alhoewel Zwitserland er voor koos geen lid te worden van de Europese Unie, is veel wetgeving aangepast op EU-richtlijnen en wetgeving. In 2008 kwam Zwitserland bij het Schengengebied. Goederenvervoer moet nog wel door de douane. Systematische controles van personen is niet meer toegestaan.

Wegennet

Het snelwegennet van Zwitserland.

Inleiding

In Zwitserland ligt een totaal van 71.011 km wegen, waarvan 1.646 kilometer autosnelwegen (2019). De meeste wegen zijn in beheer van gemeentes en kantons. Vrijwel alle autosnelwegen zijn in beheer van de federale overheid, evenals enkele pasroutes die niet als autosnelweg zijn uitgebouwd. Wegen in beheer bij de federale overheid zijn tolplichtig. Hiervoor moet de weggebruiker een tolvignet kopen, waarmee hij een jaar lang gebruik mag maken van de federale wegen. Alle andere overheidswegen zijn tolvrij en worden voldaan uit de wegenbelasting die iedere autobezitter in Zwitserland aan zijn kanton moet betalen. Er zijn ten slotte enkele private wegen, waarvoor in sommige gevallen wel tol moet worden betaald. Een bekend voorbeeld daarvan is de tunnel onder de Grote Sint Bernardpas.

Nationalstrassen

Het netwerk van Nationalstrassen beslaat 2.255 kilometer, waarvan 1.887 kilometer de status van Autobahn of Autostrasse heeft. Hiervan heeft 1.544 kilometer minimaal 2x2 rijstroken, aangezien Autostrassen ook enkelbaans kunnen zijn. Daarnaast zijn een aantal Autobahnen in het beheer van de kantons, die in deze cijfers niet inbegrepen zijn. Van de Zwitserse autosnelwegen heeft 97 kilometer 2x3 rijstroken, deze zijn hoofdzakelijk gelegen bij Zürich, Basel en Bern, Zwitserland heeft geen langere trajecten met 2x3 rijstroken.

Autosnelwegen in Zwitserland


Bergpassen en tunnels

De A9 bij Montreux en het meer van Genève (Lac Léman).

In het Zwitserse wegennet vallen naast de autosnelwegen de passen op - en dan met name die passen die de verschillende delen van het land met elkaar verbinden. Gezien de centrale ligging van Zwitserland in West-Europa vormen deze passen vaak belangrijke noord-zuidverbindingen binnen Europa. Prominente noord-zuidverbindingen zijn de Sint Bernhardpas, de Simplonpas, de Gotthardpas en de San Bernardinopas. De Gotthardroute is vrijwel geheel als autosnelweg uitgebouwd; alleen de tunnel onder de pas zelf (met 16 kilometer een van de langste ter wereld) is een tweestrooksweg. Hierdoor is de Gotthardroute de drukstbereden noord-zuidroute van Zwitserland, met regelmatig files tot gevolg.

De San Bernardinopas is ook ondertunneld. Men bereikt de tunnel over een goed uitgebouwde (grotendeels vierstrooks)weg die verder aansluit op het snelwegennet. Hierdoor is de San Bernardinoroute met name op drukke dagen een goed alternatief voor de Gotthardroute. De andere genoemde prominente pasroutes, evenals de minder prominente pasroutes, hebben geen goede aansluiting op het snelwegennet. Zij zijn daardoor minder populair bij het internationale transitverkeer.

Verkeersdrukte

Op drukke dagen staan op de noord-zuidroutes van Zwitserland veel files. Vooral voor de tweestrooks Gotthardtunnel moeten weggebruikers vaak uren wachten. Vrachtverkeer is op dat soort drukke dagen aan extra restricties onderworpen. Om veiligheidsredenen mag het vrachtverkeer maar in één richting door de tunnel rijden, dus op het ene moment mag noord-zuid-vrachtverkeer door de tunnel en moet zuid-noord-vrachtverkeer wachten, op het andere moment is het omgekeerd. Wachtend vrachtverkeer wordt opgevangen op speciale parkeerplaatsen ruim voor de tunnel (Blockabfertigung). Ook bij de San Bernardinotunnel wordt op drukke dagen met dit systeem gewerkt.

Gezien de overbelasting van de transalpineroutes bestaat een sterke roep om deze routes te verbreden en verder uit te bouwen. Zo is bijvoorbeeld een verdubbeling van de Gotthardtunnel voorgesteld. Het ligt in Zwitserland (evenals in Oostenrijk) gevoelig om het wegennet uit te moeten breiden voor buitenlands transitverkeer - althans zo wordt dat gevoeld - ondanks dat er ook het nodige Zwitserse vrachtverkeer naar de andere kant van de Alpen gaat. In de jaren '90 hebben de tegenbewegingen uit de Alpenregio's en de milieubeweging het volk in een referendum weten te winnen voor het zogenaamde Alpen-Initiative, een initiatiefwet die erop neerkomt dat de transalpine-autosnelwegen niet verder worden uitgebouwd en hoge belastingen worden geheven op het transalpiene-vrachtverkeer. Met de opbrengsten daarvan zijn treintunnels aangelegd. Nu al kunnen vrachtwagens de hoge wegenbelasting voorkomen door in plaatsen als Freiburg im Breisgau en Milano hun vrachtwagen op de trein te laden om op die manier door de Alpen heen te worden vervoerd.

Geschiedenis

Het Zwitserse wegennet werd in 1912 voor het eerst genummerd, door de Société suisse pour le numérotage des routes (SSNR). Enkele hedendaagse wegnummers zoals A1 en A2 zijn op deze wegnummering uit 1912 gebaseerd.[4][5] Begin 20e eeuw ontstond er in Graubünden grote weerstand tegen de auto, zelfs zodanig dat het kanton het rijden van auto's op 17 augustus 1900 verbood. Dientengevolge is er in 1912 ook geen wegnummering in Graubünden ingevoerd. In 1925 werd het verbod op autorijden in Graubünden opgeheven.

Begin 20e eeuw waren er maar twee wegen over de Alpen in Zwitserland, de Gotthardpass en de Simplonpass. De meeste andere bergpassen zijn pas vanaf de jaren '20 van de 20e eeuw aangelegd en tot de jaren '60 waren diverse Alpenpassen nog onverhard. De eerste Autobahn van Zwitserland was een stuk van de A2 tussen Luzern en Horw dat in 1955 werd opengesteld. Dit deel was slechts 4 kilometer lang en indertijd was de term 'Autobahn' nog geen gemeengoed in Zwitserland. In 1962 opende een stuk van de A1 bij Bern. Vanaf midden jaren '60 werde langzaamaan meerdere stukken autosnelweg in gebruik genomen.

In het dichtbevolkte Mittelland zijn de wegen betrekkelijk weinig aangepast sinds ze geasfalteerd werden. Her en der zijn rondwegen aangelegd, maar de wegen lopen veelal van dorp naar dorp door het centrum. De autosnelwegen waren de enige routes die grootschalig op een nieuw tracé zijn aangelegd. Het Zwitserse snelwegennet is grotendeels in de jaren '70 en '80 aangelegd. In 1967 opende de San Bernardinotunnel. Deze was bij openstelling de langste tunnel ter wereld. In 1980 opende de Gotthardtunnel, die daarna 20 jaar lang de langste wegtunnel ter wereld was.

Gedurende de jaren '80 werden de meeste ontbrekende schakels van het snelwegennet opengesteld. In 1985 opende de noordelijke rondweg van Zürich, inclusief de Gubristtunnel. In 1986 kwam de A2 van Basel tot Chiasso gereed toen het laatste deel in Ticino opende. In 1996 opende het ontbrekende deel van de A3 tussen Basel en Zürich, in 2001 opende het laatste deel van de A1 tussen Lausanne en Bern en in 2009 opende de westelijke rondweg van Zürich. In 2017 opende het laatste deel van de A16 in de Jura. Het Zwitserse snelwegennet wordt grotendeels gezien als voltooid, afgezien van de A9 zijn geen plannen meer voor nieuwe lange-afstandssnelwegen, alhoewel er nog upgrades, tracéverleggingen en bypasses voorzien zijn, vaak grotendeels ondertunneld.

Tol

In Zwitserland moet voor het gebruik van het Nationalstrassennetz sinds 1985 tol betaald worden. Onder het Nationalstrassennetz vallen de Autobahnen en Autostrassen. Voor personenauto's tot 3,5 ton is een Autobahnvignet verplicht. Dit kost 40 CHF.[6] Vrachtwagens moeten op alle wegen tol betalen via de Schwerverkehrsabgabe (LSVA).[7] Dit is de duurste vrachtwagentol ter wereld. Het doel van de vrachtwagentol is niet om verkeersinfrastructuur te financieren, maar om goederenvervoer van de weg af te prijzen.

In tegenstelling tot Oostenrijk wordt geen aparte tol geheven op delen van het snelwegennet. De overige tolwegen liggen buiten het hoofdwegennet. De bekendste hiervan is de Tunnel du Grand Saint-Bernard van Martigny naar Aosta. Deze toltunnel kan in de zomer worden gemeden door via de Col du Grand Saint-Bernard te rijden.

Er is voorgesteld om een congestieheffing in te voeren op zowel de weg als in het openbaar vervoer.[8] Dit wordt 'Mobility Pricing' genoemd. Het doel is om het verkeer uit de spitsperiode te weren. Het wordt niet voorzien als methode om infrastructuur van te financieren, de heffing is sturend.

Maximaal toelaatbare gewichten

Zwitserland is één van de laatste landen waar het maximaal toelaatbare gewicht van vrachtwagens verhoogd is naar wat elders in Europa gebruikelijk was. In 2001 is het maximumgewicht verhoogd van 28 naar 34 ton en in 2005 van 34 naar 40 ton.[9][10] Het effect op het wegdek is nihil omdat de aslast zelfs iets is gedaald van 12,0 naar 11,5 ton, maar op kunstwerken kan het tot verminderde levensduur leiden, met name op bruggen van voor 1970.[11]

Wegbeheer

De nationale wegbeheerder in Zwitserland heet in het Duits ASTRA (Bundesamt für Strassen), in het Frans OFROU (Office fédéral des routes) en in het Italiaans USTRA (Ufficio federale delle strade).[12] Daarnaast zijn de kantons en gemeenten ook wegbeheerder. Deze regionale en lokale wegbeheerders heten vaak het Tiefbauamt. De Raststätten (restaurants) langs de autosnelweg zijn in eigendom van de kantons.

Statistieken

In 2021 beheerde ASTRA 2.255 kilometer Nationalsstrassen, 282 aansluitingen, 52 knooppunten, 6 controlecentra voor vrachtverkeer, 122 verzorgingsplaatsen, 320 verkeerstelpunten, 4400 bruggen en viaducten, 280 tunnels en 41 ecoducten.[13]

Bergpassen

Zwitserland is bekend om haar bergpassen. Diverse bergpassen zijn meer dan 2.000 meter hoog. De belangrijkste bergpassen hebben ook een wegtunnel onder zich door lopen. De meeste zijn vooral van belang voor het toerisme en maar weinig hoge bergpassen worden in de winter opengehouden. Met name de Simplonpass en de Gotthardpass zijn goed uitgebouwd.

Bergpassen in Zwitserland

ÄcherlipassAlbulapassBerninapassBrünigpassCol de la CroixFlüelapassCol de la ForclazFurkapassGlaubenbergpassGlaubenbielenpassGotthardpassGrimselpassCol du Grand Saint-BernardGurnigelpassIbergereggJaunpassJulierpassKlausenpassLenzerheidepassForcola di LivignoLukmanierpassMalojapassPasso del Monte CeneriPas de MorginsCol des MossesNufenenpassOberalppassOfenpassCol du PillonPragelpassSaanenmöserSan BernardinopassCol du SanetschSatteleggSchallenbergpassSchwarzenbühlpassSimplonpassSplügenpassSustenpassUmbrailpassWolfgangpass


Knooppunten

Knooppunten in Zwitserland

AltdorfAugstBellinzona-NordBern-WankdorfBern-WeyermannshausBirrfeldBlegiBözingenfeldBrig-GlisBrüggmoosBrüttisellenEcublensEssert-PittetGrand-St-BernardHagnauHärkingenHinwilLattigenLa VeyreLe VengeronLimmattalLopperLugano-NordLuterbachMeggenhusMendrisioMutzentäliNeuchâtel-VauseyonPerlyReichenburgRheinfeldenRotseeRütihofSarganserlandSchönbühlVillars-Ste-CroixWieseWiggertalWinterthur-NordWinterthur-OstYverdonZürich-NordZürich-OstZürich-SüdZürich-West


Wegclassificatie

Er zijn in Zwitserland diverse typen wegen. De aanduiding van één weg kan verschillen en de begrippen overlappen elkaar.

Nationalstrasse

De hoogste klasse is de Nationalstrasse. Niet alle snelwegen zijn Nationalstrassen en niet alle Nationalstrassen zijn snelwegen. De Nationalstrassen omvatten doorgaans Autobahnen en Autostrassen, welke overlappen. Zo is de Nationalstrasse 2 de A2 van Basel naar Chiasso. Doordat de Gotthardtunnel geen snelwegstatus heeft heet de weg aldaar Autostrasse 2. Zo geldt dat ook voor bijna alle andere Autobahnen. De niet-kantonale Autobahnen vallen altijd samen met een Nationalstrasse.

Classificatie

Er zijn drie typen Nationalstrassen;

  • 1e klasse. Enkel motorvoertuigen, doorgaans ongelijkvloers, gescheiden rijbanen. Deze zijn in de regel uitgevoerd als Autobahn.
  • 2e klasse. Enkel motorvoertuigen, doorgaans ongelijkvloers, niet altijd gescheiden rijbanen. Meestal Autostrasse.
  • 3e klasse. Open voor al het verkeer, vaak gelijkvloerse kruisingen. Hauptstrassen.

Autostrasse

De Autostrassen in Zwitserland zijn doorgaans ongelijkvloers, maar kennen geen rijbaanscheiding en tellen vaak slechts één rijstrook per richting. De maximumsnelheid is 100 km/uur. Bekende Autostrassen zijn de A13 rondom de San Bernardinotunnel en de A2 in de Gotthardtunnel. De bewegwijzering is gelijk aan snelwegen met groene borden.

Hauptstrasse

Zie ook Hauptstrasse.

Hauptstrassen zijn hoofdwegen in het beheer van de kantons. De bewegwijzering is hier met blauwe borden. De Hauptstrassen zijn genummerd, maar alleen de belangrijkste nummers worden ook daadwerkelijk aangegeven.

Hauptstrassen in Zwitserland


Nebenstrasse

Nebenstrassen zijn de onderste categorie wegen, waarvan de enige vereiste is dat ze verhard zijn. Deze wegen worden niet of met witte wegwijzers bewegwijzerd. Een groot aantal Nebenstrassen zijn voor gemotoriseerd verkeer verboden omdat er in Zwitserland vrij veel autovrije dorpen en plattelandsgebieden bestaan. Alleen verkeer met een ontheffing mag er dan rijden. Sommige Nebenstrassen zijn te smal voor twee auto's om te passeren, men moet dan uitwijken.

Feldstrassen en Waldstrassen

Deze wegen zijn in de regel onverhard en alleen bedoeld voor landbouw- of bosbouwverkeer. Er mogen dan ook vrachtwagens of andere grote voertuigen komen die voor landbouw of bosbouwdoelen er moeten zijn, maar ze hebben geen verkeersfunctie.

Europese wegen

Europese wegen in Zwitserland

E23E25E27E35E41E43E54E60E62


Wegnummering

De genummerde wegen in Zwitserland kunnen worden onderverdeeld in de A-wegen (autosnelwegen en hoofdwegen in beheer van de federale overheid) en de H-wegen. Voor A-wegen wordt gewerkt met een zeshoekig schildje, vergelijkbaar met het Duitse Autobahnschildje, maar dan met een bordeauxrode achtergrond. Voor H-wegen wordt gewerkt met een staand rechthoekig schildje met een blauwe achtergrond. In beide gevallen staat alleen het nummer in het schildje vermeld, geen prefix.

De wegnummering van beide systemen volgt een vergelijkbaar patroon. A-wegen en H-wegen volgen vergelijkbare routes en lopen vaak zelfs direct parallel aan elkaar. De routes met de lage nummers zijn de belangrijkere routes die door heel Zwitserland lopen. De A1 en H1 lopen van Genève naar St. Gallen, de A2 en H2 lopen van Basel naar Chiasso, en de A3 en H3 lopen van Basel naar het zuidoosten. Naarmate wegnummers hoger worden, hebben zij minder nationaal belang. In die gevallen is doorgaans geen sprake meer van parallel lopende autosnelwegen en niet-autosnelwegen. Er is simpelweg te weinig belang om een autosnelweg aan te leggen. Alleen in de dichtbevolkte omgeving van Zürich bevinden zich enkele snelwegen met hogere nummers.

De A1 kent tenslotte enkele korte aftakkingen (Zubringers), waar achter het nummer A1 een toevoeging wordt gezet, bijvoorbeeld de A1a (bij Genève) en de A1L (bij Zürich).

Bewegwijzering

Zie ook Bewegwijzering in Zwitserland.

Bewegwijzering in Zwitserland is uitgevoerd in blauw, groen of wit. Een groene achtergrondkleur wordt gebruikt voor de wegen in federaal beheer, waarvoor dus ook een wegenvignet nodig is. Een blauwe achtergrondkleur wordt gebruikt voor alle andere wegen, en overigens ook voor verwijzingen vanaf autosnelwegen naar verzorgingsplaatsen. Op gemeentelijke wegen worden witte borden gebruikt met zwarte letters. Ook verwijzingen naar stadsdelen en objecten verschijnen in die kleurstelling. Het gebruikte lettertype is Frutiger.

In het viertalige Zwitserland wordt de bewegwijzering uitgevoerd in de ter plaatse gebruikte taal. In Raetoromaanstalige gebieden wordt standaard in het Duits bewegwijzerd. Als het om verwijzingen naar plaatsnamen gaat, wordt het endoniem gebruikt; in zoverre dus een afwijking van de regel dat in de lokale taal wordt bewegwijzerd.

Op autosnelwegen worden de afritten genummerd. Dit gebeurt met opvolgende nummers; knooppunten zijn in de nummering geïntegreerd. Wegnummers worden maar in beperkte mate vermeld. In de richtinggevende bewegwijzering op de autosnelwegen komen ze alleen terug op knooppunten. Daarnaast worden de wegnummers herhaald op afstandenborden. E-wegen worden hetzelfde behandeld. Op het onderliggend wegennet worden de wegnummers onder H20 vrijwel overal aangegeven; hogere wegnummers echter maar in beperkte mate.

Maximumsnelheid

wegtype Vmax

De maximumsnelheid in Zwitserland is 50 km/h binnen de bebouwde kom en 80 km/h daarbuiten. Op Autostrassen geldt 100 km/h en 120 km/h op Autobahnen. De huidige maximumsnelheid van 120 km/h is in gebruik sinds 1 januari 1984. Daarvoor golden andere maximumsnelheden. Voor 1966 gold er geen maximumsnelheid op Autobahnen in Zwitserland. In dat jaar is een Richtgeschwindigkeit ingevoerd, die op 17 november 1973 werd omgezet in een maximumsnelheid van 100 km/h vanwege de oliecrisis. Deze maximumsnelheid was niet handhaafbaar en is per 14 maart 1974 naar 130 km/h verhoogd. Deze maximumsnelheid heeft 10 jaar bestaan en werd toen verlaagd naar 120 km/h. In Zwitserland gold lange tijd een maximumsnelheid van 60 km/h binnen de bebouwde kom, namelijk tussen 1959 en 1984. Deze maximumsnelheid was in Oost-Europa, Frankrijk en België lange tijd gangbaar.

Invoering Binnen de kom Buiten de kom Autostrassen Autobahnen
1904 10 km/h 30 km/h
-
1914 18 km/h 40 km/h
1932 opheffen limieten
1 juni 1959 60 km/h ongelimiteerd
(Richtgeschwindigkeit) vanaf zomer 1966
1 januari 1973 100 km/h ongelimiteerd (Richtgeschwindigkeit)
17 november 1973 100 km/h
14 maart 1974 130 km/h
1 januari 1977 100 km/h
1 januari 1984 50 km/h 80 km/h 80 km/h

de facto
100 km/h

120 km/h
20 december 1989 de jure
100 km/h

Modal split

Reizigersvervoer

De modal split in Zwitserland in 2019 (reizigerskilometers).[14][15]

Tussen 2011 en 2019 nam het aandeel wegverkeer met 0,4% toe en nam het aandeel trein met 0,5% af. Afgerond was er een kleine modal shift van trein naar auto.

Modaliteit aandeel
Auto 79,6%
Trein 16,7%
Lokaal OV 3,6%

Vrachtvervoer

De modal split tonkilometers in 2010 en 2021.[16] In 2021 werd 27,8 miljard tonkilometer afgelegd in Zwitserland. Binnenlands goederenvervoer gaat grotendeels over de weg, maar doorgaand goederenverkeer zonder een bestemming of herkomst in Zwitserland gaat voor 74% per trein.

Modaliteit aandeel 2010 aandeel 2021
Vrachtwagen 59,8% 63,0%
Spoor 40,2% 37,0%

Verkeersveiligheid

jaar verkeersdoden
2010 327
2011 320
2012 339
2013 269
2014 243
2015 253
2016 216
2017 230
2018 233
2019 187
2020 227
2021 200
2022 241
2023 236

In 2014 vielen in Zwitserland 243 verkeersdoden, een daling van 10 procent ten opzichte van 2013 en 24 procent ten opzichte van het gemiddelde over 2009-2013. In 2015 vielen 31 verkeersdoden per 1 miljoen inwoners, één van de laagste in Europa.[17] Van de 243 verkeersdoden in 2014 vielen er 26 op Autobahnen en Autostrassen.[18][19] Het aantal verkeersdoden is na 2015 niet veel verder meer gedaald.[20][21][22][23]

Zie ook

Externe links

Referenties

Wegen van Europa

AlbaniëAndorraArmeniëAzerbeidzjanBelarusBelgiëBosnië-HerzegovinaBulgarijeCyprusDenemarkenDuitslandEstlandFinlandFrankrijkGeorgiëGriekenlandHongarijeIerlandIJslandItaliëKazachstanKosovoKroatiëLetlandLiechtensteinLitouwenLuxemburgNoord-MacedoniëMaltaMoldaviëMonacoMontenegroNederlandNoorwegenOekraïneOostenrijkPolenPortugalRoemeniëRuslandSan MarinoServiëSloveniëSlowakijeSpanjeTsjechiëTurkijeVaticaanstadVerenigd KoninkrijkZwedenZwitserland

in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden