Tunnelcategorie: verschil tussen versies

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(13 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
Een '''tunnelcategorie''' is een Europese categorisering voor [[tunnel|tunnels]] met betrekking op het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het vervoer van gevaarlijke stoffen is niet zomaar in alle tunnels toegestaan. Er wordt gewerkt met de categorie A tot en met E, waarbij bij categorie A geen restricties zijn en bij E bijna alle gevaarlijke stoffen verboden zijn. Het vrachtverkeer met gevaarlijke stoffen moet dan via alternatieve routes uitwijken. Sinds 1 januari 2010 zijn alle tunnels in Nederland gecategoriseerd. De lettercoderingen vervangen het voormalige Nederlandse systeem van categorieën I en II.
+
Een '''tunnelcategorie''' is een Europese categorisering voor [[tunnel|tunnels]] met betrekking op het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het vervoer van gevaarlijke stoffen is niet zomaar in alle tunnels toegestaan. Er wordt gewerkt met de categorie A tot en met E, waarbij bij categorie A geen restricties zijn en bij E bijna alle gevaarlijke stoffen verboden zijn. Het vrachtverkeer met gevaarlijke stoffen moet dan via alternatieve routes uitwijken. Sinds 2010 zijn alle tunnels in Nederland en België conform de huidige systematiek gecategoriseerd. In Nederland hebben de lettercoderingen het voormalige Nederlandse systeem van categorieën I en II vervangen.
  
 
==Achtergrond categorisering tunnels==
 
==Achtergrond categorisering tunnels==
 
De categorisering van tunnels komt voort uit het Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg ([[ADR]]). Meer specifiek is dit uitgewerkt in onderdeel 1.9.5 van het ADR.<ref>[http://www.unece.org/fileadmin/DAM/trans/publications/ADR_2019_vol1_1818953_E.pdf Tekst ADR 2019]</ref> Hieruit blijkt dat tunnels restricties kunnen krijgen vanwege de risico's op explosies, het vrijkomen van giftige gassen of vloeistoffen of brand.
 
De categorisering van tunnels komt voort uit het Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg ([[ADR]]). Meer specifiek is dit uitgewerkt in onderdeel 1.9.5 van het ADR.<ref>[http://www.unece.org/fileadmin/DAM/trans/publications/ADR_2019_vol1_1818953_E.pdf Tekst ADR 2019]</ref> Hieruit blijkt dat tunnels restricties kunnen krijgen vanwege de risico's op explosies, het vrijkomen van giftige gassen of vloeistoffen of brand.
  
−
Het ADR onderscheidt vijf categorieën (A tot en met E) waarbij alleen aan categorie A geen restricties zijn gesteld. Bij categorie B zijn restricties gesteld aan het vervoer van bepaalde (chemische) stoffen, bij elke volgende categorie worden de restricties verder uitgebreid. Zo mag een stof die niet door een categorie B tunnel vervoerd mag worden ook niet door een categorie C, D en E tunnel worden vervoerd. wordt vervoerd. De tunnelregeling is niet van toepassing als volgens een vrijstellingsregeling van ADR hoofdstuk 1.1.3 wordt vervoerd.
+
Het ADR onderscheidt vijf categorieën (A tot en met E) waarbij alleen aan categorie A geen restricties zijn gesteld. Bij categorie B zijn restricties gesteld aan het vervoer van bepaalde (chemische) stoffen, bij elke volgende categorie worden de restricties verder uitgebreid. Zo mag een stof die niet door een categorie B tunnel vervoerd mag worden ook niet door een categorie C, D en E tunnel worden vervoerd. De tunnelregeling is niet van toepassing als volgens een vrijstellingsregeling van ADR hoofdstuk 1.1.3 wordt vervoerd.
 +
 
 +
{| class="wikitable"
 +
! Categorie !! Toelichting
 +
|-
 +
| Categorie A || Geen enkele beperking van het vervoer van gevaarlijke goederen
 +
|-
 +
| Categorie B || Beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een grote ontploffing kunnen veroorzaken
 +
|-
 +
| Categorie C || Beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een zeer grote ontploffing of het vrijkomen van een belangrijke hoeveelheid giftige stoffen kunnen veroorzaken
 +
|-
 +
| Categorie D || Beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een zeer grote ontploffing, het vrijkomen van een belangrijke hoeveelheid giftige stoffen of een grote brand kunnen veroorzaken
 +
|-
 +
| Categorie E|| Beperking van het vervoer van alle gevaarlijke goederen behalve de UN-nummers 2919, 3291, 3331, 3359 en 3373
 +
|}
 +
 
  
 
Het tunnelregime is van toepassing binnen alle ruim 50 Europese landen die bij UNECE zijn aangesloten en het ADR hebben geratificeerd.<ref>[https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XI-B-14&chapter=11&clang=_en Landenlijst ADR]</ref> Op 1 januari 2010 is het nieuwe tunnelregime binnen Nederland van kracht geworden. Hiermee is de oude categorie I en II indeling komen te vervallen.
 
Het tunnelregime is van toepassing binnen alle ruim 50 Europese landen die bij UNECE zijn aangesloten en het ADR hebben geratificeerd.<ref>[https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XI-B-14&chapter=11&clang=_en Landenlijst ADR]</ref> Op 1 januari 2010 is het nieuwe tunnelregime binnen Nederland van kracht geworden. Hiermee is de oude categorie I en II indeling komen te vervallen.
Regel 11: Regel 26:
 
De categorisering geldt in Nederland in beginsel alleen voor tunnels die vallen onder de [[Tunnelwet]]. Voor onderdoorgangen die, bijvoorbeeld vanwege hun beperkte lengte, niet onder de Tunnelwet vallen, zijn er in principe geen restricties voor het vervoer van gevaarlijke stoffen.  
 
De categorisering geldt in Nederland in beginsel alleen voor tunnels die vallen onder de [[Tunnelwet]]. Voor onderdoorgangen die, bijvoorbeeld vanwege hun beperkte lengte, niet onder de Tunnelwet vallen, zijn er in principe geen restricties voor het vervoer van gevaarlijke stoffen.  
  
−
Welke categorie een tunnel krijgt wordt bepaald door de Minister van Infrastructuur en Waterstaat. De keuze van de tunnelcategorie is primair ingegeven door het belang van bescherming van de tunnel. Bij tunnels onder een waterweg, welke in Nederland meest gebouwd zijn via de [[afzinkmethode]], wordt standaard gekozen voor categorie C, omdat een grote of zeer grote explosie (en daarna het vollopen van de tunnel met water) zou kunnen leiden tot het volledig verloren gaan van de tunnel met grote maatschappelijke en financiële schade als gevolg.  In het geval twee tunnels dicht bij elkaar liggen, kan er, vanwege het nabije alternatief voor vervoerders van bepaalde gevaarlijke stoffen, soms voor worden gekozen om één van beide categorie D te geven. Een voorbeeld hiervan is de Velsertunnel (D) die nabij de Wijkertunnel (C) ligt.  Bij landtunnels (overkapte wegen) is in de regel geen reden om beperkingen te stellen aan het vervoer van gevaarlijke stoffen, omdat de schade bij een explosie of brand wel kan worden gerepareerd. Deze tunnels kunnen daarom bijvoorbeeld met categorie A geclassificeerd worden. In Nederland zijn momenteel geen tunnels in de categorie B aangewezen.
+
Welke categorie een tunnel krijgt wordt bepaald door de Minister van Infrastructuur en Waterstaat. De keuze van de tunnelcategorie is primair ingegeven door het belang van bescherming van de tunnel. Bij tunnels onder een waterweg, welke in Nederland meest gebouwd zijn via de [[afzinkmethode]], wordt standaard gekozen voor categorie C, omdat een grote of zeer grote explosie (en daarna het vollopen van de tunnel met water) zou kunnen leiden tot het volledig verloren gaan van de tunnel met grote maatschappelijke en financiële schade als gevolg.  In het geval in de nabijheid van een tunnel een alternatieve (doorgaande) verbinding is (zoals een andere tunnel of een brug) kan er, vanwege het nabije alternatief voor vervoerders van bepaalde gevaarlijke stoffen, soms voor worden gekozen om een tunnel de categorie D te geven. Voorbeelden hiervan zijn de [[Velsertunnel]] (D) die nabij de [[Wijkertunnel]] (C) is gelegen en de [[Botlektunnel]] (D) die nabij de [[Botlekbrug]] ligt.  Bij landtunnels (overkapte wegen) is in de regel geen reden om beperkingen te stellen aan het vervoer van gevaarlijke stoffen, omdat de schade bij een explosie of brand wel kan worden gerepareerd. Deze tunnels kunnen daarom bijvoorbeeld met categorie A geclassificeerd worden. In Nederland zijn momenteel geen tunnels in de categorie B aangewezen.
  
 
De Nederlandse categorisering komt in hoofdlijnen op het volgende neer:
 
De Nederlandse categorisering komt in hoofdlijnen op het volgende neer:
  
 +
{| class="wikitable"
 +
! Categorie !! Toelichting
 +
|-
 +
| Categorie A || Landtunnels in doorgaande routes
 +
|-
 +
| Categorie B || Wordt feitelijk niet toegekend
 +
|-
 +
| Categorie C || Standaardcategorisering voor onder water gelegen tunnels
 +
|-
 +
| Categorie D || Tunnels met in de nabijheid alternatieve routes voor doorgaand verkeer van gevaarlijke stoffen
 +
|-
 +
| Categorie E|| Tunnels met hele specifieke risico's (zoals de [[Arenatunnel]] die onder een voetbalstadion ligt met potentieel duizenden slachtoffers)
 +
|}
  
−
 
+
==Bepaling tunnelcategorie in België==
−
 
+
In België is het de verantwoordelijkheid van de wegbeheerder van de tunnel om de tunnel in te delen in een specifieke categorie. In verband met aanpassingen in het ADR waarbij de categorie-indeling A tot en met E is bepaald is in het Belgisch Staatsblad van 11 februari 2009 wegbeheerders opgelegd een nieuwe categorie-indeling te maken. Op 11 oktober 2009 zijn een koninklijk besluit<ref>[https://www.wegcode.be/pdf/wijzigingen/KB011275/121009.pdf Koninklijk Besluit 11 oktober 2009]</ref> en een ministerieel besluit<ref>[https://www.wegcode.be/pdf/wijzigingen/MB111076/121009.pdf Ministerieel Besluit 11 oktober 2009]</ref> gepubliceerd waarin onder meer is bepaald welke borden bij tunnels moeten worden geplaatst terzake van de nieuwe categorie-indeling. Tenslotte hebben de Belgische Staatssecretaris voor Mobiliteit, de Minister van Binnenlandse Zaken en de Minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen op 11 januari 2010 een omzetbrief naar de verschillende wegbeheerders gestuurd over de door hen te geven classificaties en daarbij verder te verzorgen maatregelen.<ref>[https://www.wegcode.be/wetteksten/secties/omzendbrieven/mo-110110/1150-omzendbrief Omzendbrief januari 2010]</ref>
−
- Categorie A: landtunnels in doorgaande routes
 
−
- Categorie B: wordt feitelijk niet toegekend
 
−
- Categorie C: onder water gelegen tunnels  
 
−
- Categorie D: tunnels met in de nabijheid alternatieve routes voor doorgaand verkeer van gevaarlijke stoffen
 
−
- Categorie E: tunnels met hele specifieke risico's (zoals de [[Arenatunnel]] die onder een voetbalstadion ligt met potentieel duizenden slachtoffers)
 
  
 
==Lijst van categorisering Nederlandse tunnels==
 
==Lijst van categorisering Nederlandse tunnels==
Regel 100: Regel 123:
 
|-
 
|-
 
| [[Stadsbaantunnel]] || Stadsbaan in Utrecht || E
 
| [[Stadsbaantunnel]] || Stadsbaan in Utrecht || E
 +
|}
 +
 +
==Lijst van categorisering Belgische tunnels==
 +
 +
{| class="wikitable"
 +
! Tunnel !! Locatie !! Categorie<ref>[https://www.cepa.be/wp-content/uploads/017.pdfTunneloverzicht |  CEPA]</ref>
 +
|-
 +
| [[Bevrijdingstunnel]] || [[A12 (België)|A12]] bij Antwerpen (Wilrijk) || A
 +
|-
 +
| [[Craeybeckxtunnel]] || [[E19 (België) |E19]] bij Antwerpen || A
 +
|-
 +
| [[Jan de Vostunnel]] || [[A12 (België)|A12]] bij Antwerpen (Kiel) || A
 +
|-
 +
| [[Liefkenshoektunnel]] || [[R2 (België)|R2]] bij Antwerpen (haven) || A
 +
|-
 +
| [[Tijsmanstunnel]] || [[R2 (België)|R2]] bij Antwerpen (haven) || A
 +
|-
 +
| [[Beverentunnel]] || [[R2 (België)|R2]] bij Antwerpen (haven) || A
 +
|-
 +
| [[Valaartunnel]] ||[[A12 (België)|A12]] bij Antwerpen (Wilrijk) || A
 +
|-
 +
| [[Rupeltunnel]] || [[A12 (België)|A12]] bij Boom || A
 +
|-
 +
| [[Bolivartunnel]] || [[A12 (België)|A12]] bij Antwerpen || A
 +
|-
 +
| [[Kennedy-De Bolletunnel]] || [[R31 (België)|R31]] bij Oostende || A
 +
|-
 +
| [[Wevelgemtunnel]] ||[[E403 (België)|E403]] bij Wevelgem || A
 +
|-
 +
| [[Groenendaaltunnel]] || [[R0 (België)|R0]] bij Brussel || A
 +
|-
 +
| [[Leonardtunnel]] || [[R0 (België)|R0]] bij Brussel || A
 +
|-
 +
| [[Zelzatetunnel]] || [[N49 (België)|N49]] bij Zelzate || C
 +
|-
 +
| [[Tunnel de Cointe]] || A602/[[E25 (België)|E25]] in Liège || D
 +
|-
 +
| [[Kennedytunnel]] || [[R1]] in Antwerpen || D
 +
|-
 +
| [[Tunnels Kleine ring]] || [[R20]] in Brussel || E
 +
|-
 +
| [[Van Praettunnel|Tunnel onder de Van Praetbrug]] || [[R20]] in Brussel || E
 +
|-
 +
| [[Waaslandtunnel]] || [[N49 (België)|N49]] in Antwerpen || E
 +
|-
 +
| [[De Bond]] || [[R23 (België)|R23]] in Leuven || E
 +
|-
 +
| [[Vierarmentunnel]] || [[R0 (België)|R0]] bij Brussel || E
 +
|-
 +
| [[Tunnel 't Zand]] || [[R30 (België)|R30]] in Brugge || E
 
|}
 
|}
  

Huidige versie van 16 nov 2019 om 21:25

Een tunnelcategorie is een Europese categorisering voor tunnels met betrekking op het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het vervoer van gevaarlijke stoffen is niet zomaar in alle tunnels toegestaan. Er wordt gewerkt met de categorie A tot en met E, waarbij bij categorie A geen restricties zijn en bij E bijna alle gevaarlijke stoffen verboden zijn. Het vrachtverkeer met gevaarlijke stoffen moet dan via alternatieve routes uitwijken. Sinds 2010 zijn alle tunnels in Nederland en België conform de huidige systematiek gecategoriseerd. In Nederland hebben de lettercoderingen het voormalige Nederlandse systeem van categorieën I en II vervangen.

Achtergrond categorisering tunnels

De categorisering van tunnels komt voort uit het Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg (ADR). Meer specifiek is dit uitgewerkt in onderdeel 1.9.5 van het ADR.[1] Hieruit blijkt dat tunnels restricties kunnen krijgen vanwege de risico's op explosies, het vrijkomen van giftige gassen of vloeistoffen of brand.

Het ADR onderscheidt vijf categorieën (A tot en met E) waarbij alleen aan categorie A geen restricties zijn gesteld. Bij categorie B zijn restricties gesteld aan het vervoer van bepaalde (chemische) stoffen, bij elke volgende categorie worden de restricties verder uitgebreid. Zo mag een stof die niet door een categorie B tunnel vervoerd mag worden ook niet door een categorie C, D en E tunnel worden vervoerd. De tunnelregeling is niet van toepassing als volgens een vrijstellingsregeling van ADR hoofdstuk 1.1.3 wordt vervoerd.

Categorie Toelichting
Categorie A Geen enkele beperking van het vervoer van gevaarlijke goederen
Categorie B Beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een grote ontploffing kunnen veroorzaken
Categorie C Beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een zeer grote ontploffing of het vrijkomen van een belangrijke hoeveelheid giftige stoffen kunnen veroorzaken
Categorie D Beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een zeer grote ontploffing, het vrijkomen van een belangrijke hoeveelheid giftige stoffen of een grote brand kunnen veroorzaken
Categorie E Beperking van het vervoer van alle gevaarlijke goederen behalve de UN-nummers 2919, 3291, 3331, 3359 en 3373


Het tunnelregime is van toepassing binnen alle ruim 50 Europese landen die bij UNECE zijn aangesloten en het ADR hebben geratificeerd.[2] Op 1 januari 2010 is het nieuwe tunnelregime binnen Nederland van kracht geworden. Hiermee is de oude categorie I en II indeling komen te vervallen.

Bepaling tunnelcategorie in Nederland

De categorisering geldt in Nederland in beginsel alleen voor tunnels die vallen onder de Tunnelwet. Voor onderdoorgangen die, bijvoorbeeld vanwege hun beperkte lengte, niet onder de Tunnelwet vallen, zijn er in principe geen restricties voor het vervoer van gevaarlijke stoffen.

Welke categorie een tunnel krijgt wordt bepaald door de Minister van Infrastructuur en Waterstaat. De keuze van de tunnelcategorie is primair ingegeven door het belang van bescherming van de tunnel. Bij tunnels onder een waterweg, welke in Nederland meest gebouwd zijn via de afzinkmethode, wordt standaard gekozen voor categorie C, omdat een grote of zeer grote explosie (en daarna het vollopen van de tunnel met water) zou kunnen leiden tot het volledig verloren gaan van de tunnel met grote maatschappelijke en financiële schade als gevolg. In het geval in de nabijheid van een tunnel een alternatieve (doorgaande) verbinding is (zoals een andere tunnel of een brug) kan er, vanwege het nabije alternatief voor vervoerders van bepaalde gevaarlijke stoffen, soms voor worden gekozen om een tunnel de categorie D te geven. Voorbeelden hiervan zijn de Velsertunnel (D) die nabij de Wijkertunnel (C) is gelegen en de Botlektunnel (D) die nabij de Botlekbrug ligt. Bij landtunnels (overkapte wegen) is in de regel geen reden om beperkingen te stellen aan het vervoer van gevaarlijke stoffen, omdat de schade bij een explosie of brand wel kan worden gerepareerd. Deze tunnels kunnen daarom bijvoorbeeld met categorie A geclassificeerd worden. In Nederland zijn momenteel geen tunnels in de categorie B aangewezen.

De Nederlandse categorisering komt in hoofdlijnen op het volgende neer:

Categorie Toelichting
Categorie A Landtunnels in doorgaande routes
Categorie B Wordt feitelijk niet toegekend
Categorie C Standaardcategorisering voor onder water gelegen tunnels
Categorie D Tunnels met in de nabijheid alternatieve routes voor doorgaand verkeer van gevaarlijke stoffen
Categorie E Tunnels met hele specifieke risico's (zoals de Arenatunnel die onder een voetbalstadion ligt met potentieel duizenden slachtoffers)

Bepaling tunnelcategorie in België

In België is het de verantwoordelijkheid van de wegbeheerder van de tunnel om de tunnel in te delen in een specifieke categorie. In verband met aanpassingen in het ADR waarbij de categorie-indeling A tot en met E is bepaald is in het Belgisch Staatsblad van 11 februari 2009 wegbeheerders opgelegd een nieuwe categorie-indeling te maken. Op 11 oktober 2009 zijn een koninklijk besluit[3] en een ministerieel besluit[4] gepubliceerd waarin onder meer is bepaald welke borden bij tunnels moeten worden geplaatst terzake van de nieuwe categorie-indeling. Tenslotte hebben de Belgische Staatssecretaris voor Mobiliteit, de Minister van Binnenlandse Zaken en de Minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen op 11 januari 2010 een omzetbrief naar de verschillende wegbeheerders gestuurd over de door hen te geven classificaties en daarbij verder te verzorgen maatregelen.[5]

Lijst van categorisering Nederlandse tunnels

Tunnel Locatie Categorie[6]
Leidsche Rijntunnel A2 in Utrecht hrb A
Gaasperdammertunnel A9 in Amsterdam A
Tunnel Lage Bergse Bos A16 bij Rotterdam A
Roertunnel A73 bij Roermond A
Schipholtunnel A4 bij Schiphol A
Swalmentunnel A73 bij Swalmen A
Koning Willem-Alexandertunnel A2 in Maastricht A
Leidsche Rijntunnel A2 in Utrecht prb C
Beneluxtunnel A4 bij Rotterdam C
Blankenburgtunnel A24 bij Rotterdam C
Coentunnel A10 bij Amsterdam C
Drechttunnel A16 bij Dordrecht C
Ketheltunnel A4 bij Schiedam C
Kiltunnel N217 bij Dordrecht C
Noordtunnel A15 bij Alblasserdam C
Salland-Twentetunnel N35 in Nijverdal C
Sijtwendetunnel N14 bij Leidschendam C
Sluiskiltunnel N62 bij Terneuzen C
Thomassentunnel N15 bij Rozenburg C
Vlaketunnel A58 in Zeeland C
Waterwolftunnel N201 bij Aalsmeer C
Westerscheldetunnel N62 bij Terneuzen C
Wijkertunnel A9 bij Beverwijk C
Zeeburgertunnel A10 bij Amsterdam C
Botlektunnel A15 bij Spijkenisse D
Heinenoordtunnel A29 bij Barendrecht D
Hubertustunnel s200 bij Den Haag D
IJtunnel s116 in Amsterdam D
Koningstunnel s100 in Den Haag D
Maasboulevardtunnel in Maastricht D
Maastunnel s103 in Rotterdam D
Michiel de Ruijtertunnel in Amsterdam D
Piet Heintunnel s114 in Amsterdam D
Velsertunnel A22 bij IJmuiden D
Arenatunnel Burg. Stramanweg in Amsterdam E
Stadsbaantunnel Stadsbaan in Utrecht E

Lijst van categorisering Belgische tunnels

Tunnel Locatie Categorie[7]
Bevrijdingstunnel A12 bij Antwerpen (Wilrijk) A
Craeybeckxtunnel E19 bij Antwerpen A
Jan de Vostunnel A12 bij Antwerpen (Kiel) A
Liefkenshoektunnel R2 bij Antwerpen (haven) A
Tijsmanstunnel R2 bij Antwerpen (haven) A
Beverentunnel R2 bij Antwerpen (haven) A
Valaartunnel A12 bij Antwerpen (Wilrijk) A
Rupeltunnel A12 bij Boom A
Bolivartunnel A12 bij Antwerpen A
Kennedy-De Bolletunnel R31 bij Oostende A
Wevelgemtunnel E403 bij Wevelgem A
Groenendaaltunnel R0 bij Brussel A
Leonardtunnel R0 bij Brussel A
Zelzatetunnel N49 bij Zelzate C
Tunnel de Cointe A602/E25 in Liège D
Kennedytunnel R1 in Antwerpen D
Tunnels Kleine ring R20 in Brussel E
Tunnel onder de Van Praetbrug R20 in Brussel E
Waaslandtunnel N49 in Antwerpen E
De Bond R23 in Leuven E
Vierarmentunnel R0 bij Brussel E
Tunnel 't Zand R30 in Brugge E

Referenties

  1. ↑ Tekst ADR 2019
  2. ↑ Landenlijst ADR
  3. ↑ Koninklijk Besluit 11 oktober 2009
  4. ↑ Ministerieel Besluit 11 oktober 2009
  5. ↑ Omzendbrief januari 2010
  6. ↑ Tunneloverzicht | ilent.nl
  7. ↑ | CEPA
Overgenomen van "https://www.wegenwiki.nl/index.php?title=Tunnelcategorie&oldid=272237"